Του Ariel Cohen
Την Τετάρτη, η Ουγγαρία απαίτησε να εξαιρεθούν οι εισαγωγές ρωσικού πετρελαίου στην ΕΕ από τις προτεινόμενες κυρώσεις του μπλοκ σε βάρος της Μόσχας για την εισβολή στην Ουκρανία. Παράλληλα, συνεχίζονται οι διαπραγματεύσεις Βουδαπέστης - Βρυξελλών για το 6ο πακέτο κυρώσεων κατά της Ρωσίας. Η Ουγγαρία εμφανίζεται ως το πιο επιφυλακτικό κράτος-μέλος της ΕΕ απέναντι στο πακέτο κυρώσεων, το οποίο απαιτεί ομοφωνία σε ευρωπαϊκό επίπεδο για να εφαρμοστεί. Η στάση αυτή δεν αποτελεί έκπληξη, καθώς η Ουγγαρία καλύπτει πάνω από το 60% των αναγκών της σε πετρέλαιο από τη Ρωσία.
Η Ουγγαρία υποστηρίζει ότι η γεωγραφική της θέση αλλά και το ιστορικό της υπόβαθρο δεν της επιτρέπουν να εγκαταλείψει τη ρωσική ενέργεια. Η χώρα δεν έχει πρόσβαση στη θάλασσα και ο ενεργειακός της εφοδιασμός γίνεται κυρίως μέσω του "σοβιετικού" αγωγού Druzhba, ενώ οι περισσότερες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας είναι πολύ ακριβές. Αν αγνοήσει κάποιος τις υπόλοιπες γειτονικές χώρες της Ουγγαρίας και την ενεργειακή πολιτική της ίδιας της χώρας, τότε, ναι, οι αιτιολογίες που προβάλλει η Βουδαπέση ισχύουν απολύτως.
Από το 2010, όταν και επέστρεψε στην εξουσία, ο πρωθυπουργός Βίκτορ Όρμπαν αύξησε σκόπιμα την εξάρτηση της Ουγγαρίας από τις ρωσικές εισαγωγές. Πέρυσι η Βουδαπέστη υπέγραψε μια νέα συμφωνία προμήθειας φυσικού αερίου με την Gazprom ισχύος 15 ετών, ενώ άλλα κράτη επιδίωκαν να περιορίσουν την εξάρτησή τους από τη Μόσχα. Η Βουδαπέστη πριμοδοτεί τις χαμηλές τιμές στους λογαριασμούς κοινής ωφέλειας για λόγους πολιτικής και οικονομικής ανταγωνιστικότητας και ο ρωσικός "κολοσσός" του φυσικού αερίου ήταν πρόθυμος να προσφέρει μειωμένες τιμές.
Οι χαμηλές τιμές στον τομέα της ενέργειας αποτέλεσαν ζωτικής σημασίας παράγοντα για να παραμείνει στην εξουσία το δεξιό λαϊκιστικό κόμμα του Όρμπαν, Fidesz. Η "ενεργειακή ευημερία" αποδείχθηκε επωφελής πολιτικά για τον λαϊκιστή ηγέτη της Ουγγαρίας και τον σύμμαχό του στο Κρεμλίνο. Το χαμηλό ενεργειακό κόστος βοήθησε τον Όρμπαν να παραμείνει στην εξουσία και ενίσχυσε την επιρροή του ρωσικού παράγοντα στην Ουγγαρία - καθιστώντας την "Δούρειο Ίππο" του Πούτιν εντός των τειχών της ΕΕ.
Με τις χαμηλές τιμές ενέργειας να στηρίζουν τον Όρμπαν στην εξουσία, οι ρωσικές εισαγωγές συνέβαλαν στη δημοκρατική οπισθοδρόμηση της Ουγγαρίας. Η σύγκρουση του Όρμπαν με την ΕΕ εξαιτίας των επανειλημμένων επιθέσεων του Ούγγρου πρωθυπουργού κατά της ανεξαρτησίας του Τύπου και του δικαστικού συστήματος, εξαιτίας παρατυπιών σε εκλογικές διαδικασίας αλλά και των πολιτικών του απέναντι στα δικαιώματα των γυναικών, έχει προωθήσει αποτελεσματικά στον στόχο του Κρεμλίνου να αποδυναμώσει το ευρωπαϊκό μπλοκ. Αν και σε πολλούς Ούγγρους δεν αρέσει η κατεύθυνση που παίρνει η χώρα με τον Όρμπαν στο τιμόνι, η πλειονότητα φοβάται ένα πιθανό οικονομικό πλήγμα από τη διακοπή των σχέσεων Ρωσίας-Ουγγαρίας.
Τι γίνεται όμως με τα γειτονικά κράτη της Ουγγαρίας που δεν μπήκαν σε αυτό το δίλημμα; Η Πολωνία προσπάθησε συνειδητά να διαφοροποιήσει το ενεργειακό της μείγμα και ζητάει έντονα την επιβολή κυρώσεων κατά της Μόσχας. Στη χώρα, βέβαια, βρίσκεται μία από τις μεγαλύτερες περιοχές παραγωγής άνθρακα στην Ευρωπαϊκή Ένωση: η Άνω Σιλεσία. Περίπου το 70% της ηλεκτρικής ενέργειας της Πολωνίας παράγεται από άνθρακα, ενώ το πετρέλαιο, το φυσικό αέριο και οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας καταλαμβάνουν το υπόλοιπο 30%.
Εκτός από την αξιοποίηση των άφθονων πόρων άνθρακα, η Πολωνία διαφοροποίησε τον ενεργειακό της εφοδιασμό με εισαγωγές υγροποιημένου φυσικού αερίου, στον τερματικό σταθμό του Swinoujscie. Οι κρατικές αρχές ολοκλήρωσαν την κατασκευή του τερματικού στα τέλη του 2015.
Η Βαρσοβία έχει επίσης θέσει σε εφαρμογή ένα φιλόδοξο πρόγραμμα κατασκευής πυρηνικών σταθμών που θα παράγουν ηλεκτρική ενέργεια, σε συνεργασία με την κρατική εταιρεία της Ν. Κορέας Korea Hydro Nuclear Power. Η συμφωνία περιλαμβάνει την κατασκευή έξι πυρηνικών αντιδραστήρων APR1400. Δύο ακόμη εταιρείες, η αμερικανική Westinghouse και η γαλλική Électricité de France SA, έχουν επίσης εκδηλώσει ενδιαφέρον για να αναλάβουν την κατασκευή επιπλέον αντιδραστήρων.
Και μπορεί οι εγχώριοι πόροι άνθρακα της Πολωνίας και η πρόσβαση σε λιμάνια να ενθαρρύνουν τη χώρα να αντιταχθεί πιο δυναμικά στην πολεμική μηχανή του Πούτιν, όμως και τα άλλα μέλη της Ομάδας Βίσεγκραντ, η Σλοβακία και η Τσεχία, δεν υπολείπονται σε θάρρος επιλόγοντας να ταχθούν υπέρ της Ουκρανίας και ας μην έχουν τα πλεονεκτήματα των Πολωνών. Το γεγονός αυτό αποδεικνύει ότι η απροθυμία της Βουδαπέστης να διακόψει τους δεσμούς της με τη Ρωσία δεν οφείλεται μόνο στην ενεργειακή της εξάρτηση από τον Πούτιν. Οι κυβερνήσεις της Μπρατισλάβα και της Πράγας -που επίσης εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από το ρωσικό πετρέλαιο και φυσικό αέριο- έχουν λάβει μέτρα ως αντίποινα στη ρωσική εισβολή Πούτιν. Μεταξύ άλλων, η Σλοβακία αντέστρεψε την κατεύθυνση της ροή του φυσικού αερίου προς την Ουκρανία. Τσεχία και Σλοβακία έχουν στείλει βαρύ οπλισμό στο Κίεβο και μίλησαν με ειλικρίνεια για την εξάρτησή τους από τους ρωσικούς υδρογονάνθρακες, ζητώντας μεγαλύτερο χρονικό περιθώριο για τη μετάβασή τους σε νέο ενεργειακό μείγμα, που δεν θα περιλαμβάνει τη Ρωσία.
Αντιθέτως, ο Όρμπαν προειδοποίησε το κομματικό του ακροατήριο ότι ψήφος εναντίον του είναι ψήφος υπέρ του πολέμου και ότι η χώρα θα πρέπει να προσέχει μην βρεθεί μεταξύ "ρωσικής σφύρας και ουκρανικού άκμονος". Η Ουγγαρία έχει αρνηθεί να στείλει όπλα στη γειτονική Ουκρανία και έχει αποφύγει να επικρίνει προσωπικά τον Βλαντίμιρ Πούτιν. Η Βουδαπέστη ενδιαφέρεται μόνο να κρατήσει χαμηλά τις τιμές της ενέργειας, ώστε να παραμείνει στην εξουσία το κυβερνών Fidesz. Χαρακτηριστικό είναι πως η Ουγγαρία ψήφισε υπέρ του εμπάργκο στον ρωσικό άνθρακα, και ο ίδιος ο Όρμπαν αιτιολόγησε αυτή την επιλογή -σε ραδιοφωνική του συνέντευξη- επισημαίνοντας ότι το βήμα αυτό δεν επηρεάζει την Ουγγαρία.
Την προηγούμενη εβδομάδα, κορυφαίος αξιωματούχος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δήλωσε ότι η ΕΕ είναι "αποφασισμένη" να επιτύχει ομοφωνία για το εμπάργκο στο ρωσικό πετρέλαιο. Ωστόσο, η Ουγγαρία έχει κάνει ήδη ζημιά. Η ενεργειακή στρατηγική του Όρμπαν έχει αποκαλυφθεί, οι δημοκρατικοί θεσμοί της Βουδαπέστης έχουν πληγεί και η ευρωπαϊκή ενότητα κατά της Ρωσίας έχει διαρραγεί σε κρίσιμα ζητήματα.
Όταν ο Όρμπαν επανεξελέγη τον Απρίλιο στην πρωθυπουργία, στην πρώτη του δημόσια ομιλία άσκησε κριτική στον Ουκρανό πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι και στη συνέχεια έλαβε τα συγχαρητήρια του Πούτιν για τη νίκη του. Η ενεργειακή πολιτική του Όρμπαν έχει ως στόχο να καταστήσει την Ουγγαρία τον "πιο φιλο-Πουτινικό στρατώνα" στο στρατόπεδο των φιλορώσων και όχι ένα ελεύθερο, δημοκρατικό και ενεργειακά συνειδητοποιημένο κράτος, όπως έχουν προσπαθήσει να γίνουν οι γειτονικές της χώρες τα τελευταία χρόνια.
Διαβάστε ακόμα:
* Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία βάζει "ταφόπλακα" στον Nord Stream 2
* Πούτιν: Η αλήθεια και τα ψέματα που είπε για τη ρωσική οικονομία
* Σαουδική Αραβία: Δουλεύει στο παρασκήνιο για την απεξάρτηση της ΕΕ από το ρωσικό πετρέλαιο;
