Του Ilan Berman
Μετά από δύο χρόνια, ο πόλεμος στη Γάζα φαίνεται να έχει τελειώσει. Μετά τη μεσολάβηση Τραμπ την περασμένη εβδομάδα, το Σαββατοκύριακο επιτεύχθηκε εκεχειρία και οι όμηροι του Ισραήλ επέστρεψαν στην πατρίδα τους. Φυσικά, μόνο ο χρόνος θα δείξει αν αυτή η συμφωνία για κατάπαυση του πυρός αντέξει. Ακόμα κι έτσι, δεν είναι νωρίς για να αντλήσουμε κάποια πρώτα διδάγματα από τη σύγκρουση που έληξε.
Κατ' αρχάς οι πολεμικές συρράξεις συνήθως γεννούν καινοτομίες, καθώς τα αντίπαλα στρατόπεδα επιδιώκουν να αποκτήσουν στρατηγικό πλεονέκτημα. Έτσι συνέβη και στη Γάζα, όπου οι προσπάθειες του Ισραήλ να εξαλείψει την παλαιστινιακή τρομοκρατική οργάνωση της Χαμάς το έφεραν αντιμέτωπο με νέα μέτωπα για τα οποία το εβραϊκό κράτος δεν ήταν προετοιμασμένο.
Ένα από αυτά ήταν το μέτωπο της πληροφόρησης. Ενώ το Ισραήλ κυριαρχούσε αναμφισβήτητα στο πεδίο της μάχης, η Χαμάς έλεγχε το ευρύτερο αφήγημα για τη σύγκρουση. Η ισλαμιστική οργάνωση, σύμφωνα με τα λόγια ενός ειδικού, κατάφερε να "σβήσει τον εαυτό της" ως παράγοντας που προκάλεσε τον πόλεμο, παρά τον ρόλο της στο να ξεσπάσει αυτός με τη φρικαλέα επίθεση της 7ης Οκτωβρίου 2023.
Αυτό το πέτυχε μέσω μιας εξαιρετικά αποτελεσματικής εκστρατείας χειραγώγησης, που ενορχηστρώθηκε από τον επικεφαλής προπαγανδιστή και εκπρόσωπο της οργάνωσης, Αμπού Ομπέιντα, μέχρι την εξόντωσή του στα τέλη Αυγούστου. Όπως αποκάλυψε πριν λίγο καιρό έκθεση του ισραηλινού ραδιοφωνικού σταθμού Galei Tzahal και στη συνέχεια πολλά ακόμα ισραηλινά ΜΜΕ, σε αυτή την εκστρατεία συμμετείχαν περίπου 1.500 πράκτορες, "κέντρα προπαγάνδας" ενσωματωμένα σε κάθε ταξιαρχία και μεραρχία της Χαμάς, ακόμη και ένα "σχέδιο ψυχολογικού πολέμου" με στόχο να επηρεαστούν οι Ισραηλινοί αξιωματούχοι στη λήψη αποφάσεων.
Η Χαμάς δεν ήταν μόνη σε αυτό το εγχείρημα. Αξιοποιώντας τα social media και έχοντας υποστήριξη από ιδεολογικούς συνοδοιπόρους στη διεθνή κοινότητα, η Χαμάς κατάφερε να αλλάξει τους όρους της συζήτησης όχι μόνο για τον πόλεμο, αλλά και ευρύτερα για το Παλαιστινιακό ζήτημα. Στη Γάζα έγινε ο πρώτος πραγματικός "πόλεμος πληροφοριών": αυτό που συνέβαινε στο διαδίκτυο και στις "καρδιές και τα μυαλά" του κοινού παγκοσμίως ήταν εξίσου σημαντικό με αυτό που συνέβαινε επί του πεδίο - ίσως και σημαντικότερο.
Ένα άλλο μέτωπο ήταν το νομικό. Η χρήση νομικών όρων και διαδικασιών ως όπλα για στρατηγικούς στόχους είναι μια τακτική που συνηθίζεται τα τελευταία χρόνια. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η Θάλασσα της Νότιας Κίνας, όπου το Πεκίνο έχει διεκδικήσεις, αλλά και η Ουκρανία όπου η Ρωσία έχει επικαλεστεί διάφορες νομικές δικαιολογίες για τον πόλεμο που διεξάγει. Ο "νομικός πόλεμος" στη Γάζα ήταν πολύ ιδιαίτερος.
Ο όρος "γενοκτονία" που χρησιμοποιήθηκε εναντίον του εβραϊκού κράτους αρχικά διατυπώθηκε από τον Πολωνο-Εβραίο μελετητή Raphael Lemkin για να περιγράψει την εκστρατεία της ναζιστικής Γερμανίας για την εξόντωση των Εβραίων. Η έννοια κατοχυρώθηκε στη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τη Γενοκτονία του 1948, η οποία την ορίζει ως "την πρόθεση να καταστραφεί, εν όλω ή εν μέρει, μια εθνική, εθνοτική, φυλετική ή θρησκευτική ομάδα" μέσω δολοφονιών, συλλογικών βασανιστηρίων, καταστολής γεννήσεων ή βίαιης μεταφοράς πληθυσμού.
Η στρατιωτική συμπεριφορά του Ισραήλ στη Γάζα δεν πλησίασε αυτό το πρότυπο. Όσο ατελείς και αν ήταν οι ενέργειές του, το εβραϊκό κράτος κατέβαλε μεγάλες προσπάθειες κατά τον διετή πόλεμο να μην στοχεύσει Παλαιστινίους αμάχους. Παρείχε επίσης μεγάλη ανθρωπιστική βοήθεια στον άμαχο πληθυσμό της Λωρίδας. Σύμφωνα με τον απολογισμό που έγινε το καλοκαίρι, το Ισραήλ είχε παραδώσει σχεδόν 1,8 εκατ. τόνους βοήθειας στα δύο εκατομμύρια ανθρώπους που ζούσαν στη Λωρίδα. Το μεγαλύτερο μέρος της ανθρωπιστικής βοήθειας ήταν τρόφιμα. Έπειτα, ως απάντηση στις κατηγορίες για λιμό, οι παραδόσεις βοήθειας εντάθηκαν περισσότερο.
Ωστόσο, οι κατηγορίες για "γενοκτονία" συνεχίστηκαν. Ακόμη και το όνομα Λέμκιν χρησιμοποιήθηκε για να τις προωθήσει. Το Ινστιτούτο Λέμκιν για την Πρόληψη της Γενοκτονίας και την Ανθρώπινη Ασφάλεια, ένας μη κερδοσκοπικός οργανισμός στην Πενσυλβανία που δεν έχει καμία σχέση με την οικογένεια Λέμκιν, πραγματοποίησε μια ακτιβιστική εκστρατεία που, μεταξύ άλλων, υποστήριξε τις αντι-ισραηλινές διαμαρτυρίες στα πανεπιστήμια, καταδίκασε την εκστρατεία του Ισραήλ κατά της Χεζμπολάχ στο Λίβανο ως "τρομοκρατία" και προκάλεσε αναταραχή κατά της αμερικανικής υποστήριξης προς το εβραϊκό κράτος. Όλα αυτά οδήγησαν τα μέλη της οικογένειας Λέμκιν να κινήσουν νομικές διαδικασίες κατά του οργανισμού. Σύμφωνα με το Fox News, οι δικηγόροι της οικογένειας υπέβαλαν πρόσφατα καταγγελία στον κυβερνήτη της Πενσυλβανίας Τζος Σάπιρο και στο Γραφείο Εταιρειών και Φιλανθρωπικών Οργανώσεων της πολιτείας, υποστηρίζοντας ότι το Ινστιτούτο παραβιάζει τόσο την πολιτειακή όσο και την ομοσπονδιακή νομοθεσία. Ο κατάλογος των πιθανών παραβιάσεων είναι μακρύς, μεταξύ των οποίων η μη εξουσιοδοτημένη χρήση ονόματος και εικόνας.
Αυτό μας φέρνει πίσω στον πόλεμο της Γάζας. Σίγουρα, ο αγώνας κατά της Χαμάς ήταν πάντα δύσκολος. Πριν από τις 7 Οκτωβρίου 2023, το ισλαμιστικό κίνημα επί μια ολόκληρη γενιά ενσωματώθηκε στον παλαιστινιακό πληθυσμό, και τελειοποιούσε το σχέδιο εξόντωσης. Παρόλα αυτά, στον πιο πρόσφατο πόλεμο, η οργάνωση και οι υποστηρικτές της αξιοποίησαν τόσο την προπαγάνδα όσο και νομικές διατυπώσεις για να αποκτήσουν σημαντικό στρατηγικό πλεονέκτημα.
