Μετά την επανεκλογή του, ο Τούρκος Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ανασχηματίζει σημαντικά το υπουργικό του συμβούλιο. Σε αντίθεση με προηγούμενες θητείες, αυτή τη φορά, ο Ερντογάν αποφάσισε να κάνει σημαντικές αλλαγές στο υπουργικό του συμβούλιο, σηματοδοτώντας τις επερχόμενες μεταρρυθμίσεις εν μέσω οικονομικών δυσκολιών στο εσωτερικό και πολιτικών διαφορών στο εξωτερικό. Για την αντιμετώπιση των εσωτερικών αναγκών, ο Τούρκος πρόεδρος διόρισε τον διεθνώς αξιοσέβαστο πρώην τραπεζίτη Μεχμέτ Σιμσέκ ως νέο υπουργό Οικονομικών και τον Τζεβντέτ Γιλμάζ, πρώην υπουργό Ανάπτυξης και αντιπρόεδρο της κυβέρνησης, αρμόδιο για την οικονομία, ως αντιπρόεδρο. Αν και τα μέλη του υπουργικού συμβουλίου είναι νεοδιορισθέντες γραφειοκράτες, δεν είναι εντελώς "νέα πρόσωπα", καθώς είχαν έντονη ενασχόληση με την τουρκική πολιτική πριν από τους διορισμούς τους.
Μεταξύ των αιφνιδιαστικών διορισμών από τον Ερντογάν ήταν και αυτός του Χακάν Φιντάν, ο οποίος εισήλθε στο υπουργικό συμβούλιο ως νέος υπουργός Εξωτερικών αφότου υπηρέτησε ως επικεφαλής των υπηρεσιών πληροφοριών της Τουρκίας, για 12 χρόνια. Πριν από αυτό, ο Φιντάν υπηρέτησε ως σύμβουλος του Ερντογάν στο γραφείο του πρωθυπουργού, υπογραμμίζοντας τη στενή σχέση μεταξύ των δύο προσωπικοτήτων. Η καριέρα του έχει σημαδευτεί με δουλειά "στις σκιές" και έχει αποφύγει τις επιθετικές δημόσιες δηλώσεις. Έτσι, πολλοί τον βλέπουν ως μια "ήπια" δύναμη στη διαμόρφωση και την ηγεσία της ατζέντας εξωτερικής πολιτικής της Τουρκίας.
Αναμφίβολα, η απόφαση του Ερντογάν να αντικαταστήσει τον μακροβιότερο υπουργό Εξωτερικών της Τουρκίας και έμπειρο διπλωμάτη Μεβλούτ Τσαβούσογλου με τον Φιντάν πυροδότησε συζητήσεις για το αν θα ακολουθήσουν ριζικές αλλαγές στη συνολική εξωτερική πολιτική της Τουρκίας. Σε αντίθεση με τον Τσαβούσογλου, ο Φιντάν δεν υπήρξε ποτέ δημόσιο πρόσωπο, αντιθέτως εκτελούσε διπλωματία στα παρασκήνια και άλλα βασικά καθήκοντα, όπως καθοδήγηση μυστικών συνομιλιών με το παράνομο Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν, διαπραγματεύσεις με το Ισραήλ κατά τη διάρκεια της προσέγγισης της Τουρκίας στις διμερείς σχέσεις τους και παρόμοιες συζητήσεις με την Αίγυπτο και τη Συρία ως έμπιστο πρόσωπο του Ερντογάν.
Στην πραγματικότητα, η διπλωματία και ο τομέας πληροφοριών είναι αλληλένδετα διαδικασίες, καθώς η αποτελεσματική εξωτερική πολιτική εξαρτάται από την ποιότητα και την ποσότητα των πληροφοριών που διατίθενται στους διπλωμάτες. Επομένως, μια τέτοια φόρμουλα υποδηλώνει ότι ο Φιντάν θα μπορούσε να είναι ένας τρομερός υπουργός Εξωτερικών. Επιπλέον, λαμβάνοντας υπόψη την εμπειρία του στη συλλογή πληροφοριών και την εθνική ασφάλεια, ο διορισμός του έχει θεωρηθεί ως σήμα της πρόθεσης της Άγκυρας να αναλάβει έναν πιο διεκδικητικό ρόλο στις περιφερειακές και παγκόσμιες υποθέσεις.
Τα τελευταία χρόνια, υπό τον Ερντογάν, η αυξανόμενη ήπια δύναμη της Τουρκίας στον Νότιο Καύκασο και την Κεντρική Ασία έχει γίνει πιο ορατή. Η μακροπρόθεσμη αφήγηση του κυβερνώντος Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης που βασίζεται στην τουρκική ενότητα με ισλαμικά στοιχεία του επέτρεψε να ενισχύει σταθερά το αποτύπωμά του στις τουρκόφωνες χώρες της περιοχής, ιδιαίτερα στο Αζερμπαϊτζάν. Σε αυτό το πνεύμα, ο διορισμός του Φιντάν είναι ένα μήνυμα ότι η Άγκυρα ελπίζει να εδραιώσει την παρουσία της στην περιοχή και να γίνει ηγετικός ενδιαφερόμενος μαζί με τη Ρωσία και το Ιράν. Αυτό το ανανεωμένο όραμα είναι ακόμη πιο λογικό τώρα καθώς η περιφερειακή επιρροή της Ρωσίας μειώνεται εν μέσω του πολέμου κατά της Ουκρανίας και της διεθνούς πίεσης στο Ιράν συνεχίζει να αυξάνεται.
Πράγματι, ο διορισμός του Φιντάν ήρθε σε μια αβέβαιη στιγμή για την τουρκική εξωτερική πολιτική, καθώς αγωνίζεται να πλοηγηθεί μεταξύ Δύσης και Ρωσίας, εμπλέκεται σε διπλωματική ομαλοποίηση με τους γείτονές της στη Μέση Ανατολή και εξυψώνει τη διπλωματία της στον Νότιο Καύκασο και την Κεντρική Ασία. Ως εκ τούτου, δεν πρέπει να προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι ο Φιντάν έχει επιφορτιστεί με την εκτέλεση τέτοιων κρίσιμων αποστολών. Επιπλέον, φαίνεται ότι, με την αποδοχή αυτής της θέσης, στον Φιντάν, ως έναν από τους στενότερους συμμάχους του Ερντογάν, πιθανότατα υποσχέθηκε περισσότερη ευελιξία, σε αντίθεση με τον προκάτοχό του. Ως εκ τούτου, αυτός ο παράγοντας θα επιτρέψει στον πρώην αρχηγό κατασκοπείας της Τουρκίας να εκμεταλλευτεί αυτό το πρόσθετο περιθώριο ελιγμών και να αφήσει το προσωπικό του στίγμα στην εξωτερική ατζέντα της Άγκυρας.
Συνολικά, ο Φιντάν θα χρειαστεί να καθορίσει γρήγορα τους κύριους στόχους εξωτερικής πολιτικής της Τουρκίας με τους γείτονές της. Στον Νότιο Καύκασο, η εστίαση πιθανότατα θα παραμείνει στην εμβάθυνση των δεσμών με το Αζερμπαϊτζάν, καθώς το Μπακού αγωνίζεται με ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις έναντι του Ερεβάν και οι εντάσεις με το Ιράν συνεχίζουν να σιγοβράζουν. Στις ειρηνευτικές συνομιλίες, η Τουρκία στέκεται ως φυσικός σύμμαχος του Αζερμπαϊτζάν, ενώ λειτουργεί αποτρεπτικά κατά της ιρανικής επιρροής. Με την επανεκλογή του Ερντογάν και τον διορισμό του Φιντάν, η Άγκυρα πιθανότατα θα ακολουθήσει μια πιο δυναμική πολιτική για να δημιουργήσει μια χερσαία σύνδεση με το Αζερμπαϊτζάν μέσω του θύλακα του Ναχτσιβάν μέσω της επαρχίας Syunik της Αρμενίας - δηλαδή του διαδρόμου Ζανγκεζούρ - και να περιφράξει την Τεχεράνη από την περιοχή. Η δήλωση του Ερντογάν ότι "το Ιράν είναι το κύριο εμπόδιο στο άνοιγμα του διαδρόμου Ζανγκεζούρ", που έγινε κατά την πιο πρόσφατη κρατική επίσκεψή του στο Αζερμπαϊτζάν, υποδηλώνει την ανανεωμένη προσοχή της Άγκυρας για την ολοκλήρωση αυτού του έργου και συνεπώς την περαιτέρω ενίσχυση της σχέσης Τουρκίας-Αζερμπαϊτζάν.
Το Αζερμπαϊτζάν επευφημούσε δημόσια την επανεκλογή του Ερντογάν με την ισχυρή πεποίθηση ότι, κατά τη διάρκεια αυτής της θητείας, η κυβέρνησή του θα καταβάλει τεράστιες προσπάθειες για να διασφαλίσει μια διαρκή ειρήνη μεταξύ Μπακού και Ερεβάν ενώ θα τοποθετήσει την Τουρκία ως τον πιο αξιόπιστο εγγυητή της ασφάλειας στην περιοχή. Σε αυτό το πλαίσιο, ο διορισμός του Fidan, του πρώην αρχηγού κατασκοπείας και εξέχοντος εμπειρογνώμονα σε θέματα ασφάλειας, θα αποτελέσει πιθανότατα ένα πρόσθετο πλεονέκτημα για το Μπακού στην εξομάλυνση των σχέσεων με την Αρμενία, την αντιμετώπιση του υβριδικού πολέμου του Ιράν και την εφαρμογή του φιλόδοξου προγράμματος του Ερντογάν "Αιώνας της Τουρκίας", το οποίο στοχεύει, μεταξύ άλλοι στόχοι, η "συμβολή στην παγκόσμια ειρήνη μέσω μιας επιχειρηματικής και ενεργητικής εξωτερικής πολιτικής". Τελικά, ως υπουργός Εξωτερικών, ο Φιντάν αντικατοπτρίζει έντονα το μεταβαλλόμενο όραμα της εξωτερικής πολιτικής και τις φιλοδοξίες της Άγκυρας να ανυψώσει τον ρόλο της ως σταθερού περιφερειακού ηγέτη με αδιαμφισβήτητη επιρροή που εκτείνεται από τη Μέση Ανατολή έως τον Καύκασο και την Κεντρική Ασία.
Πέτρος Κράνιας
