Του Chase Peterson-Withorn
Οι Ρώσοι μεγιστάνες περνούν δύσκολες στιγμές. Από την προσάρτηση της Κριμαίας το 2014 έως και τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022, 34 νυν και πρώην Ρώσοι δισεκατομμυριούχοι έχουν υποστεί κυρώσεις από τις ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο ή την Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι δυτικές αρχές έχουν μπλοκάρει τις επιχειρηματικές τους δραστηριότητες, έχουν δεσμεύσει τις πολυτελείς θαλαμηγούς τους και έχουν καθηλώσει στο έδαφος τα ιδιωτικά τους τζετ.
Δεν αποτελεί έκπληξη, λοιπόν, η ολοένα και αυξανόμενη τάση που παρατήρησε το Forbes τα τελευταία χρόνια – και κυρίως τους τελευταίους μήνες: ότι αρκετοί δισεκατομμυριούχοι ρωσικής καταγωγής δεν θέλουν να λέγονται Ρώσοι.
Ορισμένοι, μάλιστα, ευλόγως έχουν αυτή την αξίωση. Για παράδειγμα, ο Pavel Durov, γεννημένος στην Αγία Πετρούπολη, ο οποίος δημιούργησε το ρωσικό κοινωνικό δίκτυο VK, εκδιώχθηκε από την εταιρεία μετά από διαμάχη που είχε με την κυβέρνηση Πούτιν για θέματα λογοκρισίας και στη συνέχεια ίδρυσε την εφαρμογή ανταλλαγής μηνυμάτων Telegram – ένα ζωτικής σημασίας μέσο επικοινωνίας για τους Ουκρανούς, ιδίως εν μέσω πολέμου. "Ο Pavel έφυγε από τη Ρωσία πριν από πολλά χρόνια και προτίθεται να επιστρέψει", δήλωσε εκπρόσωπος του στο Forbes. Μετά από τέσσερα χρόνια που ήταν καταχωρημένος ως Ρώσος πολίτης, ο Durov –ο οποίος διαμένει στο Ντουμπάι, έδρα και της Telegram– έκανε γνωστό πως απέκτησε τη γαλλική υπηκοότητα πέρυσι. (Σύμφωνα με πληροφορίες, είναι και κάτοχος διαβατηρίου της Ομοσπονδίας Αγίου Χριστοφόρου και Νέβις.)
Παρόμοια είναι η ιστορία του Igor Bukhman. Αυτός και ο αδελφός του, Dmitri, μεγάλωσαν στην πόλη Βόλογκντα, περίπου 300 μίλια βορειοανατολικά της Μόσχας, όπου το 2004 ίδρυσαν από κοινού την εταιρεία ανάπτυξης παιχνιδιών για κινητά Playrix. Το 2013, μετέφεραν την έδρα της επιχείρησης στην Ιρλανδία, ωστόσο συνεχίζουν να έχουν υπαλλήλους τόσο στη Ρωσία όσο και στην Ουκρανία. Οι Bukhman, οι οποίοι διαμένουν πλέον στο Λονδίνο, ζήτησαν από το Forbes να καταχωρηθούν ως πολίτες του Ισραήλ, όπου μετακόμισαν το 2016, και όχι της Ρωσίας.
Ο Nik Storonsky, ο 37χρονος συνιδρυτής της ψηφιακής τράπεζας Revolut με έδρα το Λονδίνο, μεγάλωσε στη Ρωσία, αλλά εγκατέλειψε τη χώρα σε ηλικία 20 ετών. Ο Storonsky, ο οποίος έχει τοποθετηθεί εναντίον της πολεμικής επιχείρησης που διεξάγει ο Πούτιν στην Ουκρανία, έχει διπλή υπηκοότητα (Ηνωμένου Βασιλείου και Ρωσίας) ή, όπως ανέφερε ο υπεύθυνος δημοσίων σχέσεων του Storonsky: "Ο Nik είναι πολίτης Μεγάλης Βρετανίας".
Άλλοι έχουν στενότερους δεσμούς με τον ρωσικό επιχειρηματικό –και πολιτικό– κόσμο. Ο Eugene Shvidler –ο καλύτερος φίλος και συνέταιρος του Roman Abramovich– είναι ένας από τους πιο γνωστούς (και με σκληρές κυρώσεις σε βάρος του) ολιγάρχες της Ρωσίας. Τον Μάρτιο, η βρετανική κυβέρνηση επέβαλε κυρώσεις στον Shvidler, κάτοικο Λονδίνου, για τους "στενούς επιχειρηματικούς δεσμούς" του με τον Abramovich. Ο Shvidler έχει ποσοστά σε ρωσικές επιχειρήσεις παραγωγής χάλυβα και νικελίου, αλλά εδώ και καιρό επιμένει ότι δεν είναι Ρώσος. "Ο κ. Shvidler δεν είναι –και δεν υπήρξε ποτέ– πολίτης της Ρωσικής Ομοσπονδίας", δήλωσε στο Forbes συνεργάτης του Shvidler, ο οποίος υποστήριξε ότι δεν απαντάει εκ μέρους του δισεκατομμυριούχου. Ο Shvidler γεννήθηκε μεν σε ρωσική περιοχή της τότε Σοβιετικής Ένωσης, αλλά, όπως υπογράμμισε ο συνεργάτης του, τεχνικά δεν είχε ποτέ ρωσικό διαβατήριο και είναι πολίτης των ΗΠΑ από το 1994 και του Ηνωμένου Βασιλείου από το 2010.
Ο γεννημένος σε ουκρανική περιοχή της πάλαι ποτέ Σοβιετικής Ένωσης, Len Blavatnik, ο οποίος μεγάλωσε στη Ρωσία και μετανάστευσε στην Αμερική το 1978 σε ηλικία 21 ετών, πλούτισε από τη συνεργασία του με τον ολιγάρχη Viktor Vekselberg (στον οποίο έχουν επιβληθεί κυρώσεις από το Ηνωμένο Βασίλειο και τις ΗΠΑ για "στενούς δεσμούς" με τον Πούτιν) μέσω ρωσικών επιχειρήσεων παραγωγής πετρελαίου και αλουμινίου. Ο Blavatnik, στον οποίο δεν έχουν επιβληθεί κυρώσεις, ρευστοποίησε τα περιουσιακά του στοιχεία στη Ρωσία και σήμερα είναι γνωστός για τις επενδύσεις του σε μη ρωσικές επιχειρήσεις, όπως η Warner Music, η εταιρεία παραγωγής χημικών LyondellBassell και η εταιρεία μόδας Tory Burch. Επιπλέον, έχει κάνει μεγάλες δωρεές στα πανεπιστήμια του Στάνφορντ, του Χάρβαρντ και της Οξφόρδης, ξεσηκώνοντας αντιδράσεις. Δηλώνει Αμερικανός και Βρετανός πολίτης, ενώ το 2018 εκπρόσωπός του –που μίλησε στο Forbes– τόνισε πως ο Blavatnik "δεν είναι Ρώσος, δεν υπήρξε ποτέ Ρώσος και δεν είναι ολιγάρχης".
Τέλος, ο Yuri Milner. Ο πιο επιδραστικός Ρώσος επενδυτής στον τεχνολογικό κλάδο συγκαταλέγεται στον αρχικό πυρήνα χρηματοδοτών του Facebook και του Twitter μέσω του fund DST Global. Στα δικά του πρώτα επιχειρηματικά βήματα τον είχαν χρηματοδοτήσει η ρωσική κρατική τράπεζα VTB Bank και μια θυγατρική της Gazprom – και στις δύο εταιρείες έχουν επιβληθεί κυρώσεις. Μεταξύ των ευεργετών του και ο ολιγάρχης Alisher Usmanov – στον οποίο επίσης έχουν επιβάλει κυρώσεις οι ΗΠΑ, η ΕΕ και το Ηνωμένο Βασίλειο, με τον ίδιο να τις χαρακτηρίζει "άδικες" και να επιφυλάσσεται πως "θα χρησιμοποιήσει όλα τα νομικά μέσα για να προστατεύσει την τιμή και υπόληψή του". Ο Milner, εξέχων Venture Capitalist της Silicon Valley, ανέγγιχτος από κυρώσεις και ενάντιος στη ρωσική εισβολή, από καιρό προσπαθεί να πάρει αποστάσεις από τη πατρίδα του. Σε "ενημερωτικό δελτίο" που δημοσιεύθηκε στον ιστότοπό του, ο Milner, ο οποίος γεννήθηκε στη Μόσχα και σπούδασε Φυσική στο Κρατικό Πανεπιστήμιο της ρωσικής πρωτεύουσας, επισημαίνει ότι έγινε Ισραηλινός πολίτης το 1999 –ενώ στη χώρα μετακόμισε το 2005– και πλέον δηλώνει κάτοικος Καλιφόρνιας από το 2014. "Το 97% του προσωπικής περιουσίας του Yuri δημιουργήθηκε εκτός Ρωσίας", τονίζεται. Ο ίδιος "έχει να επισκεφθεί τη Ρωσία από το 2014", "δεν έχει περιουσιακά στοιχεία στη χώρα" και "δεν έχει συναντήσει ποτέ τον Βλαντίμιρ Πούτιν", προστίθεται. Και το πιο σημαντικό: "Τον Απρίλιο του 2020, το Forbes στην ετήσια λίστα του με τους δισεκατομμυριούχους συμπεριέλαβε τον Yuri στους μεγιστάνες του Ισραήλ –και όχι της Ρωσίας– επιβεβαιώνοντας τους στενούς δεσμούς του με τη χώρα".
Διαβάστε ακόμα:
* Ο πλουσιότερος Ρώσος ολιγάρχης "ξελασπώνει" τη Société Générale
* Πώς πλούτισαν οι Ρώσοι ολιγάρχες
* Νέο Λονδίνο για ολιγάρχες η... Κωνσταντινούπολη
* To "εγχειρίδιο" των Ρώσων ολιγαρχών για να αποφεύγουν τις κυρώσεις
