Του Paul Iddon
Η Ιαπωνία εξετάζει το ενδεχόμενο να αγοράσει στρατιωτικά drones είτε από την Τουρκία είτε από το Ισραήλ. Το γεγονός ότι το Τόκιο αποφάσισε να επιλέξει μεταξύ αυτών των δύο δυνάμεων της Μέσης Ανατολής και όχι να αγοράσει από τις ΗΠΑ ή την Ευρώπη δεν προκαλεί έκπληξη. Εξάλλου, τα τελευταία χρόνια, αρκετές χώρες της Ασίας έχουν αποκτήσει ή έχουν δείξει ενδιαφέρον να αποκτήσουν drones που παράγονται σε αυτές τις δύο χώρες.
Η Ιαπωνία δοκίμασε πρόσφατα το drone Heron Mk2 που κατασκευάζεται από την Israel Aerospace Industries, προτού προχωρήσει στη δοκιμή του ευρέως εξαγόμενου drone μάχης Bayraktar TB2 της Τουρκίας, όπως επιβεβαίωσε εκπρόσωπος του ιαπωνικού στρατού στο Jane's στις 21 Αυγούστου.
Η Jerusalem Post σημείωσε ότι η αξιολόγηση του ισραηλινού drone από το Τόκιο σηματοδότησε "την πρώτη τεκμηριωμένη περίπτωση δοκιμής ισραηλινού οπλικού συστήματος στην Ιαπωνία", η οποία "μέχρι τώρα είχε αποφύγει να αγοράσει ισραηλινές πλατφόρμες".
Ενώ το τουρκικό TB2 χρησιμεύει κυρίως ως μη επανδρωμένο αεροσκάφος μάχης φέροντας πυρομαχικά αέρος-εδάφους, τα drone Heron χρησιμεύουν κυρίως ως drone επιτήρησης και αναγνώρισης. Το δημοσίευμα της Jerusalem Post τόνιζε ότι το Heron που δοκίμασε η Ιαπωνία είναι κατάλληλα διαμορφωμένο για ηλεκτρονικό πόλεμο.
Τη δεκαετία του 2010 το Ισραήλ είχε πουλήσει τρία drone Heron στη Νότια Κορέα. Και τα τρία καταστράφηκαν σε τρία διαφορετικά ατυχήματα, με το τελευταίο να συμβαίνει στις 17 Μαρτίου 2025, όταν το Heron Mk1 συγκρούστηκε με ένα ελικόπτερο κατά την προσγείωση. Καταστράφηκαν και τα δύο, αλλά ευτυχώς δεν υπήρξαν θύματα
Στο μεταξύ, η Ιαπωνία αξιολογεί το TB2 της Τουρκίας. Τον Μάρτιο του 2022, ο Χαλούκ Μπαϊρακτάρ, CEO της Baykar, κατασκευάστριας του TB2, είχε δηλώσει ότι το TB3, η "πλωτή έκδοση" του TB2, "θα ταιριάζει απόλυτα στα ιαπωνικά ελικοπτεροφόρα Izumo".
Η Τουρκία ανέπτυξε το TB3 για το αμφίβιο πολεμικό πλοίο TCG Anadolu, από το οποίο θα ξεκινήσει τις επιχειρήσεις του τον Σεπτέμβριο, λίγες εβδομάδες μετά την αξιολόγηση της χερσαίας έκδοσης ΤΒ2 από την Ιαπωνία.
Ακόμα και αν η IAI του Ισραήλ κλείσει συμφωνία για την πώληση του Heron Mk2 στην Ιαπωνία, σε βάρος του TB2 της Baykar, η Τουρκία εξακολουθεί να έχει σαφές προβάδισμα όσον αφορά τον αριθμό των drones που εξάγει σε διάφορες ασιατικές χώρες.
Το Ισραήλ πάντως έχει βελτιώσει τις πωλήσεις drones του στην Ασία, ιδίως των μοντέλων επιτήρησης και αναγνώρισης.
Για παράδειγμα, το Πολεμικό Ναυτικό της Ταϊλάνδης απέκτησε τα ισραηλινά drones Hermes 450 και Hermes 900 τα τελευταία χρόνια. Η κατασκευάστρια Elbit Systems δήλωσε ότι τα drones της "δίνουν τη δυνατότητα στο Βασιλικό Ναυτικό της Ταϊλάνδης να εκτελεί αποστολές τόσο σε ανοιχτή θάλασσα όσο και σε παράκτιες περιοχές, να κυριαρχεί σε τεράστιες εκτάσεις θάλασσας και εκτεταμένες ακτογραμμές, να επικοινωνεί με σκάφη που επιχειρούν και να εκτελεί αποστολές πολιτικού χαρακτήρα".
Στα τέλη της δεκαετίας του 2010, η Μπανγκόκ αγόρασε drone αναγνώρισης Orbiter αλλά και τα πιο μεγάλα drone Dominator. Και τα δύο κατασκευάζονται από την Aeronautics Defense Systems.
Οι Φιλιππίνες επίσης παρέλαβαν τρία Hermes 900 και ένα Hermes 450 για την πολεμική αεροπορία τους το 2020, αλλά έχασαν ένα σε ατύχημα δύο χρόνια μετά. Η Σιγκαπούρη επίσης χρησιμοποιεί drones Hermes 450 και Heron.
Στο μεταξύ, η Τουρκία έχει αυξήσει τις πωλήσεις drones της, όπως και άλλων όπλων, στην Ινδονησία και στη Μαλαισία, χώρες που δεν έχουν διπλωματικές σχέσεις με το Ισραήλ.
Η Μαλαισία παρήγγειλε πρόσφατα τρία από τα μεγάλα πολυχρηστικά drones Anka-S της Τουρκίας, που παράγονται από την κρατική Turkish Aerospace Industries, κυρίως για την εποπτεία της ΑΟΖ της. Για τον ίδιο λόγο χρησιμοποιούν τα ισραηλινά drones οι Φιλιππίνες και η Ταϊλάνδη. Η Κουάλα Λουμπούρ αναμένει να παραλάβει και τα τρία drones μεταξύ Σεπτεμβρίου και Νοεμβρίου του 2025.
Από τις αρχές της δεκαετίας του 2020, η Τουρκία έχει πουλήσει τουλάχιστον μια δεκάδα Anka και άλλη μια δεκάδα TB2 στην Ινδονησία. Ωστόσο, η πιο σημαντική παραγγελία μέχρι στιγμής είναι αναμφίβολα η συμφωνία για συμπαραγωγή που υπέγραψε η Baykar με τη Republikorp της Ινδονησίας τον Φεβρουάριο του 2025. Στο πλαίσιο αυτής της ιστορικής συμφωνίας, η Ινδονησία θα αποκτήσει 60 drones TB3 και 9 από τα εξελιγμένα, πολυχρηστικά drone Akinci που παράγει επίσης η Baykar.
Οι χώρες στις οποίες το Ισραήλ και η Τουρκία πωλούν ή διαπραγματεύονται να πωλήσουν drones, και αναφέραμε ως τώρα, δεν βρίσκονται σε πόλεμο μεταξύ τους, ούτε είναι πιθανό να βρεθούν σε εμπόλεμη κατάσταση στο άμεσο μέλλον. Τα αναγνωριστικά drones ισραηλινής κατασκευής έχουν διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στις πρόσφατες συνοριακές συγκρούσεις Ταϊλάνδης και Καμπότζης, αφού βρίσκονται στην υπηρεσία της Ταϊλάνδης. Η Καμπότζη δεν διαθέτει drones τουρκικής κατασκευής.
Η συνθήκη αυτή έρχεται σε αντίθεση με το τι έγινε στον πόλεμο Ρωσίας-Ουκρανίας, όπου πολύ γρήγορα οι αντίπαλες δυνάμεις στη Μέση Ανατολή, Ιράν και Τουρκία, προμήθευαν με drones τη Μόσχα και το Κίεβο στον μεγαλύτερο πόλεμο της Ευρώπης από τη δεκαετία του 1940.
Τα TB2 της Τουρκίας έγιναν αντικείμενο θαυμασμού στην Ουκρανία για την αποτελεσματικότητά τους εναντίον των ρωσικών τανκς που προωθούνταν προς το Κίεβο στις αρχές του 2022. Αργότερα το ίδιο έτος, τα ιρανικής κατασκευής Shahed-136, τα οποία βρίσκονται στην υπηρεσία της Ρωσίας, άρχισαν να πλήττουν ουκρανικές πόλεις και το ηλεκτρικό δίκτυο. Έκτοτε, το Ιράν έχει αναθέσει την παραγωγή των Shahed σε τρίτους: η Ρωσία παράγει πλέον εξατομικευμένες παραλλαγές των Shahed με ελάχιστη συμμετοχή του Ιράν, γεγονός που, σύμφωνα με πληροφορίες, έχει προκαλέσει μεγάλη δυσαρέσκεια στην Τεχεράνη.
Αξιοσημείωτη είναι η απουσία του Ιράν από τις δυνάμεις της Μέσης Ανατολής που εξάγουν drones στην Ασία. Η Τεχεράνη έχει εξάγει drones σε όλη τη Μέση Ανατολή, στην Αφρική και στη Νότια Αμερική, αλλά δεν έχει ανάλογη επιτυχία στο μεγαλύτερο μέρος της Ασίας. Ενδιαφέρον είναι ότι η Βόρεια Κορέα θα μπορούσε να έχει σύντομα τη δική της γραμμή παραγωγής για drones τύπου Shahed, με στήριξη όμως από τη Μόσχα και όχι από την Τεχεράνη.
Ο εκλιπών πρόεδρος του Ιράν Εμπραχίμ Ραϊσί και άλλοι Ιρανοί αξιωματούχοι περηφανεύονταν το 2022 ότι κράτη από όλο τον κόσμο ζητούσαν να αγοράσουν drones από την Τεχεράνη. Ήταν προφανές και εκείνη την περίοδο πως το Ιράν δύσκολα θα πετύχαινε το κατόρθωμα της Τουρκίας, να εξάγει στρατιωτικά drones σε ένα ευρύ φάσμα χωρών. Επίσης το Ιράν δεν κατάφερε να ανταγωνιστεί τον αντίπαλό του, το Ισραήλ, στην Ασία, αλλά φαίνεται πως αυτό το έχει καταφέρει στη Νότια Αμερική.
Πάντως, ένα τουρκικό drone Akinci βοήθησε στην εύρεση του ελικοπτέρου που συνετρίβη με επιβαίνοντα τον Ραϊσί.
Και ενώ στις ασιατικές χώρες που αναφέραμε δεν έχουν ξεσπάσει πολεμικές συρράξεις για να χρησιμοποιηθούν ισραηλινά και τουρκικά drones, δεν ισχύει το ίδιο για την Ινδία και το Πακιστάν.
Στη σύντομη αλλά "έντονη" σύρραξη Ινδίας - Πακιστάν στις αρχές Μαΐου 2025, βρέθηκαν δύο βαριά οπλισμένοι στρατοί, με ισραηλινά και τουρκικά drones, να συγκρούονται μεταξύ τους.
Το Ισραήλ συνεργάζεται στρατιωτικά με την Ινδία εδώ και δεκαετίες και της έχει προμηθεύσει σημαντικό αριθμό drones — Hermes, Herons, Searchers αλλά και Harop. Το Νέο Δελχί χρησιμοποίησε τα Harop εναντίον μονάδων ραντάρ στο Πακιστάν.
Η Τουρκία έχει προμηθεύσει το Πακιστάν με Bayraktar TB2 και Akinci. Παρεμπιπτόντως, η Άγκυρα έχει πουλήσει drones TB2 και στο Μπαγκλαντές, που σύμφωνα με πληροφορίες τα χρησιμοποιεί για την επιτήρηση των συνόρων του με την Ινδία.
