Του Paul Iddon
Ο Μάρτιος του 2025 είναι αναμφίβολα ο χειρότερος μήνας για το τουρκικό drone Bayraktar Akinci, αφού καταρρίφθηκαν δύο μέσα σε δύο εβδομάδες, υπό διαφορετικές συνθήκες, σε Αφρική και Μέση Ανατολή.
Τη νύχτας της 31ης Μαρτίου προς την 1η Απριλίου, ένα drone έπεσε στην αγροτική κοινότητα Tinzaouaten στο βορειοανατολικό Μάλι, μια περιοχή όπου ο στρατός του Μάλι μάχεται εναντίον ενόπλων ομάδων στα σύνορα της χώρας με την Αλγερία. Μαχητές του Απελευθερωτικού Μετώπου Azawad έσπευσαν στο σημείο της συντριβής και φωτογράφισαν τα συντρίμμια.
Η Αλγερία υποστήριξε ότι κατέρριψε ένα "οπλισμένο μη επανδρωμένο αεροσκάφος επιτήρησης" που είχε παραβιάσει τον εναέριο χώρο της κοντά στο Tinzaouaten. Το Μάλι απλώς επιβεβαίωσε ότι ένα από τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη του συνετρίβη στην περιοχή, ενώ βρισκόταν σε αποστολή επιτήρησης, προσθέτοντας ότι διερευνά το περιστατικό. Ανεξάρτητα από το αν καταρρίφθηκε ή συνετρίβη λόγω βλάβης ή δυσλειτουργίας, η εξέλιξη είναι δυσάρεστη για το Μάλι, που παρέλαβε δύο drones Akinci από την Τουρκία το 2024.
Παράλληλα ανησυχεί την Άγκυρα, αφού δύο εβδομάδες νωρίτερα συνετρίβη ένα Akinci (σε τουρκική υπηρεσία) στο έδαφος του Ιρακινού Κουρδιστάν στις 16 Μαρτίου. Ο μεγάλος εχθρός της Τουρκίας, οι Κούρδοι του PKK, δημοσιοποιήσαν βίντεο που δείχνει τις δυνάμεις τους να στοχεύουν και να καταρρίπτουν το εν λόγω drone. Τον τελευταίο χρόνο, υπάρχουν αναφορές ότι το PKK έχει αποκτήσει ιρανικής κατασκευής πυραύλους, drones με οπτικούς αισθητήρες και υπέρυθρους πυροκροτητές, τα οποία επιτηρούν συγκεκριμένες περιοχές για να εντοπίσουν εχθρικά drones.
Όποιος και αν είναι ο εξοπλισμός του PKK, αποδεικνύεται ότι οι δυνάμεις του έχουν καταρρίψει τουρκικά drones τον τελευταίο χρόνο.
Το ίδιο ισχύει και για τις υπό κουρδική ηγεσία Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις στη γειτονική Συρία. Από τα τέλη του 2024, oι SDF έχουν αποκτήσει ή αναπτύξει τη δυνατότητα να πλήττουν μη επανδρωμένα αεροσκάφη. Συγκεκριμένα, έχουν καταρρίψει τουρκικά drones Bayraktar TB2, Aksungur και Anka. Κατέρριψε -κατά λάθος- ακόμη και ένα αμερικανικό drone MQ-9 Reaper, το οποίο θεώρησε λανθασμένα ως εχθρικό.
Τα τουρκικά drones που καταρρίφθηκαν πάνω από τη βορειοανατολική Συρία κινούνται σε μεσαίο υψόμετρο και είναι ιδιαίτερα ανθεκτικά. Το TB2 είναι ένα οικονομικά προσιτό drone που μπορεί να αντέξει μεγάλες φθορές πάνω από το πεδίο της μάχης. Από την άλλη, το Akinci είναι ένα μη επανδρωμένο αεροσκάφος υψηλού υψομέτρου και μεγάλης αντοχής, το οποίο διαθέτει πολύ πιο προηγμένους αισθητήρες, πολύ βαρύτερο ωφέλιμο φορτίο και μπορεί να μεταφέρει περισσότερα και πιο προηγμένα πυρομαχικά και όπλα, όπως βαλλιστικούς πυραύλους αέρος-εδάφους και αέρος-αέρος.
Τα drones όπως το TB2 μοιάζουν περισσότερο με το αμερικανικό MQ-1 Predator. Το Akinci είναι πιο κοντά στο MQ-9 Reaper, δεδομένου του μεγαλύτερου μεγέθους του, του πιο εξελιγμένου οπλισμού του και των προηγμένων αισθητήρων και δυνατοτήτων επιτήρησης. Ως εκ τούτου, υπερτερεί των προκατόχων του τόσο ως drone μάχης όσο και ως αεροσκάφος επιτήρησης.
Αυτές του οι ικανότητες αποδείχθηκαν όταν ένα μόνο Akinci εισήλθε στον ιρανικό εναέριο χώρο τη νύχτα της 19ης Μαΐου 2024, αναζητώντας το ελικόπτερο του Ιρανού προέδρου Ebrahim Raisi που είχε συντριβεί. Το μη επανδρωμένο αεροσκάφος χρησιμοποίησε τη θερμική του τεχνολογία και άλλους ισχυρούς αισθητήρες για να σαρώσει τον ορεινό όγκο όπου κατέπεσε το ελικόπτερο εν μέσω σκοταδιού και δυσμενών καιρικών συνθηκών.
Η Άγκυρα ανέφερε ότι το Akinci έδωσε ζωτικής σημασίας πληροφορίες για το πού είχε καταπέσει το ελικόπτερο. Ήταν επίσης η τέλεια ευκαιρία για να επιδείξει τις δυνατότητες του drone της και να προσελκύσει υποψηφίους αγοραστές.
Παρόλο που η υψηλότερη τιμή του μπορεί να μην καθιστά το Akinci τόσο ελκυστικό σε ξένους αγοραστές όσο είναι το TB2, το drone με τις περισσότερες εξαγωγές παγκοσμίως, η Άγκυρα έχει υπογράψει συμφωνίες πώλησης του πιο προηγμένου drone της με τουλάχιστον 11 κράτη. Οι πρόσφατες απώλειες πάνω από το Ιρακινό Κουρδιστάν και το Μάλι ίσως αποδειχθούν εμπόδιο στις πωλήσεις.
Αν ήταν η αλγερινή πολεμική αεροπορία που κατέρριψε το Akinci του Μάλι και όχι μια αυτονομιστική ομάδα, που είναι και το πιο πιθανό, θα ήταν λιγότερο επιζήμιο για τη φήμη του drone. Εξάλλου, τα περισσότερα drones θα είχαν ελάχιστες έως μηδαμινές πιθανότητες "επιβίωσης" απέναντι σε μαχητικά αεροσκάφη υψηλών επιδόσεων οπλισμένα με πυραύλους αέρος-αέρος. Για παράδειγμα, το Ιράν κατέρριψε τον Ιούνιο του 2019 ένα αμερικανικό μη επανδρωμένο αεροσκάφος επιτήρησης RQ-4A Global Hawk, ικανό να επιχειρεί σε ύψος 65.000 ποδών, με το 3ο σύστημα αεράμυνας μεσαίου βεληνεκούς Khordad πάνω από τα Στενά του Ορμούζ. Φυσικά, οι μη κρατικοί οντότητες δεν διαθέτουν τέτοια συστήματα.
Τα δύο drones που κατέπεσαν πάνω από το Μάλι και το Ιρακινό Κουρδιστάν πετούσαν πιθανόν σε πολύ χαμηλότερα ύψη, από τα 45.118 πόδια που είναι το μέγιστο υψόμετρο πτήσης του Akinci, γεγονός που τα κατέστησε εκτεθειμένα σε drones παραμονής ή ακόμη και σε πυραύλους που μπορεί να εκτοξεύσει ο χειριστής κρατώντας τον εκτοξευτήρα στον ώμο του. Οι Χούθι στην Υεμένη έχουν χρησιμοποιήσει με επιτυχία ιρανικής κατασκευής πυραύλους κατά των αμερικανικών Reapers, καταρρίπτοντας σημαντικό αριθμό τους κατά τους τελευταίους μήνες.
Οι αφρικανικές χώρες που αποκτούν τα Akinci αγοράζουν πολύ λιγότερες μονάδες απ' ό,τι αν αγόραζαν τα TB2. Ως εκ τούτου, οι απώλειες είναι αμέσως πιο σημαντικές και δαπανηρές όταν συμβαίνουν. Για παράδειγμα, η κατάρριψη του Akinci που είχε αγοράσει το Μάλι σημαίνει πως η χώρα έχασε το 50% του μικροσκοπικού της στόλου σε drones.
Η Τουρκία παρέδωσε επίσης δύο drones Akinci στη Σομαλία τον Μάρτιο για να υποστηρίξει τον αγώνα του Μογκαντίσου κατά των μαχητών της Al-Shabaab. Εάν ένα εξ αυτών καταρριφθεί, ειδικά από τις δυνάμεις της Al-Shabaab, θα είναι κακός οιωνός για τις μελλοντικές του πωλήσεις, χειρότερος από ό,τι με τις απώλειες του φθηνότερου και πιο διαδεδομένου TB2.
Ο δυτικός γείτονας και κύριος αντίπαλος της Αλγερίας, το Μαρόκο, παρέλαβε την πρώτη παρτίδα μη επανδρωμένων αεροσκαφών Akinci τον Φεβρουάριο του 2025. Το Μαρόκο είχε αγοράσει TB2 το 2021 και έχει χρησιμοποιήσει οπλισμένα drones στη σύγκρουσή του με την ομάδα του "Μετώπου Πολισάριο" στη Δυτική Σαχάρα. Η Ραμπάτ σίγουρα έβαλε στο μικροσκόπιό της την κατάρριψη του Akinci που είχε αγοράσει το Μάλι. Το περιστατικό μπορεί ακόμη και να αποτρέψει το Μαρόκο από το να στείλει τα Akinci του κοντά στα σύνορα με την Αλγερία υπό τον φόβο μήπως χάσει κάποιο από αυτά τα πιο ακριβά συστήματα.
Οι απώλειες τουρκικών drones στη Μέση Ανατολή τους τελευταίους μήνες δεν ήταν ασήμαντες, ιδίως αν αναλογιστεί κανείς ότι αφορούσαν τουλάχιστον τέσσερις τύπους μη επανδρωμένων αεροσκαφών. Ωστόσο, η απώλεια δύο Akinci μέσα σε δύο εβδομάδες είναι πιο σημαντική, δεδομένου ότι πρόκειται για το πιο προηγμένο drone που έχει αναπτύξει και πουλήσει μέχρι σήμερα στο εξωτερικό η Άγκυρα.
Ο χρόνος θα δείξει αν τελικά αυτές οι απώλειες -πόσω μάλλον αν υπάρξουν σύντομα και άλλες- θα έχουν σημαντικό αντίκτυπο στις μελλοντικές πωλήσεις τουρκικών drones.
