Του David Hambling
Ο πόλεμος στην Ουκρανία είναι ο καλύτερα καταγεγραμένος στην ιστορία, με τους διαδικτυακούς αναλυτές να αναλύουν εικόνες υψηλής ανάλυσης από το μέτωπο σχεδόν τη στιγμή που συμβαίνουν τα γεγονότα. Αν και κάθε φορά βλέπουμε μόνο ό,τι η μία ή η άλλη πλευρά επιθυμεί να μοιραστεί, ορισμένα πράγματα μπορούν να εξεταστούν με πολύ μεγάλη λεπτομέρεια. Η προσεκτική εξέταση των ρωσικών απωλειών τανκ έφερε στο προσκήνιο ένα περίεργο ζήτημα. Λίγα από τα σύγχρονα άρματα T-90A έχουν καταστραφεί, γεγονός που υποδηλώνει ότι αυτά τα τανκ δεν έχει αναπτυχθεί ευρέως στην Ουκρανία. Τι συνέβη στα σύγχρονα τανκ της Ρωσίας; Υπάρχουν πράγματι;
Ο ρωσικό στόλος από τανκ: Κάτι παλιό, κάτι νέο
Από την εποχή του Ψυχρού Πολέμου, η Ρωσία δεν είχε τα κεφάλαια για έναν εντελώς σύγχρονο στόλο τανκ. Η τεθωρακισμένη δύναμη αποτελείται από μια ποικιλία παλαιότερων μοντέλων, εκσυγχρονισμένων σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό, με μια μικρή επίλεκτη δύναμη σύγχρονων τανκ, συμπεριλαμβανομένου των T-90A.
"Η Ρωσία θα έπρεπε να έχει πολλά T-90. Θα έπρεπε να υπάρχουν 120 T-90 και 369 T-90A, συμπεριλαμβανομένων των διαφοροποιημένων μοντέλων", μου είπε ο αναλυτής Richard Vereker. "Αλλά μόνο 34 T-90A έχουν χαθεί και μόνο 3 από αυτά μετά τον Μάρτιο του 2023. Οπότε πού έχουν εξαφανιστεί;"
Ο όρος "σύγχρονα" είναι σχετικός - τα T-90A κατασκευάστηκαν μεταξύ 2004-11, οπότε ορισμένα από αυτά είναι δύο δεκαετιών, αλλά αποτελούν σαφή βελτίωση σε σχέση με τα παλαιότερα T-80 και T-72 - ακόμη και σε σχέση με τα T-62 και και T-55 - που η Ρωσία χρησιμοποιεί τώρα. Φαίνεται ότι η Ρωσία μάχεται με τα δεύτερα, τρίτα και τέταρτα καλύτερα τανκ της.
Ο Vereker αντιπαραβάλλει τους αριθμούς των T-90A με τους αριθμούς των ρωσικών T-80U, που η πλειοψηφία του αρχικού στόλου μπορεί να υπολογιστεί, συμπεριλαμβανομένου πάνω από το 50% που καταστράφηκε. Αλλά απλά δεν βλέπουμε σε εικόνες ένα αντίστοιχο ποσοστό των κατεστραμένων T-90A.
Σίγουρα δεν είναι επειδή είναι άτρωτα. Το T-90A δεν είναι ακριβώς το πιο σύγχρονο τανκ - αυτή η τιμή ανήκει στην αναβαθμισμένη έκδοση, το T-90M, το οποίο δεν εμφανίστηκε στην αρχική εισβολή, αλλά άρχισε να εμφανίζεται (και να καταστρέφεται) από τον Απρίλιο του 2022 και έπειτα. Τα T-90M καταστρέφονται τακτικά από πυροβολικό, πυραύλους, ακόμη και από drones καμικάζι. Έχουν κατασκευαστεί λιγότερα από 200 T-90M και είναι γνωστό ότι έχουν καταστραφεί περίπου 49 στην Ουκρανία ή περίπου το 25%. Τα T-90A είναι λιγότερο προστατευμένα, αλλά μόνο το 7% περίπου του υποτιθέμενου στόλου έχει εμφανιστεί κατεστραμμένο σε πλάνα.
Ο Vereker δημιουργεί γραφήματα και διαγράμματα των ρωσικών απωλειών οχημάτων ανά τύπο, χρησιμοποιώντας στοιχεία από τον ιστότοπο Warspotting, οι αριθμοί του οποίου είναι παρόμοιοι με την πιο διάσημη ανάλυση των ρωσικών απωλειών από την Oryx. Οι αλλαγές με την πάροδο του χρόνου δείχνουν γενικά πως τα σύγχρονα τανκ του πρώτου κύματος της εισβολής σταδιακά εξασθενούν και ένα μεγαλύτερο ποσοστό των απωλειών αποτελείται από παλαιότερα τανκ και οχήματα μεταφοράς προσωπικού.
Το μυστήριο με τα εξαφανισμένα τανκ
Αλλά οι αριθμοί των T-90A δεν βγάζουν νόημα.
"Πενήντα από τα αυθεντικά T-90 είναι γνωστό ότι βρίσκονται σε μια αποθήκη", λέει ο Vereker. Αλλά ακόμη και αν λάβουμε τις καλύτερες εκτιμήσεις και συνυπολογίσουμε όλα τα πιθανά ελλείποντα οχήματα, λέει, "μας λείπουν ακόμη 217 T-90A".
Ο Vereker αναζήτησε απαντήσεις από τους ακολούθους του στο X και πραγματοποίησε μια δημοσκόπηση σχετικά με την πιο πιθανή εξήγηση. Σχεδόν 1.300 άτομα ψήφισαν επί του θέματος. Κανείς δεν γνωρίζει με βεβαιότητα, αλλά πολλοί από αυτό το σύνολο μπορεί να έχουν εικόνα για την πιο πιθανή εξήγηση.
Περίπου το 14% πιστεύει ότι τα εξαφανισμένα T-90A βρίσκονται επίσης σε αποθήκες εκτός από τα 50 που γνωρίζουμε. Μόνο η Μόσχα γνωρίζει γιατί πάρθηκε τέτοια απόφαση. Θα μπορούσε να είναι ένα μακροπρόθεσμο σχέδιο για τη διατήρηση μιας σύγχρονης δύναμης τανκ, αν και μικρής, μετά το τέλος αυτής της σύγκρουσης. Ή τα T-90A μπορεί να βρίσκονται στην αποθήκη επειδή δεν είναι ετοιμοπόλεμα.
Σχεδόν το 18% θεωρεί ότι τα τανκ υπερασπίζονται τη Μόσχα. Μπορεί να αποτελούν εφεδρεία έκτακτης ανάγκης σε περίπτωση που ο Πούτιν χρειαστεί να υπερασπιστεί το ρωσικό έδαφος από μια ουκρανική επίθεση - ή αν οι ρωσικοί φόβοι για πόλεμο με το ΝΑΤΟ υλοποιηθούν.
Λίγο πάνω από το 20% των T-90A είχε αναβαθμιστεί σε κάποια στιγμή και είχε πουληθεί. Το T-90S είναι μια εξαγωγική έκδοση του T-90 που χρησιμοποιείται κυρίως από την Ινδία. Η πλειονότητα των ινδικών T-90S κατασκευάστηκε εκεί, αλλά μια αρχική παρτίδα 124 τανκ κατασκευάστηκε στη Ρωσία. Η Αλγερία αγόρασε επίσης 185 T-90S, ενώ η Αρμενία, το Τουρκμενιστάν, η Ουγκάντα και το Βιετνάμ διαθέτουν αυτό το μοντέλο. Το Βιετνάμ παρέλαβε τα τελευταία από τα 64 T-90S το 2019.
Η σκέψη εδώ είναι ότι ενώ τα περισσότερα T-90S ήταν νέας κατασκευής, η Ρωσία ενδέχεται να έχει μετατρέψει ορισμένα από τα υπάρχοντα T-90A σε T-90S αντί να τα κατασκευάσει από το μηδέν. Το T-90S πωλείται έναντι 4,5 εκατ. δολαρίων και ο πειρασμός να μετατραπούν τα άρματα σε μετρητά μπορεί να ήταν μεγάλος.
Στόλος φαντασμάτων;
Η πιο δημοφιλής εξήγηση, που υποστηρίχθηκε από το 47,7% των απαντήσεων, ήταν ότι τα T-90A που λείπουν δεν υπήρξαν ποτέ. Δεν φαίνεται να υπάρχει καμία αδιάσειστη απόδειξη ότι υπήρξαν ποτέ, ούτε φωτογραφία με τα 200 παρατεταγμένα σε ένα μέρος. Το μόνο που έχουμε είναι αναφορές των μέσων ενημέρωσης για τις αρχικές συμβάσεις, οπότε απλά εμπιστευόμαστε αυτά που λένε οι προμηθευτές και το ρωσικό Υπουργείο Άμυνας. Σύμφωνα με αυτό το σενάριο του "στόλου φανταστμάτων", οι αριθμοί παραγωγής των T-90A διογκώθηκαν σκόπιμα για προπαγανδιστικούς σκοπούς.
Όσο υπήρχαν αρκετά T-90 για στρατιωτικές παρελάσεις, ο ρωσικός στρατός μπορούσε να διατηρήσει τον μύθο ότι αποτελεί μια σύγχρονη πολεμική δύναμη, τόσο στον ίδιο του το λαό όσο και στον κόσμο. Εν τω μεταξύ, τα στρατεύματα μάχονται με τα T-72 που είχαν χρησιμοποιήσει οι πατεράδες τους.
Ο Vereker δίνει διαφορετική εξήγηση. "Μια άλλη πιθανότητα, κατά τη γνώμη μου η πιο πιθανή, είναι ότι βρίσκονται στο εργοστάσιο έτοιμα να μετατραπούν σε T-90M", δήλωσε.
Αν ισχύει αυτό, δεν είναι ακριβώς το ίδιο με το να βρίσκονται στις αποθήκες, και τα τανκ μπορεί να είναι ή να μην είναι σε κατάσταση μάχης, αλλά είναι απαραίτητα για να συνεχιστεί η διαδικασία παραγωγής των Τ-90Μ - παρά τους ρωσικούς ισχυρισμούς ότι τα τελευταία Τ-90Μ είναι όλα καινούργια, κατασκευασμένα από το μηδέν.
Τα περισσότερα από τα "νέα" τανκ που μεταφέρονται στο μέτωπο για να αντικαταστήσουν τις πρωτοφανείς απώλειες της Ρωσίας ήταν στην πραγματικότητα ανακατασκευασμένα άρματα μάχης που βγήκαν από τις αποθήκες. Αν τα T-90M από το UralVagonZavod - το λεγόμενο "αγαπημένο εργοστάσιο του Πούτιν" - είναι επίσης απλώς αναβαθμισμένα T-90A, τότε η παραγωγική ικανότητα πρέπει να είναι πολύ περιορισμένη.
"Αν ισχύει αυτό το σενάριο, αυτό θα σήμαινε ότι η ικανότητα της Ρωσίας να κατασκευάζει ολοκαίνουργια T-90M είναι μικρότερη από ό,τι νομίζαμε, και όταν τελειώσουν τα T-90A για μετατροπή, η Ρωσία θα χρειαστεί να επιβραδύνει το ρυθμό των ολοκαίνουργιων τανκ που μεταφέρονται στο μέτωπο", σημείωσε ο Vereker.
Η Ρωσία έχει πλέον χάσει περισσότερα τανκ από όσα περιλάμβανε η αρχική δύναμη εισβολής και υπάρχουν ενδείξεις ότι εξαντλούνται τα παλιά τανκ, που έχουν τη δυνατότητα να αναβαθμιστούν.
Η μεγάλη ελπίδα του Πούτιν είναι ότι η Δύση, αν όχι η Ουκρανία, θα κουραστεί πρώτη από αυτόν τον πόλεμο και ότι ο στρατός του μπορεί να συνεχίσει να πολεμά μέχρι να μπορέσει να επιβάλει μια ειρηνευτική διευθέτηση. Αλλά ο Πούτιν θα εύχεται να είχε μερικές εκατοντάδες ακόμη T-90A για να ενισχύσει την πρώτη γραμμή μαζί με τα παλαιότερα T-72.
