Του Llewellyn King
Ο λιγνίτης βρίσκεται στην κορυφή του καταλόγου των ανεπιθύμητων ορυκτών καυσίμων. Είναι γεμάτος ακαθαρσίες και μερικώς αποσυντεθειμένη φυτική ύλη. Έχει χαμηλή περιεκτικότητα σε θερμότητα, υψηλή υγρασία και κατά συνέπεια οι εκπομπές του είναι ιδιαίτερα επιβλαβείς.
Όμως υπήρξε απαραίτητο καύσιμο σε μέρη του κόσμου όπου δεν υπάρχει διαθέσιμος λιθάνθρακας, όπως η Γερμανία και η Ελλάδα.
Στην Ελλάδα, είναι το βασικό καύσιμο για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από τη δεκαετία του 1920. Ο λιγνίτης, όπως και η τύρφη, εξορύσσεται συχνά επιφανειακά και είναι αυτές οι αναμνήσεις του από αυτά τα ορυχεία -και η απόλυτη περιβαλλοντική καταστροφή- που αποτελούν οδηγό για τον Κωνσταντίνο Μαύρο, διευθύνοντα σύμβουλο της ΔΕΗ Ανανεώσιμες (PCC Renewables), θυγατρικής της Δημόσιας Επιχείρησης Ηλεκτρισμού (κατέχει το 100% της θυγατρικής), του μεγαλύτερου παραγωγού ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα.
Όταν συναντήθηκα πρόσφατα με τον Κ. Μαύρο στο γραφείο του στην Αθήνα, μου είπε ότι το σκηνικό σε αυτά τα εγκαταλελειμμένα ορυχεία είναι ένα άσχημο σεληνιακό τοπίο.
Η ΔΕΗ Ανανεώσιμες αναπτύσσεται γρήγορα ως η κορυφαία πλατφόρμα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στη νοτιοανατολική Ευρώπη. Έχει τεράστιες φιλοδοξίες όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και ως περιφερειακός πάροχος καθαρής ηλεκτρικής ενέργειας. Η εταιρεία μόλις αγόρασε μια τοπική εταιρεία κοινής ωφέλειας στη Ρουμανία, η οποία ανήκε προηγουμένως στην ιταλική Enel.
Η Ελλάδα έχει πολλά πλεονεκτήματα για να γίνει μια υπολογίσιμη δύναμη στον τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, αλλά έχει και ένα τεράστιο εμπόδιο.
Τα πλεονεκτήματα είναι ότι ο άνεμος φυσάει από το Αιγαίο Πέλαγος, υπάρχει άφθονος ήλιος, υπάρχει αιολική ενέργεια στα βουνά, αποθήκευση υδροηλεκτρικής ενέργειας και υπάρχει δυνατότητα αξιοποίησης γεωθερμίας και βιοαερίου.
Το μεγάλο εμπόδιο είναι ότι η Ελλάδα είναι η γενέτειρα του πολιτισμού και δεν μπορείς να χτίσεις ένα αιολικό πάρκο, ας πούμε, στην τοποθεσία του ναού του Ποσειδώνα στο ακρωτήριο του Σουνίου ή να καλύψει τις στέγες των κατοικιών στα πολύτιμα ελληνικά νησιά με ηλιακούς συλλέκτες. Επιπλέον, δεν μπορεί εύκολα να τοποθετήσει υπεράκτια αιολικά πάρκα στο Αιγαίο στα ανοικτά των νησιών.
Η χωροθέτηση αποτελεί μοναδική πρόκληση στην Ελλάδα, απλώς και μόνο επειδή είναι η Ελλάδα. Αλλά ο Κ. Μαύρος -ο οποίος δείχνει μεγάλο ζήλο για αυτό που κάνει η εταιρεία του- εκμεταλλεύεται αυτό που έχει ήδη λεηλατηθεί. Αυτά τα εγκαταλελειμμένα και αντιαισθητικά λιγνιτωρυχεία καλύπτονται με ηλιακούς συλλέκτες, κάτι που ο Μαύρος χαρακτηρίζει ως λυτρωτική επαναχρησιμοποίηση. "Αυτό που κάνω είναι έργο κληρονομιάς", είπε.
Η έννοια της κληρονομιάς κατέχει εξέχουσα θέση στη συζήτηση του Μαύρου και στην αίσθηση της δέσμευσής του. Ξεκίνησε με τον πατέρα του, ο οποίος κάποτε εργαζόταν για τον ωκεανογράφο Ζακ Κουστώ. Ενθουσιάστηκε όταν βρήκε μερικούς χάρτες του Κουστώ, υπογεγραμμένους από τον πατέρα του.
Ο Μαύρος αισθάνεται ότι η δουλειά που κάνει αποτελεί συνέχεια της κληρονομιάς του πατέρα του. Βοηθώντας να γίνει η Ελλάδα πράσινη, αφήνει μια κληρονομιά για το μέλλον της χώρας. Είναι ένα θέμα στο οποίο επανέρχεται ο ίδιος ξανά και ξανά.
Είναι η δημιουργία αυτής της περιβαλλοντικής κληρονομιάς για την Ελλάδα, και τελικά για όλη την Ευρώπη, που αποτελεί οδηγό για τον ίδιο. "Βρίσκομαι εδώ πρωί-πρωί γιατί αυτό αισθάνομαι ότι πρέπει να κάνω", μου είπε.
Αναφέρει ότι έχει εμφυσήσει αυτή την αίσθηση του σκοπού στα παιδιά του: να σώσουν την κληρονομιά, να σώσουν το περιβάλλον και να σώσουν την ιστορική Ελλάδα.
Ακόμη και χωρίς την αφοσίωση που ο Κ. Μαύρος αποδίδει στην ανάγκη να περιορίσει την υπερθέρμανση του πλανήτη και να αφήσει πίσω του μια κληρονομιά, φαίνεται ότι έχει προσπαθήσει σκληρά ήδη από τα φοιτητικά του χρόνια και πριν. Πήρε πτυχίο από το Πανεπιστήμιο του Κεντ στη νοτιοανατολική Αγγλία και έκανε μεταπτυχιακό στα Οικονομικά στο Imperial College του Λονδίνου. Στη συνέχεια σπούδασε παγκόσμια ενεργειακή πολιτική στο Harvard Business School και επέστρεψε πέντε χρόνια αργότερα για να σπουδάσει στρατηγικό χρηματοοικονομικό σχεδιασμό.
Πριν αναλάβει το κρίσιμο χαρτοφυλάκιο της PCC Renewables και φέρει μια αναπτυξιακή ώθηση, ο Μαύρος είχε εργαστεί στον τομέα των επενδύσεων, είχε επίσης εκτελεστικό ρόλο σε μια επιχείρηση τηλεπικοινωνιών και σε εταιρείες ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Μου είπε ότι τόσο τα χρηματοοικονομικά όσο και οι τηλεπικοινωνίες έπαιξαν εποικοδομητικό ρόλο στην προετοιμασία του για τα ηνία της PCC το 2019.
Η εταιρεία ανανεώσιμων πηγών ενέργειας ξεκίνησε τη δεκαετία του 1980 και έχει συγκεντρώσει ένα σημαντικό χαρτοφυλάκιο έργων. Σήμερα διαθέτει 34 μικρά αιολικά πάρκα, 19 μικρά υδροηλεκτρικά εργοστάσια, 31 ηλιακές εγκαταστάσεις και έχει φιλόδοξα σχέδια ανάπτυξης καθώς η Ελλάδα μεταβαίνει από τα ορυκτά καύσιμα, μου είπε ο Κ. Μαύρος. Μέχρι τώρα, η ΔΕΗ Ανανεώσιμες έχει συνδυασμένη παραγωγή μόλις 600 MW και ετοιμάζεται για μια ραγδαία αύξηση.
Όσο εντυπωσιακά και αν είναι τα βήματα που έκαναν οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας στην Ελλάδα, πρέπει να γίνουν ακόμη περισσότερα, σύμφωνα με έρευνα του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας (ΔΟΕ) για το 2023, η οποία χαιρέτισε την Αθήνα για τη μείωση της ποσότητας του λιγνίτη στο μείγμα καυσίμων στο 10% φέτος από 60% το 2005. Ο οργανισμός με έδρα το Παρίσι σημείωσε ότι η Ελλάδα έχει αυξήσει δραματικά τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και έχει δημιουργήσει διασυνδέσεις με περιφερειακούς γείτονες, προκειμένου να είναι σε θέση να εξάγει το πλεόνασμα ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές.
Η αιολική ενέργεια, σημείωσε ο ΔΟΕ, αποτελεί την αιχμή του δόρατος των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας που παράγεται σήμερα στην Ελλάδα. Συνολικά, στην παροχή ηλεκτρικής ενέργειας της χώρας εξακολουθούν να κυριαρχούν τα ορυκτά καύσιμα, κυρίως το φυσικό αέριο. Αλλά μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία, έχει μειώσει τις εισαγωγές φυσικού αερίου από τη Ρωσία και έχει στραφεί στο υγροποιημένο φυσικό αέριο.
Η Ελλάδα έχει δεσμευτεί να μειώσει τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου κατά 55% έως το 2030 και να επιτύχει μηδενικό αποτύπωμα έως το 2050. Σχεδιάζει να τερματίσει τη χρήση λιγνίτη έως το 2028.
Κατά ειρωνεία της τύχης, η Ελλάδα κατέχει την πρώτη θέση παγκοσμίως σε ηλιακούς θερμοσίφωνες στις στέγες, αλλά οι εγκαταστάσεις αυτές, οι οποίες είναι ορατές σχεδόν σε κάθε στέγη, παράγουν μόνο ζεστό νερό.
Υπάρχει χώρος στις στέγες για την ομάδα του Μαύρου, καθώς προωθείται προς αυτόν τον στόχο του 2030 και παραπέρα.
