Του Paul Iddon
Η Κυπριακή Δημοκρατία συνεχίζει τη στρατιωτική της ενίσχυση με νέες αγορές οπλισμού και τελικό στόχο την ένταξή της στο ΝΑΤΟ.
Ο Πρόεδρος Νίκος Χριστοδουλίδης εξέφρασε αυτή την πρόθεση σε συνέντευξή του στο Associated Press στα τέλη Νοεμβρίου του 2024.
"Επειδή δεν θέλουμε η Εθνική Φρουρά να χάσει τέτοιες ευκαιρίες, βρισκόμαστε σε συζητήσεις με τις ΗΠΑ -και τους ευχαριστούμε για τη θετική τους ανταπόκριση- για το πώς η Κυπριακή Δημοκρατία μπορεί να αξιοποιήσει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο αυτές τις ευκαιρίες, έτσι ώστε όταν όλα θα είναι έτοιμα, η Κυπριακή Δημοκρατία να γίνει κράτος-μέλος του ΝΑΤΟ", δήλωσε στο πρακτορείο.
Σε άλλη συνέντευξη στις αρχές Δεκεμβρίου, ο Κύπριος υπουργός Άμυνας Βασίλης Πάλμας υπογράμμισε την ανάγκη η Κύπρος να αναβαθμίσει την άμυνά της δεδομένης της γεωπολιτικής της θέσης.
"Η κατάσταση στην ανατολική Μεσόγειο, με τις συνεχείς μεταβαλλόμενες γεωστρατηγικές ισορροπίες και τα ανταγωνιστικά συμφέροντα, καθιστά ακόμη πιο επιτακτική την ανάγκη να ενισχύσουμε τις αμυντικές μας δυνατότητες", δήλωσε στο AP.
Στο μεταξύ, η Κύπρος απέκτησε τουλάχιστον δύο συστοιχίες αντιαεροπορικών πυραύλων Barak MX και δεκάδες πυραύλους αναχαίτισης από το Ισραήλ - το οικονομικό σκέλος της αγοράς δεν έγινε γνωστό. Το ισραηλινό σύστημα θα αντικαταστήσει τα ρωσικής κατασκευής αντιαεροπορικά συστήματα Tor-M2 που κατέχει σήμερα η Εθνική Φρουρά της Κύπρου και αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης προσπάθειας αντικατάστασης του παλαιότερου ρωσικού οπλισμού, που απέκτησε η Κύπρος τη δεκαετία του 1990, με δυτικό.
"Πρόκειται για μια πολύ σημαντική αγορά. Αλλά αυτό που έχει μεγαλύτερη σημασία δεν είναι η ίδια η απόκτηση των αντιαεροπορικών συστημάτων, αλλά η σταθερή βελτίωση των δεσμών με το Ισραήλ, η οποία μπορεί να αποφέρει πολυδιάστατα οφέλη στην Κυπριακή Δημοκρατία", σχολίασε ο Γιώργος Τζογόπουλος, ανώτερος συνεργάτης του Centre International de Formation Européenne.
Ο πρόεδρος Χριστοδουλίδης ανέλαβε τα καθήκοντά του στις αρχές του 2023 με τη δέσμευση να διαθέσει τουλάχιστον το 2% του ΑΕΠ για αμυντικές δαπάνες, όπως προβλέπεται για τα κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ.
"Η Κυπριακή Δημοκρατία ενισχύει όντως την άμυνά της. Το κάνει όμως σταδιακά", σημείωσε ο Τζογόπουλος.
Επικαλούμενος στοιχεία του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Άμυνας, σημείωσε ότι από το 2018-23, οι συνολικές αμυντικές δαπάνες της Κύπρου αυξήθηκαν σε 518 εκατ. ευρώ από 382 εκατ., ενώ οι αμυντικές επενδύσεις υπερδιπλασιάστηκαν στα 130 εκατ. ευρώ από 62,2 εκατ.
"Κατά τη γνώμη μου, η Κυπριακή Δημοκρατία προσπαθεί να συμβάλει στις ευρωπαϊκές αμυντικές πρωτοβουλίες και να αποδείξει τη γεωπολιτική της σπουδαιότητα, καθώς η ΕΕ κάνει κάποια μικρά βήματα στον αμυντικό τομέα", πρόσθεσε ο Τζογόπουλος.
"Παράλληλα, η ενίσχυση των δεσμών της με τις ΗΠΑ 'αναγκάζουν' την Κυπριακή Δημοκρατία να δυτικοποιήσει τις ένοπλες δυνάμεις της δαπανώντας και επενδύοντας περισσότερους πόρους", ανέφερε. "Ασφαλώς, το περιφερειακό γεωπολιτικό περιβάλλον συμβάλλει προς αυτή την κατεύθυνση".
"Το περασμένο καλοκαίρι, η Χεζμπολάχ απείλησε ευθέως την Κυπριακή Δημοκρατία, προκαλώντας ανησυχία όχι μόνο στη Λευκωσία αλλά και στην Ουάσιγκτον", υπενθύμισε ο Τζογόπουλος.
Ωστόσο, οι πιθανότητες να ενταχθεί σύντομα η Κύπρος στο ΝΑΤΟ είναι ακόμα χαμηλές, δεδομένου ότι η Τουρκία θα ασκήσει βέτο. Η Τουρκία είναι η μόνη χώρα που αναγνωρίζει την "Τουρκική Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου", όπου έχει περίπου 35.000 στρατιώτες.
"Δεν βλέπω πώς η Κυπριακή Δημοκρατία θα μπορούσε να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ υπό τις παρούσες συνθήκες. Η Τουρκία θα πρέπει να δώσει το πράσινο φως και αυτό δεν θα γίνει χωρίς την επίλυση του Κυπριακού", εκτίμησε ο Τζογόπουλος.
"Η συζήτηση μπορεί να ασκήσει κάποια πίεση στην Τουρκία ώστε να εγκαταλείψει την ιδέα της λύσης στη βάση δύο κρατών, αλλά -ακόμη και έτσι- η Ιστορία μάς έχει δείξει πόσο πολύπλοκο ζήτημα είναι η επίλυση του Κυπριακού μετά την τουρκική εισβολή του '74", πρόσθεσε.
Ενώ η Ουάσινγκτον ενδιαφέρεται να διασφαλίσει και να ενθαρρύνει τον δυτικό προσανατολισμό της Λευκωσίας, ο κ. Τζογόπουλος σημειώνει ότι αυτό συμβαίνει "ανεξάρτητα" από τις συζητήσεις για την ένταξη της Κυπριακής Δημοκρατίας στο ΝΑΤΟ. Σε αυτό το πλαίσιο ΗΠΑ και Κύπρος ενδέχεται να συνεργαστούν στενότερα σε επίπεδο συμφωνιών, αγοράς οπλισμού και εκπαίδευσης.
"Η Λευκωσία κάνει αυτή τη στιγμή έναν στρατηγικό υπολογισμό που έχει ευκαιρίες και κινδύνους. Οι ευκαιρίες σχετίζονται με τους στενότερους δεσμούς της με τη Δύση, δείχνοντας διαρκώς πόσο χρήσιμη είναι στις ΗΠΑ και στο Ισραήλ", επισήμανε ο Τζογόπουλος. "Οι κίνδυνοι όμως είναι σοβαροί και αφορούν τη δυσαρέσκεια τόσο της Τουρκίας όσο και της Ρωσίας και την ευθυγράμμιση της πολιτικής αυτών των δύο χωρών σε βάρος των συμφερόντων της Λευκωσίας".
"Διαχρονικά, προτεραιότητα για την Κυπριακή Δημοκρατία είναι η επίλυση του Κυπριακού - και όχι η εμπλοκή της στον περιφερειακό και διεθνή ανταγωνισμό", τόνισε ο ίδιος.
Σύμφωνα με τον αναλυτή, ο βασικός υποστηρικτής της Κύπρου, η Ελλάδα, έχασε μια ευκαιρία αμέσως μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022.
"Θα μπορούσαν τότε να είχαν συνδέσει την πιθανή ένταξη της Φινλανδίας και της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ με την ένταξη της Κυπριακής Δημοκρατίας", είπε. "Υπό ακραίες συνθήκες, τα αποτελέσματα θα μπορούσαν να ήταν καλύτερα - τουλάχιστον να περιοριζόταν η επιρροή της Τουρκίας".
Όπως ήταν αναμενόμενο, η Τουρκία έχει ταχθεί ενάντια στις πρόσφατες αγορές οπλισμού από τη Λευκωσία. Το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών τις χαρακτήρισε "λάθος", προειδοποιώντας ότι θα μπορούσαν να "ξεκινήσουν μια κούρσα εξοπλισμών" στο διαιρεμένο νησί.
Ο πρόεδρος του τουρκικού κοινοβουλίου υποστήριξε ότι η Κύπρος σύντομα "θα δει ότι τα όπλα που αγοράζει είναι άχρηστα". Στα τέλη της δεκαετίας του 1990 η Τουρκία είχε απειλήσει να επιτεθεί προληπτικά στη Λευκωσία, όταν αγόρασε από τη Ρωσία συστήματα αεράμυνας μεγάλου βεληνεκούς S-300, πυροδοτώντας μια κρίση που εκτονώθηκε μόνο όταν η Ελλάδα συμφώνησε να παραλάβει τους πυραύλους. Φαίνεται απίθανο Τουρκία και Κύπρος να κινδυνεύουν από μια παρόμοια κρίση σήμερα.
Εντούτοις, η αναζωπύρωση της έντασης είναι μια ισχυρή πιθανότητα.
"Η Τουρκία ανησυχεί έντονα για τον νέο προσανατολισμό της εξωτερικής πολιτικής της Κυπριακής Δημοκρατίας, ο οποίος περιλαμβάνει στενότερους δεσμούς με τις ΗΠΑ και το Ισραήλ", σχολίασε ο Τζογοπόλους. "Η απόκτηση δυτικών όπλων από τη Λευκωσία είναι ενδεικτική της τάσης μετά την άρση του εμπάργκο όπλων που είχαν επιβάλει οι ΗΠΑ στην Κύπρο".
Οι ΗΠΑ επέβαλαν εμπάργκο όπλων στην Κύπρο το 1987 σε μια προσπάθεια να αποτρέψουν μια κούρσα εξοπλισμών στο νησί.
Γι' αυτό και η Κύπρος στράφηκε στη Ρωσία για τους S-300 τη δεκαετία του 1990. Γι' αυτό και η Κύπρος αγόραζε γαλλικό οπλισμό όλα αυτά τα χρόνια, κυρίως αντιπλοϊκούς πυραύλους Exocet. Το 2020 οι ΗΠΑ αποφάσισαν να άρουν το εμπάργκο, ανοίγοντας τον δρόμο για πιθανές πωλήσεις αμερικανικών όπλων στην Κυπριακή Δημοκρατία.
Καθώς η Τουρκία ενισχύει τη ναυτική της παρουσία στην Ανατολική Μεσόγειο στο πλαίσιο του δόγματος της "Γαλάζιας Πατρίδας", θεωρεί προβληματική τη συνεργασία της Κύπρου με τη Δύση και την αναβάθμιση του οπλοστασίου της.
"Η Κυπριακή Δημοκρατία θα πρέπει να μελετήσει προσεκτικά τα σενάρια του τουρκο-αμερικανικού παζαριού στην Ανατολική Μεσόγειο", εκτίμησε ο Τζογόπουλος. "Το παζάρι αυτό αναμένεται να γίνει πιο έντονο επί κυβέρνησης Τραμπ".
Απόδοση - επιμέλεια: Μιχάλης Παπαντωνόπουλος
