Του Στάθη Βασιλόπουλου
Για περισσότερα από μια δεκαετία, τα Ελληνικά Ταχυδρομεία παραμένουν παγιδευμένα σε έναν φαύλο κύκλο ζημιών και αποτυχημένων προσπαθειών εξυγίανσης. Παρά τις επανειλημμένες οικονομικές "ενέσεις" από το Δημόσιο, με αποκορύφωμα εκείνη των 250 εκατ. ευρώ το 2020, ο οργανισμός συνεχίζει να παράγει "κόκκινους" ισολογισμούς και να εμφανίζει αρνητικά ίδια κεφάλαια- σήμερα στα -140 εκατ. ευρώ. Οι πρόσφατες ανακοινώσεις ότι θα μπει λουκέτο σε συνολικά 204 καταστήματα σε όλη τη χώρα δεν αποτελεί έκπληξη· ήταν απλώς το αναπόφευκτο αποτέλεσμα μιας μακράς περιόδου στασιμότητας, αστοχιών και μιας αγοράς που προχώρησε χωρίς τα ΕΛΤΑ.
Η συρρίκνωση του δικτύου είχε ξεκινήσει ήδη από το 2023, όταν 143 καταστήματα κατέβασαν ρολά, στο πλαίσιο σχεδίου αναδιάρθρωσης που τέθηκε σε εφαρμογή. Τότε υπήρχε η αίσθηση ότι η εξυγίανση είχε φτάσει στο τέλος της, ότι τα ΕΛΤΑ θα μπορούσαν να σταθεροποιηθούν. Δύο χρόνια μετά, η εικόνα διαψεύδει τις προσδοκίες: από τα 456 σημεία που λειτουργούσαν μέχρι σήμερα, τα μισά θα κλείσουν οριστικά, ενώ ήδη ανέστειλαν τη λειτουργία τους 46 υποκαταστήματα, εκ των οποίων τα 33 στην Αττική. Μετά την τρίμηνη παράταση που δόθηκε λόγω των αντιδράσεων, το "λουκέτο" στα υπόλοιπα 158 καταστήματα των ΕΛΤΑ στην περιφέρεια φαίνεται πλέον αναπόφευκτο.
Πρόκειται για καταστήματα με ελάχιστη εμπορική δραστηριότητα, χαμηλή επισκεψιμότητα και ζημιές που, σε αρκετές περιπτώσεις, ξεπερνούσαν τις 150.000 ευρώ ετησίως. Σύμφωνα με τη διοίκηση, τα φυσικά καταστήματα φέρνουν μόλις το 10% των εσόδων, αλλά απορροφούν πάνω από το μισό των εξόδων. Η εξίσωση αυτή καθιστά σαφές ότι το παραδοσιακό ταχυδρομικό μοντέλο έχει πάψει προ πολλού να είναι βιώσιμο. Οι συναλλαγές μεταφέρθηκαν σταδιακά στο ηλεκτρονικό εμπόριο και στις ψηφιακές υπηρεσίες, αφήνοντας τα φυσικά ταχυδρομεία χωρίς ουσιαστικό λόγο ύπαρξης.
Παρά το κλείσιμο των καταστημάτων, η πρόσβαση στις υπηρεσίες για τις πιο ευάλωτες ομάδες δεν θα διαταραχθεί. Οι συνταξιούχοι και οι κάτοικοι των πιο απομακρυσμένων περιοχών θα συνεχίσουν να εξυπηρετούνται από το δίκτυο των αγροτικών ταχυδρόμων, που θα διανέμουν κανονικά τόσο τις συντάξεις όσο και την αλληλογραφία. Με αυτόν τον τρόπο καταρρίπτεται ο μύθος ότι η αναστολή λειτουργίας των καταστημάτων θα έθετε σε κίνδυνο την πληρωμή συντάξεων. Εξάλλου ένα ποσοστό περίπου 85% των ηλικιωμένων στην περιφέρεια λαμβάνει τις συντάξεις μέσω του αγροτικού ταχυδρόμου, ο ρόλος του οποίου αναμένεται να ενισχυθεί με ψηφιακά εργαλεία.
Η παρακμή των ΕΛΤΑ δεν είναι φαινόμενο των τελευταίων ετών. Εδώ και δέκα χρόνια, ο οργανισμός βρέθηκε σε τροχιά πτώσης, με διαρκώς μειούμενα έσοδα και αυξανόμενες ζημιές. Το 2020 ήταν το πρώτο "σημείο καμπής" — μια προσπάθεια επανεκκίνησης που στηρίχθηκε σε εθελούσια έξοδο 2.000 εργαζομένων και κρατική ενίσχυση 250 εκατ. ευρώ. Το σχέδιο εκείνο υποσχόταν εξυγίανση και επιστροφή σε θετικά ίδια κεφάλαια. Αντ’ αυτού, οι παθογένειες παρέμειναν: κακοί οικονομικοί χειρισμοί, αναχρονιστικά συστήματα, διοικητικές αστοχίες και έλλειψη προσαρμοστικότητας στους ρυθμούς της εποχής σε μια αγορά που άλλαζε ραγδαία.
Η κατάσταση επιδεινώθηκε το 2022, με την κυβερνοεπίθεση που παρέλυσε τα υπολογιστικά συστήματα του οργανισμού και έφερε στο φως τα προβλήματα ασφάλειας και τεχνολογικής υστέρησης. Την ίδια χρονιά, οι ζημίες εκτινάχθηκαν στα 27,9 εκατ. ευρώ και τα αρνητικά ίδια κεφάλαια στα 102,3 εκατ. ευρώ. Μέσα σε αυτό το περιβάλλον, το δεύτερο σχέδιο αναδιάρθρωσης που ξεκίνησε το 2023, υπό τη διοίκηση του Γρηγόρη Σκλήκα, είχε ως κύριο στόχο την περαιτέρω περιστολή του κόστους.
Παρά τη μικρή αύξηση του κύκλου εργασιών κατά 2% το 2024 —στα 249 εκατ. ευρώ— τα ΕΛΤΑ παραμένουν ζημιογόνα. Πέρσι, η χρονιά έκλεισε με ζημιές στα 8 εκατ. ευρώ μειωμένες σε σχέση με τα 29 εκατ. ευρώ το 2023 και αρνητικά ίδια κεφάλαια 140 εκατ. ευρώ.
Η αλληλογραφία εξακολουθεί να φέρνει το μεγαλύτερο μέρος των εσόδων (101 εκατ. ευρώ), όμως πρόκειται για έναν κλάδο που φθίνει σταθερά, καθώς οι πολίτες και οι επιχειρήσεις στρέφονται στις ηλεκτρονικές επικοινωνίες. Οι ταχυμεταφορές (66 εκατ. ευρώ) και οι χρηματοοικονομικές υπηρεσίες (42 εκατ. ευρώ) προσφέρουν προοπτικές ανάκαμψης, σε μια αγορά όμως όπου ο ανταγωνισμός είναι ήδη έντονος και τα ΕΛΤΑ αναζητούν ακόμα να βρουν το βηματισμό τους.
Τα έσοδα από την καθολική ταχυδρομική υπηρεσία
Με τον νόμο 4053/2012 και εν όψει της απελευθέρωσης της ταχυδρομικής αγοράς, τα ΕΛΤΑ ορίστηκαν πάροχος καθολικής υπηρεσίας έως το 2028. Ως πάροχος της καθολικής ταχυδρομικής υπηρεσίας έχουν την υποχρέωση να εξυπηρετούν καθημερινά κάθε πολίτη, ακόμη και στα πιο απομακρυσμένα σημεία της χώρας. Για την κάλυψη του σχετικού κόστους αποζημιώνονται από το Δημόσιο, βάσει ποσών που εγκρίνει η Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων (ΕΕΤΤ).
Όπως προκύπτει από τις χρηματοοικονομικές καταστάσεις των ΕΛΤΑ, τα τελευταία χρόνια τα ποσά που καταβάλλονται είναι σταθερά μικρότερα από εκείνα που εγκρίνονται. Ενδεικτικά, το 2020 τα ΕΛΤΑ έλαβαν 15 εκατ. ευρώ αντί 26,5 εκατ., το 2021 και το 2022 επίσης 15 εκατ. έναντι 21,4 και 21 εκατ. αντίστοιχα, ενώ το 2023 καταβλήθηκαν μόλις 13 εκατ. από τα 18 που είχαν εγκριθεί. Εντός του 2025 εισπράχθηκε το ποσό των 12 εκατ. ευρώ ως προκαταβολή για την χρήση 2024.
Διαβάστε ακόμα:
