Του Paul Iddon
Όπως ήταν αναμενόμενο, η βρετανική κυβέρνηση πρόβαλε ιδιαιτέρως πως η πρόσφατη αγορά 20 καινούργιων Eurofighter Typhoon από την Τουρκία θα εξασφαλίσει πολλές θέσεις εργασίας στο Ηνωμένο Βασίλειο τα επόμενα χρόνια. Και είναι αλήθεια. Ωστόσο, το Λονδίνο προσπάθησε να παρουσιάσει το ιστορικό αυτό deal ως πολύτιμη συμβολή στην ενίσχυση του νότιου μετώπου του ΝΑΤΟ εναντίον μιας ρεβανσιστική Ρωσία στα βόρεια της Τουρκίας. Μπορεί αυτά τα αεροσκάφη, με τα ραντάρ ηλεκτρονικής σάρωσης και τους πυραύλους αέρος-αέρος Meteor μεγάλης εμβέλειας, να είναι μεγάλη πρόκληση για τα ρωσικά μαχητικά, όμως η Άγκυρα δεν προόριζε τα Eurofighter γι' αυτή την αποστολή όταν τα αγόραζε. Η Τουρκία αγοράζει ένα από τα κορυφαία μαχητικά της Ευρώπης για να ανταγωνιστεί την ολοένα και πιο προηγμένη πολεμική αεροπορία της γειτονικής της Ελλάδας.
Ο Βρετανός πρωθυπουργός Κιρ Στάρμερ επισκέφθηκε την Τουρκία στα τέλη Οκτωβρίου, όπου έκλεισε μια συμφωνία για την πώληση 20 νέων Eurofighter αξίας έως και 10,7 δισ. δολαρίων. Η Τουρκία θα αγοράσει ακόμη 24 Eurofighter, ελαφρώς μεταχειρισμένα, από το Κατάρ και το Ομάν.
Ο Τούρκος υπουργός Άμυνας, Γιασάρ Γκιουλέρ διευκρίνισε στις 19 Δεκεμβρίου ότι τα 12 Eurofighter από το Ομάν αναμένεται να παραληφθούν έως το 2028. Όπως είπε ο ίδιος, τα εν λόγω μαχητικά θα αναβαθμιστούν πριν την παράδοσή τους με ραντάρ AESA, ενώ θα είναι πλέον συμβατά με τους πυραύλους Meteor. Τα Eurofighter του Ομάν είναι μοντέλα Tranche 3A εξοπλισμένα με τα παλαιότερα ραντάρ Doppler CAPTOR-M, τα ίδια που χρησιμοποιούνται στις εκδόσεις Tranche 1 και Tranche 2.
Τα βρετανικά Typhoon, που ορισμένοι εικάζουν ότι μπορεί να είναι τα επόμενα προηγμένα μοντέλα Tranche 5, θα τεθούν σε υπηρεσία μεταξύ του 2030 και 2032. Η Τουρκία αναμένει να έχει στη διάθεσή της 44 Eurofighter: μεταχειρισμένα Tranche 3A με λίγες ώρες πτήσης και καίνουργια Tranche 5 ή έστω Tranche 4.
Με επίσημη ανακοίνωση, το Λονδίνο χαρακτήρισε την αγορά της Τουρκίας ως "τη μεγαλύτερη συμφωνία εξαγωγής μαχητικών αεροσκαφών εδώ και μια γενιά", υποστηρίζοντας ότι θα ενισχύσει "τη δύναμη του ΝΑΤΟ σε μια κρίσιμη περιοχή".
Κάποιοι εκτιμούν πως με αυτή την κίνηση η Τουρκία βελτίωσε τις δυνατότητές της έναντι της Ρωσίας.
"Το Eurofighter είναι ριζική αλλαγή στις δυνατότητες της Άγκυρας. Είναι ένα πιο σύγχρονο πολεμικό αεροσκάφος ικανό να αντισταθεί στους Ρώσους", επισήμανε η βρετανική εφημερίδα Telegraph.
Η Τουρκία μπορεί να αναπτύξει ορισμένα Eurofighters για να περιπολούν στη Μαύρη Θάλασσα, όπου πρόσφατα τα τουρκικά F-16 αναχαίτισαν drones, ωστόσο τα περισσότερα θα εξυπηρετήσουν μάλλον έναν διαφορετικό σκοπό.
Η Άγκυρα επέλεξε το Eurofighter ως προσωρινό μαχητικό 4,5ης γενιάς για να διατηρήσει την αεροπορία της σε καλό επίπεδο μέχρι να αποκτήσει μαχητικά πέμπτης γενιάς. Η Τουρκία ελπίζει να επιστρέψει στο αμερικανικό πρόγραμμα των F-35, από όπου οι ΗΠΑ την μπλόκαραν το 2019, μετά την απόκτηση των ρωσικών πυραύλων S-400. Στις 17 Δεκεμβρίου το Bloomberg μετέδωσε ότι ο Τούρκος πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν ζήτησε από τον Ρώσο ομόλογό του, Βλαντιμίρ Πούτιν, να πάρει πίσω τους S-400, ανοίγοντας ίσως τον δρόμο για την απόκτηση των Lockheed Martin F-35 από την Άγκυρα. Επισήμως, η Ρωσία το αρνείται. Η Άγκυρα θέλει να αποκτήσει τουλάχιστον 40 μαχητικά F-35. Κατασκευάζει επίσης το δικό της μαχητικό: το TF Kaan.
Η Άγκυρα επέλεξε το Eurofighter όχι μόνο ως ένα ισχυρό "προσωρινό" μαχητικό, αλλά και για να κάνει ρελάνς στα πρόσφατα αποκτήματα της Ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας.
Από την αρχή της δεκαετίας, η Αθήνα έχει αποκτήσει 24 μαχητικά Dassault Rafale F3R 4,5ης γενιάς, εξοπλισμένα με πυραύλους Meteor. Όπως και η Τουρκία, η Ελλάδα αγόρασε μερικά από αυτά τα αεροσκάφη 4,5ης γενιάς από "δεύτερο χέρι", προκειμένου να επισπευσθεί η παράδοσή τους. Επιπλέον, η Ελλάδα έχει αναβαθμίσει το μεγαλύτερο μέρος των F-16 της σε Block 72, καθιστώντας τα πιο προηγμένα από τον μεγαλύτερο στόλο των τουρκικών Viper, και έχει παραγγείλει 20 μαχητικά F-35A, τα οποία πιθανόν θα αρχίσουν να παραδίδονται το 2028.
Χωρίς τα Eurofighter 4,5ης γενιάς και στο μέλλον τα F-35 5ης γενιάς, η Τουρκία διακινδυνεύει να αποκτήσει η Ελλάδα σημαντικό τεχνολογικό πλεονέκτημα στους αιθέρες, γεγονός που θα μπορούσε να αλλάξει τις ισορροπίες στο Αιγαίο.
Τα ελληνικά ΜΜΕ ανέφεραν τον Δεκέμβριο ότι η Τουρκική Πολεμική Αεροπορία "πραγματοποίησε μια σειρά παραβιάσεων του ελληνικού εναέριου χώρου". Οπλισμένα τουρκικά F-16 μπήκαν παράνομα στο FIR Αθηνών τον Σεπτέμβριο, ενώ τον Οκτώβριο καταγράφηκε παραβίαση του ελληνικού εναέριου χώριου από ένα τουρκικό οπλισμένο F-16. Αυτές οι παραβιάσεις ήρθαν μετά από μια περίοδο σχετικής ηρεμίας από τις αρχές του 2023, όταν οι σχέσεις των δύο κρατών "βγήκαν απ' τον πάγο" με την παροχή βοήθειας της Αθήνας προς την Άγκυρα μετά από έναν καταστροφικό σεισμό που έπληξε την Τουρκία.
Η Άγκυρα ενδέχεται να γίνει πιο τολμηρή και να συνεχίσει τις παραβιάσεις ή ακόμη και να εμπλακεί σε εικονικές αερομαχίες πάνω από το Αιγαίο, όταν θα διαθέτει Eurofighter που μπορούν να "ανταγωνιστούν" τα ελληνικά Rafale.
Το τουρκικό Υπουργείο Άμυνας απέρριψε τις αναφορές ότι η πώληση των Eurofighter περιελάμβανε περιορισμούς στη χρήση τους κατά της Ελλάδας, επιβεβαιώνοντας ότι θα εκτελούν αποστολές πάνω από το Αιγαίο. Ελληνικά και τουρκικά μαχητικά αεροσκάφη εμπλέκονται σε εικονικές αερομαχίες πάνω από το Αιγαίο εδώ και δεκαετίες, μερικές εξ αυτών είχαν θανάσιμη έκβαση.
Όταν όλα τα αεροσκάφη τεθούν σε υπηρεσία, τα 44 Eurofighter της Τουρκίας θα υπερτερούν αριθμητικά του ελληνικού στόλου των Rafale. Αν τα 20 νέα βρετανικά αεροσκάφη είναι πράγματι Tranche 5, πιθανόν θα τον ξεπεράσουν και σε ποιότητα.
Η Ελλάδα δεν αναμένεται να μείνει αδρανής. Ήδη, η Αθήνα φέρεται να εξετάζει το ενδεχόμενο αναβάθμισης του στόλου των Rafale με 10 νεότερα, πιο προηγμένα μοντέλα F4 που βρίσκονται επί του παρόντος σε υπηρεσία, ή ακόμη και με την επικείμενη παραλλαγή F5 Super Rafale. Όπως και τα Eurofighter Tranche 5, έτσι και τα Rafale F5 αναμένεται να τεθούν σε υπηρεσία γύρω στο 2030.
Η απόκτηση και άλλων, πιο προηγμένων, Rafale θα διασφάλιζε ότι η Ελληνική Πολεμική Αεροπορία μπορεί να ανταγωνιστεί τα τουρκικά αεροσκάφη 4,5ης γενιάς, τόσο ποιοτικά όσο και ποσοτικά.
Όπως προαναφέρθηκε, η Τουρκία επιθυμεί να αποκτήσει τουλάχιστον 40 F-35A, εάν επανενταχθεί στο πρόγραμμα. Η Ελλάδα ήδη έχει παραγγείλει 20 F-35, ενώ η συμφωνία τής δίνει τη δυνατότητα να αγοράσει επιπλέον 20. Η Αθήνα ενδέχεται να ασκήσει αυτό το δικαίωμα εάν η Άγκυρα πείσει τις ΗΠΑ να της επιτρέψουν να αγοράσει τα F-35.
Αυτό θα μπορούσε να σηματοδοτήσει την έναρξη μιας νέας κούρσας εξοπλισμών στην ευαίσθητη περιοχή του Αιγαίου, με σημαντικές επιπτώσεις για την ασφάλεια και τη σταθερότητα της Ανατολικής Μεσογείου στο όχι και τόσο μακρινό μέλλον.
