Της Ξανθής Γούναρη
Ισόβιος αποδεικνύεται ο "έρωτας" των Ελλήνων για τον καφέ, αφού, παρά τις απανωτές κρίσεις των τελευταίων ετών (δημοσιονομική, υγειονομική, ενεργειακή, πληθωριστική), το "πάθος" δεν χάθηκε, αποτυπώνοντας την αναπτυξιακή δυναμική του αγαπημένου ροφήματος.
Βέβαια, η εικόνα της εγχώριας αγοράς του καφέ δεν είναι στατική. Οι συνεχείς και τεράστιες διακυμάνσεις στις τιμές της πρώτης ύλης ωμού/άφρυκτου καφέ, η μετατόπιση των καταναλωτών μεταξύ των διάφορων ειδών καφέ και οι αλλαγές στο πού πίνουμε τελικά τον καφέ μας έχουν δημιουργήσει νέα δεδομένα και προκλήσεις για όλη την αλυσίδα εισαγωγής, επεξεργασίας και εμπορίας, η οποία καλείται να επανεφεύρει τον εαυτό της.
Roller coaster οι τιμές
Η αγορά του καφέ έχει μετατραπεί σε χρηματιστηριακό θρίλερ, με τις τιμές να καταρρίπτουν το ένα ρεκόρ μετά το άλλο. Τα futures (συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης) του Arabica στο ICE (Intercontinental Exchange) εκτινάχθηκαν από τα 1,42 δολάρια ανά λίβρα στις αρχές του 2023 στα 4,30 δολάρια τον Φεβρουάριο του 2025 – το υψηλότερο επίπεδο όλων των εποχών.
Μόνο το 2024, οι τιμές του Arabica σημείωσαν αύξηση 70%, ενώ το πρώτο δίμηνο του 2025 συνέχισαν την εκρηκτική τους πορεία. Όμως ούτε ο Robusta υστερεί: από τα 2.484 δολάρια ανά τόνο τον Νοέμβριο του 2023, εκτοξεύτηκε στα 3.379 δολάρια τον Ιανουάριο του 2024 – αύξηση 53,7% σε λιγότερο από τρεις μήνες.
Στις αρχές Ιουλίου 2025 οι χρηματιστηριακές τιμές του καφέ υποχώρησαν στα 2,89 δολάρια, αλλά παραμένουν 29,3% υψηλότερες από τα αντίστοιχα επίπεδα του 2024.
Οι αναλυτές μιλούν για τέλεια καταιγίδα παραγόντων που οδηγούν στην εκτίναξη των τιμών, με κυριότερο τη μείωση της παραγωγής καφέ σε Βραζιλία και Βιετνάμ λόγω των ακραίων καιρικών φαινομένων που έχει επιφέρει η κλιματική κρίση. Ταυτόχρονα, η ασυμμετρία μεταξύ προσφοράς και ζήτησης εξαιτίας των χαμηλών αποθεμάτων, τα κερδοσκοπικά παιχνίδια που γίνονται στην εφοδιαστική αλυσίδα και η αύξηση της κατανάλωσης καφέ σε χώρες όπως η Κίνα που, αν και στο παρελθόν δεν είχαν σχέση με το εν λόγω ρόφημα, πλέον, υιοθετώντας τα δυτικά πρότυπα, αλλάζουν στάση, είναι επιπλέον λόγοι που πιέζουν τη ζήτηση και τις τιμές προς τα πάνω στην παγκόσμια αγορά.
Ανθεκτικότητα
Η χρηματιστηριακή τρέλα μεταφράστηκε σε δραματικές αλλαγές στις τιμές λιανικής και στην ελληνική αγορά. Για παράδειγμα, οι τιμές στον ελληνικό και τον στιγμιαίο καφέ, τις δύο κατηγορίες που κατέχουν το 70% του όγκου πωλήσεων στο οργανωμένο λιανεμπόριο, αυξήθηκαν 14% και 11% αντίστοιχα, ενώ ο ανερχόμενος εσπρέσο –αλεσμένος και σε κάψουλες– εμφανίζει ανατιμήσεις μεσοσταθμικά στο 6%.
Στην εκτός σπιτιού κατανάλωση, σύμφωνα με τα στοιχεία της Numbeo, ένας καπουτσίνο στην Ελλάδα κοστίζει πλέον 3,45 ευρώ κατά μέσο όρο –από 3,30 ευρώ πέρσι–, όσο δηλαδή και στη Γερμανία (3,51 ευρώ), ενώ στην Ιταλία κάποιος πληρώνει 1,68 ευρώ (1,59 ευρώ το 2024), στην Τσεχία 2,69 ευρώ (πέρσι 2,52 ευρώ), στην Τουρκία 2,76 ευρώ (από 2,27 ευρώ το 2024), στη Γαλλία 3,21 ευρώ (3,04 ευρώ πέρσι), στην Πορτογαλία 1,86 ευρώ (1,77 ευρώ το 2024), στην Ολλανδία 3,59 ευρώ (από 3,25 το 2024) και στην Ισπανία 2,02 (από 1,85 ευρώ πέρσι).
Η συνέχιση της επιβολής Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης στον καφέ, μέτρο που ξεκίνησε να εφαρμόζεται το 2017 ως έκτακτο στο πλαίσιο της δημοσιονομικής προσαρμογής, χωρίς τελικά να αρθεί ποτέ, δυσχεραίνει ακόμα περισσότερο την κατάσταση για εταιρείες και καταναλωτές, όπως αναφέρουν παράγοντες της αγοράς.
Υπενθυμίζεται ότι ο ΕΦΚ είναι 3 ευρώ/κιλό στον καβουρδισμένο καφέ, 2 ευρώ/κιλό στον μη καβουρδισμένο (ωμό) καφέ, 4 ευρώ/κιλό στον στιγμιαίο καφέ και 4 ευρώ/κιλό στα παρασκευάσματα με βάση τα εκχυλίσματα, αποστάγματα ή συμπυκνώματα του καφέ ή με βάση τον καφέ.
Παρά ταύτα, δεν έχει καταγραφεί ακόμη σημαντική αλλαγή στη ζήτηση, μιας και οι καταναλωτές εξακολουθούν να κατατάσσουν τον καφέ στις μικρές καθημερινές στιγμές απόλαυσης που αξίζουν.
Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι η αγορά του καφέ έχει προσελκύσει, πέρα από τους παραδοσιακούς παίκτες και κολοσσούς, όπως η Coca-Cola HBC ή ο όμιλος Motor Oil, μέχρι και λιανοπωλητές μόδας σαν τη Zara (Inditex), αφού, παρά την πίεση των καταναλωτών λόγω γενικευμένης ακρίβειας, διαβλέπουν ότι η ζήτηση δεν θα υποχωρήσει.
Είναι χαρακτηριστικό ότι, σύμφωνα με εκτιμήσεις στελεχών της αγοράς, τα σημεία παρασκευής και διάθεσης καφέ –από παραδοσιακές καφετέριες έως φούρνους, all-day bars, εστιατόρια και καντίνες– ξεπερνούν σήμερα τις 70.000 επιχειρήσεις πανελλαδικά, επιβεβαιώνοντας την έκταση και τη σημασία του κλάδου για την ελληνική μικρομεσαία επιχειρηματικότητα.
Τι καφέ πίνουμε και πού
Η επιτόπια κατανάλωση καφέ για το 2024 ανήλθε σε περίπου 16.400 τόνους, ενώ η συνολική κατανάλωση (εντός και εκτός σπιτιού) υπολογίζεται στους 41.000 τόνους, σημειώνοντας αύξηση 1,6% σε σύγκριση με το 2023.
Στο κανάλι των σούπερ-μάρκετ ο ελληνικός καφές παραμένει ο κυρίαρχος. Στο σύνολο της περσινής χρονιάς ο ελληνικός καφές, με 7.097 τόνους (επώνυμα προϊόντα και ιδιωτικής ετικέτας), παρέμεινε στην πρώτη θέση σε πωλήσεις, στα 110 εκατ. ευρώ, ωστόσο στην τετραετία 2021-2024 η κατανάλωση καταγράφει μείωση -2%. Ο στιγμιαίος καφές ακολούθησε με 2.900 τόνους, καταγράφοντας αύξηση 2,5% σε όγκο και 2% σε αξία, φτάνοντας επίσης στα 110 εκατ. ευρώ πωλήσεις.
Ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα είναι η πορεία του καφέ εσπρέσο, συμπεριλαμβανομένων των καψουλών, που αυξήθηκε κατά 5% σε όγκο και κατά 10% σε αξία, φτάνοντας τους 2.300 τόνους και τα 86 εκατ. ευρώ αντιστοίχως. Στο διάστημα 2021-2024 οι συνολικές πωλήσεις σε όγκο του καφέ εσπρέσο –συμπεριλαμβάνονται οι κάψουλες– αυξήθηκαν 10,8%.
Μόνο ο καφές φίλτρου κατέγραψε υποχώρηση πέρσι, κατά 5% σε όγκο και κατά 4,5% σε αξία, διαμορφώνοντας τις πωλήσεις σε 2.060 τόνους και 36 εκατ. ευρώ.
Ο συνολικός τζίρος της αγοράς καφέ στην Ελλάδα εκτιμάται περί τα 4 δισ. ευρώ. Το 1/8 αυτού του ποσού, περίπου 500 εκατ. ευρώ, αφορά την εντός σπιτιού κατανάλωση, η οποία να σημειωθεί ότι από την πανδημία και μετά καταγράφει συνεχόμενη αύξηση, ενώ τη μερίδα του λέοντος, ήτοι τα 3,5 δισ. ευρώ, κατέχει η κατανάλωση εκτός σπιτιού, με το ταχέως αναπτυσσόμενο trend να είναι ο καφές στο χέρι και τη συντριπτική πλειονότητα να επιλέγει εσπρέσο.
