Με πρόθεση να πραγµατοποιήσει και νέες επενδύσεις-εξαγορές στον τοµέα του ΙΤ, όπου ήδη δραστηριοποιείται µε εταιρείες όπως η Adacom και η Byte, θα επιδιώξει να κινηθεί κατά το προσεχές διάστηµα η Ideal Holdings. Στη συνέντευξή του στο "Forbes" ο Λάµπρος Παπακωνσταντίνου, πρόεδρος του εισηγµένου οµίλου συµµετοχών, αποσαφηνίζει την επενδυτική λογική που εφαρµόζει η επιχείρηση, βάσει της οποίας λειτουργεί κατά τα πρότυπα ενός equity fund που επενδύει σε εταιρείες από διαφορετικούς τοµείς, δηµιουργεί υπεραξίες και στοχεύει στην αποκόµιση κερδών από τη συµµετοχή της. Στόχος της Ideal Holdings, που µετά την πλήρη εξαγορά της Attica Department Stores θα αγγίξει φέτος τα 400 εκατ. ευρώ σε κύκλο εργασιών και τα 50 εκατ. ευρώ σε EBITDA, είναι να συνεχίσει να µεγαλώνει τα επόµενα χρόνια, παράγοντας αξία για τα στελέχη και τους µετόχους της.
Συνέντευξη στους Χάρη Φλουδόπουλου και Γιώργο Λαμπίρη
- Γιατί επιλέξατε να εξαγοράσετε την Attica, εισερχόµενοι σε έναν κλάδο που είναι καθαρά εµπορικός και όχι παραγωγικός, σε σχέση µε τις υπόλοιπες δραστηριότητές σας στους τοµείς της συσκευασίας και τεχνολογίας;
Αυτό το οποίο θέλω να εξηγήσω και πρέπει να είναι ξεκάθαρο από την αρχή είναι ότι είµαστε µια εταιρεία η οποία επενδύει σε άλλες εταιρείες. Άρα η φιλοσοφία µας είναι ότι αγοράζουµε, επενδύουµε σε εταιρείες και προσπαθούµε µε αυτόν τον τρόπο να µεγαλώσουµε. Δεν κοιτάζουµε συγκεκριµένους κλάδους, αλλά εταιρείες. Εµάς τι µας ενδιαφέρει; Εταιρείες οι οποίες πληρούν συγκεκριµένα χαρακτηριστικά και προϋποθέσεις. Δηλαδή: α) να έχουν καλό ισολογισµό, β) να έχουν πολύ καλό cash flow - καλές χρηµατοροές και γ) πολύ καλό management. Όχι απαραίτητα µε αυτή τη σειρά προτεραιότητας. Παράλληλα, σηµαντικό ρόλο παίζει να έχουν διάθεση το management και οι µέτοχοι να συνεπενδύσουν µαζί µας. Αυτό σηµαίνει ότι είναι πρόθυµοι να αποκτήσουν και µετοχές προκειµένου να συµµετάσχουν στην όλη διαδικασία. Και, βέβαια, εµείς πιστεύουµε ότι επενδύουµε σε δίκαιες αποτιµήσεις. Αυτές είναι οι αρχές. Αν πληρούνται οι αρχές αυτές, εµείς επενδύουµε. Αυτό συνέβη και στην περίπτωση της Attica. Η Attica, επιπλέον, είναι µια εταιρεία η οποία έχει πολύ καλό brand name, έχει πολύ καλή θέση στην αγορά, είναι γνωστή. Δηλαδή θα µας βοηθήσει και από πλευράς ονόµατος. Και, βέβαια, µας βοηθάει στο να αποκτήσουµε συνολικά το κατάλληλο µέγεθος. Με την προσθήκη του Attica εκτιµούµε ότι φέτος θα προσεγγίσουµε σε πωλήσεις τα 400 εκατοµµύρια ευρώ, που είναι ο στόχος µας ως όµιλος, και ταυτόχρονα θα υπερβούµε σε EBITDA τα 50 εκατοµµύρια. Αυτοµάτως επιτυγχάνουµε τους στόχους µας. Αυτοί ήταν οι λόγοι για τους οποίους επενδύσαµε στο Attica.
"Mε την προσθήκη του Attica εκτιµούµε ότι φέτος θα προσεγγίσουµε σε πωλήσεις τα 400 εκατοµµύρια ευρώ, που είναι ο στόχος µας ως όµιλος"
- Γιατί προτιµάτε να παραχωρείτε ποσοστό στους µετόχους των εταιρειών που εξαγοράζετε; Ποια είναι τα πλεονεκτήµατα αυτής της τακτικής;
Έχουµε µια φιλοσοφία για τη δηµιουργία ενός µεγάλου οµίλου, µε τα χαρακτηριστικά που διέπουν τις εταιρείες private equity, όπως είναι οι µεγάλες διεθνείς επιχειρήσεις και φορείς που επενδύουν στην Ελλάδα. Είµαστε η µόνη εταιρεία που έχει αυτό το χαρακτηριστικό, η οποία είναι ταυτόχρονα και εισηγµένη στο Ελληνικό Χρηµατιστήριο. Η φιλοσοφία µας, λοιπόν, είναι να µεγαλώσουµε τα µεγέθη µας. Κατ' αρχάς µας ενδιαφέρει η απόκτηση ποσοστών άνω του 51% στις εταιρείες όπου επενδύουµε, ώστε να έχουµε τη δυνατότητα να λαµβάνουµε αποφάσεις. Επίσης θέλουµε να προσεγγίζουµε σε ποσοστό το 100%. Αυτός είναι ο στόχος µας. Σε όλες µας τις επενδύσεις διατηρούµε το 100%. Και, βέβαια, θέλουµε να µεγαλώσει αυτό το σχήµα. Να σας πω ενδεικτικά ότι το καλοκαίρι του 2021, που ξεκινήσαµε, δηµιουργήσαµε ένα σχήµα το οποίο µέσα στο 2021 είχε πωλήσεις της τάξεως των περίπου 60 εκατοµµυρίων ευρώ, µε ένα EBITDA 10,5 εκατοµµυρίων. Σήµερα, έπειτα από δύο χρόνια, λέµε ότι θα κλείσουµε µε έναν όµιλο ο οποίος έχει 400 εκατοµµύρια πωλήσεις και EBITDA 50 εκατοµµύρια. Άρα τα µεγέθη µεγαλώνουν. Αυτή η µεγέθυνση δεν µπορεί να έρθει µε εξαγορά µέσω δανεισµού. Θα πρέπει να γίνει και µέσω µετοχών. Εµείς πιστεύουµε λοιπόν ότι, αν αυτοί οι µέτοχοι και µάνατζερ στους οποίους επενδύουµε "αγοράσουν" τη δική µας ιδέα τού "µεγαλώνω και δηµιουργώ υπεραξίες", τότε θα πρέπει να συµµετέχουν και στο συνολικό σχήµα. Για παράδειγµα, στην περίπτωση της Byte, ο κ. Βυζάντιος ήταν ξεκάθαρος ότι δεν πουλάει την εταιρεία του µόνο για µετρητά, αλλά ήθελε να έχει και µετοχές για να συµµετάσχει στη διαδικασία. Το συζητήσαµε και µε τους µετόχους του Attica και είχαµε ακριβώς την ίδια αντιµετώπιση. Συνεπώς, η διαδικασία είναι ότι άνθρωποι που ασπάζονται το όραµά µας συµµετέχουν µαζί µας µετοχικά. Με αυτόν τον τρόπο µεγαλώνουµε την εταιρεία.
"Έχουµε µια φιλοσοφία για τη δηµιουργία ενός µεγάλου οµίλου, µε τα επενδυτικά χαρακτηριστικά που διέπουν τις εταιρείες private equity, όπως είναι οι µεγάλες διεθνείς επιχειρήσεις και φορείς που επενδύουν στην Ελλάδα"
- Αναφερθήκατε σε ένα growth story της Ideal όπου, από 67 εκατοµµύρια πριν από µερικά χρόνια, φτάνετε στα 400 εκατοµµύρια τον χρόνο. Ποιο είναι το ταβάνι σε αυτή τη διαδικασία;
Εµείς δεν ξεκινήσαµε µε τη λογική ότι θέλουµε να φτάσουµε σε ένα συγκεκριµένο µέγεθος. Ξεκινήσαµε µε τη λογική ότι έχουµε ένα όραµα και µέσω αυτού του οράµατος προσπαθούµε να µεγαλώσουµε. Συνεπώς, αν οι µέτοχοί µας, οι θεσµικοί επενδυτές, οι αρχικοί επενδυτές, οι αρχικοί επενδυτές στο fund, οι αρχικοί µέτοχοι αλλά και η αγορά µάς στηρίζουν, τότε πιστεύω ότι µπορούµε να µεγαλώσουµε αρκετά. Δεν µπορώ να σας πω ότι έχουµε στόχους. Μπορώ να σας πω ότι εµάς µας ενδιαφέρει να µεγαλώνουµε µε δύο τρόπους: οργανικά και µέσω εξαγορών. Επειδή ρωτήσατε πριν µε ποιους όρους και προϋποθέσεις επενδύουµε σε κάποιον κλάδο, δεν υπάρχουν. Οι όροι και οι προϋποθέσεις είναι αυτές που σας ανέφερα. Θα πρέπει η εταιρεία να έχει καλό ισολογισµό, καλές χρηµατοροές, management το οποίο είναι δοκιµασµένο και µε αποτελέσµατα και να θέλουν όλοι να µας ακολουθήσουν στο επόµενο βήµα.
- Ποιοι συµµετέχουν µετοχικά στην Ideal Ηoldings;
Να πούµε πώς ξεκίνησε η Ideal Ηoldings, γιατί αυτό είναι το πιο βασικό. Κάποια στιγµή το fund το οποίο είχαµε ιδρύσει και το οποίο έκανε τοποθετήσεις σε ελληνικές εταιρείες και είχε δύο επενδύσεις συγκεκριµένες, την Αστήρ Βυτόγιαννης και τη Three Cents, είχε εντοπίσει µία εταιρεία η οποία ήταν στο Χρηµατιστήριο, την Ideal Ηoldings, και διέθετε συγκεκριµένα χαρακτηριστικά. Ποια ήταν αυτά; Ήταν µια εταιρεία συµµετοχών. Και αυτό µας βοηθούσε στον σχεδιασµό µας. Ήταν µια εταιρεία η οποία είχε έναν ισχυρό µέτοχο, διότι συµµετείχαν οι οικογένειες Δαυίδ-Λεβέντη, όπου µέσω µιας εταιρείας κατείχαν το 75%. Άρα υπήρχε ένας βασικός µέτοχος µε τον οποίο θα διαπραγµατευόµασταν. Το τρίτο είναι ότι είχε και µια δραστηριότητα στην τεχνολογία και την κυβερνοασφάλεια που µας ενδιέφερε. Άρα ξεκινήσαµε και είπαµε ότι θέλουµε να δηµιουργήσουµε ένα σχήµα στο οποίο θα υπήρχε µια εισηγµένη εταιρεία που θα λειτουργούσε µε τη φιλοσοφία µας και θα είχε τη δυνατότητα να επενδύσει σε άλλες εταιρείες. Στη φιλοσοφία τού ότι µεγαλώνει οργανικά και µε εξαγορές και θα έχει τη δυνατότητα, αν θέλει, να αποεπενδύσει.
Όταν ξεκινήσαµε, η ιδέα που προτείναµε ήταν να κάνουµε αύξηση κεφαλαίου εισφέροντας τις µετοχές. Δεν είχε ξαναγίνει αυτό στο Χρηµατιστήριο. Και εδώ να πω και τρία πράγµατα. Εµείς είµαστε πολύ υπερήφανοι διότι πετύχαµε και κάναµε πράγµατα που δεν είχαν ξαναγίνει στο Ελληνικό Χρηµατιστήριο. Κάναµε την αύξηση κεφαλαίου στην Ideal εισφέροντας τις µετοχές σε είδος. Άρα στην ουσία µεγαλώσαµε προσφέροντας δύο εταιρείες. Μετά, όταν έγινε η εξαγορά της Byte, κάναµε εξαγορά εισηγµένης από εισηγµένη, προσφέροντας µετοχές και µετρητά. Και τι µετοχές; Που θα εκδίδαµε. Ούτε αυτό είχε ξαναγίνει ποτέ. Υλοποιούµε πράγµατα αρκετά πρωτοποριακά. Για να επανέλθω, όµως, στο ερώτηµα. Στην Ideal συµµετέχουν µετοχικά οι αρχικοί µας επενδυτές στο fund, που ήταν δύο ελληνικές τράπεζες, δύο µεγάλα family offices του Πάνου Γερµανού και της οικογένειας Κάτσου. Και, από κει και πέρα, προφανώς µεγαλοµέτοχος ήταν η εταιρεία του Ιδρύµατος Δαυίδ-Λεβέντη, που συµµετέχει στην Ιdeal. Ταυτόχρονα, µας στήριξαν οι θεσµικοί επενδυτές, διότι, όταν βγήκαµε και διαθέσαµε ένα κοµµάτι µετοχών τον Σεπτέµβριο του 2021, αµέσως µας αγκάλιασαν και ένα µεγάλο ποσοστό της εταιρείας αγοράστηκε από Έλληνες θεσµικούς επενδυτές.
Και µε την κίνηση που κάνουµε τώρα, και οι µεγαλοµέτοχοι του Attica που ήταν οι ιδρυτές µέτοχοι (Λαµπρόπουλος, Τσουβελεκάκης, Σγουµπόπουλος) αλλά και οι άλλοι που συµµετείχαν (Π. Λασκαρίδης, Ίδρυµα Ωνάση, Σαραντίτης, Βασιλάκης) γίνονται αυτόµατα µέτοχοί µας. Μπορεί να έχουν ποσοστά της τάξης του 1%-1,5% ο καθένας, αλλά είναι σηµαντικοί µέτοχοι. Συνεπώς, τι έχουµε σήµερα µετοχικά; Έχουµε αυτούς που διοικούν τις εταιρείες µαζί µας και όλοι µαζί κατέχουµε ένα ποσοστό το οποίο είναι της τάξεως του 35%. Επίσης έχουµε µεγαλοµετόχους και θεσµικούς επενδυτές. Άρα το πραγµατικό µας free float µαζί µε τους θεσµικούς είναι της τάξης του 60% µε 65%.
- Θα δούµε το επόµενο διάστηµα κάποιο exit από υφιστάµενη δραστηριότητα;
Mόνο στην περίπτωση που έρθει κάτι το οποίο δεν έχουµε στα πλάνα µας. Διότι η λογική µας µέχρι το τέλος της χρονιάς είναι να αρχίσουµε και να ενοποιούµε σιγά-σιγά αυτά που έχουµε και να δείξουµε προς τα έξω τα πραγµατικά µας νούµερα. Δεν προτιθέµεθα σε αυτή τη φάση ούτε να πουλήσουµε ούτε να αγοράσουµε κάτι, τουλάχιστον µέχρι τέλος της χρονιάς.
- Στην περίπτωση της Τhree Cents ήσασταν προετοιµασµένοι να πουλήσετε;
Η περίπτωση της Three Cents ήταν µια ειδική συνθήκη. Εµείς επενδύσαµε σε αυτήν γιατί είναι ένα πρωτοποριακό προϊόν και τότε δεν υπήρχε άλλο τέτοιο στην Ελλάδα. Το δεύτερο ήταν ότι εµείς είχαµε δει πως σε αυτόν τον χώρο στο εξωτερικό γίνονται τεράστιες συναλλαγές. Άρα ξέραµε από την αρχή ότι η ζωή του µαζί µας θα ήταν περιορισµένη. Είχαµε βάλει στόχο την πώληση στα τρία χρόνια, για να είµαστε ξεκάθαροι. Γνωρίζαµε ότι στο τέλος της τριετίας θα υπήρχαν τρεις ενδιαφερόµενοι αγοραστές.
- Και εντέλει πουλήσατε στα µισά χρόνια.
Ναι, πουλήσαµε στον ενάµιση χρόνο. Διότι εµείς, για να φύγουµε από την εταιρεία, θα πρέπει αυτός που θα την πάρει να µπορεί να της προσφέρει κάτι. Αυτός ήταν η Coca-Cola Hellenic, µια εταιρεία η οποία είχε δραστηριότητα σε 29 χώρες. Και, αν χειριστεί σωστά το προϊόν, έχει 29 χώρες να το διαθέσει. Επίσης θα σας πω και κάτι άλλο: ούτε η µητέρα Coca-Cola έχει τέτοιο προϊόν, οπότε πιστεύουµε ότι έχει τεράστιες δυνατότητες. Δεν ξέρω αν θα το φτάσουν εκεί που έφτασαν τα Fever Tree, παγκόσµιος κολοσσός στην αγορά των mixers, αλλά εγώ πιστεύω ότι, αν το χειριστούν σωστά, µπορούν να το µεγαλώσουν πάρα πολλές φορές σε σχέση µε αυτό που παρέλαβαν όταν αγόρασαν την εταιρεία.
Τώρα, για το εάν θα πουλούσαµε ή όχι, το γεγονός είναι πως κάθε χρόνο κάνουµε κάποιες εσωτερικές αποτιµήσεις. Λέµε ότι αυτή µας η επένδυση αξίζει τόσο. Αν λοιπόν κάποιος εµφανιστεί και µας δώσει αυτό που εµείς πιστεύουµε ότι θα αξίζει η επιχείρηση σε δύο χρόνια από τώρα, θα το σκεφτούµε. Και, βέβαια, έχει σηµασία εάν θα µπορούµε να κάνουµε κάτι µε αυτά τα χρήµατα που θα πάρουµε. Πρόθεσή µας είναι να επανεπενδύουµε στη συνέχεια και κάπου αλλού, που θα έχει νόηµα για να δηµιουργήσουµε περαιτέρω αξία. Για παράδειγµα, η Αστήρ Βυτόγιαννης είναι µια πολυεθνική εταιρεία: Κατ' αρχάς διαθέτει δύο εργοστάσια στην Ελλάδα και τη Νότια Αφρική. Δεύτερον, το 96% των εσόδων της προέρχεται από χώρες εκτός Ελλάδος. Τρίτον, αν θέλει να µεγαλώσει, µπορεί να το κάνει µόνο στο εξωτερικό. Αποτελεί κλασικό παράδειγµα µιας εταιρείας που πρέπει να µεγαλώσει. Όσο µπορούµε θα τη µεγαλώσουµε εµείς. Αν αισθανθούµε ότι φτάνουµε στα όριά µας ή κάποιος µπορεί να το κάνει πιο γρήγορα από εµάς, τότε θα την πουλήσουµε.
- Εποµένως, για να µη φύγουµε από αυτό, µιας και το λέτε, θα µεγαλώσετε την Aστήρ, θα γίνει µε κάποιον τρόπο που σηµαίνει νέα εργοστάσια;
Ναι, ξεκάθαρα. Ο τρόπος µας και η στρατηγική µας εκεί είναι να µεγαλώνουµε δορυφορικά. Με δορυφορικά εργοστάσια, δηλαδή έχουµε ένα εργοστάσιο στη Νότια Αφρική, έχουµε ένα εργοστάσιο στην Ευρώπη. Η λογική είναι είτε να αγοράσουµε κάτι στην πλευρά της Αµερικής είτε να αγοράσουµε κάτι το οποίο γεωγραφικά θα βρίσκεται µεταξύ Νότιας Αφρικής και Ελλάδας.
- Πόσο κοντά είστε σε κάτι από αυτά;
Το µελετάµε, αλλά δεν νοµίζω ότι αυτό θα γίνει εντός του 2023. Ένα deal, για να ωριµάσει, υπό καλές συνθήκες χρειάζεται γύρω στους 8 µε 10 µήνες.
- Ήδη είπατε ότι επενδύετε σε εταιρείες και όχι σε κλάδους. Παρ’ όλα αυτά, το ερώτηµα είναι αν, πέρα από τη βιοµηχανία, το λιανεµπόριο ή τη συσκευασία, υπάρχει χώρος για κάποιον ακόµα βραχίονα στο προσεχές διάστηµα.
Ξεκινάω από την αρχή και λέω δεν έχουµε καµία προκατάληψη. Θα πρέπει να συντρέχουν οι προϋποθέσεις που είπαµε και να πιστεύουµε ότι µπορούµε σε βάθος χρόνου να δηµιουργήσουµε αξία για εµάς και για τους µετόχους µας. Τι σηµαίνει αυτό; Δεν ξεκινάµε µε κλάδους, ξεκινάµε µε εταιρείες. Άρα θα κοιτούσαµε οποιαδήποτε εταιρεία έχει αυτά τα χαρακτηριστικά και πιστεύουµε ότι µπορεί να µεγαλώσει.
- Σε οποιονδήποτε κλάδο;
Ανεξαρτήτως κλάδου.
- Ακόµα και έναν κλάδο στον οποίο δεν έχετε ειδίκευση ή know-how;
Μα δεν έχουµε πουθενά ειδίκευση. Εγώ χηµικός µηχανικός είµαι, µε µεταπτυχιακά στη Διοίκηση Επιχειρήσεων. Οι αναλυτές µας το ίδιο, οι διευθυντές µας το ίδιο. Εµείς έχουµε µία φιλοσοφία, όπου επενδύουµε, την εταιρεία συνεχίζουν να την τρέχουν οι µέτοχοι και managers στους οποίους επενδύσαµε. Εµείς το µόνο στο οποίο, αν θέλετε, προσφέρουµε υπεραξία είναι βοηθώντας τους διευθύνοντες συµβούλους των εταιρειών και έχοντας µια σφαιρική εικόνα για το πού µπορεί να πάει µια εταιρεία. Επί της ουσίας βοηθάµε στο χρηµατοοικονοµικό κοµµάτι. Δηλαδή, έχοντας την ειδίκευση, µπορούµε να βοηθήσουµε παρέχοντας κάποιες υπηρεσίες και δίνοντας, αν θέλετε, κάποια στοιχεία που οι εταιρείες µόνες τους δεν θα µπορούσαν να διαθέτουν. Παράδειγµα, βελτιώνοντας τη θέση των διοικητικών συµβουλίων, ενισχύοντας την εταιρική διακυβέρνηση, φέρνοντας κάποιους ανθρώπους και συµβούλους που οι εταιρείες από µόνες τους δεν θα µπορούσαν να πάρουν αλλά κάτω από την οµπρέλα µας µπορούν. Φέρνοντας κάποιες ιδέες και µιλώντας µε κάποιες επαφές που έχουµε στο εξωτερικό. Και για να αντιστρέψω το ερώτηµα· εσείς πιστεύετε ότι όταν η CVC επένδυσε στην Ελλάδα ήξερε από ασφάλειες, νοσοκοµεία, γαλακτοκοµικά και ταχεία εστίαση; Δεν γίνεται. Ούτε µπορείς να έχεις 100-200 ανθρώπους να τα ξέρουν όλα αυτά. Επίσης υπάρχει και µία µεγάλη διαφορά. Στην Ελλάδα έχουµε πάρα πολύ καλούς επιχειρηµατίες. Αν τους παραµερίσεις και προσπαθήσεις να τους αντικαταστήσεις, απέτυχες. Είχαµε τέτοια παραδείγµατα. Εµείς τι κάνουµε; Πάµε και προσλαµβάνουµε συµβούλους. Πρόσφατα προσλάβαµε έναν πολύ µεγάλο σύµβουλο του εξωτερικού που έκανε review τις επενδύσεις µας στο ΙΤ. Τι συνέβη; Μετά από ένα τρίµηνο δουλειάς επιβεβαίωσε αυτά που είχαµε στο µυαλό µας. Εποµένως, σωστά το πάµε το βαπόρι. Αυτό έχει σηµασία.
- Πιστεύετε στο Ελληνικό Χρηµατιστήριο ή θα φύγετε κάποια στιγµή να πάτε έξω;
Όχι, ποτέ.
- Είστε ικανοποιηµένος από την πορεία της µετοχής;
Και ναι και όχι. Από τη µία, είµαστε πολύ ικανοποιηµένοι διότι οι µέτοχοί µας παραµένουν εδώ. Δεν έχει φύγει ούτε ένας. Από την άλλη, έχουµε τη δυσκολία να εξηγήσουµε τι είµαστε. Δεν γίνεται εύκολα αντιληπτό το πόσο γρήγορα αλλάζουν τα µεγέθη της εταιρείας, κάτι που είναι πολύ απλό αν παρακολουθήσει κανείς τις εταιρείες που έχουµε υπό την οµπρέλα µας. Αυτός είναι και ο στόχος µας από τον Σεπτέµβρη και µετά. Να βγούµε να εξηγήσουµε τι κάνουµε.
- Θα τραβήξετε χρήµατα από την αγορά;
Όχι. Για να τραβήξουµε χρήµατα από την αγορά, θα πρέπει να υπάρχει κάτι πολύ µεγάλο που δεν µπορούµε να το καλύψουµε, είτε µε δανεισµό είτε εξαγοράζοντάς το και εισφέροντας ένα τµήµα µετοχών. Θα µπορούσαµε να το κάνουµε, αλλά δεν αποτελεί βασική µας προτεραιότητα.
- Πώς βλέπετε τις προοπτικές του κλάδου της τεχνολογίας;
Η τεχνολογία είναι ένας κλάδος όπου αναπτυχθήκαµε οργανικά και µε εξαγορές. Φέτος ο τοµέας του ΙΤ θα φτάσει σε τζίρο τα 100 εκατοµµύρια. Πριν από µερικά χρόνια είχαµε µια εταιρεία που είχε 1,5 εκατοµµύριο EBITDA και φέτος θα ξεπεράσουµε τα 12 εκατοµµύρια µε ισχυρό ταµείο. Το εάν θα κάνουµε και κάτι άλλο φέτος είναι κάτι που δεν µπορώ ακόµη να σας το απαντήσω. Σε κάθε περίπτωση, θέλουµε να µεγαλώσουµε το αποτύπωµά µας σε αυτόν τον χώρο.
- Άρα νέα εξαγορά;
Δεν γίνεται διαφορετικά. Επί της ουσίας και επένδυση και εξαγορά, γιατί θέλουµε να µεγαλώσουµε το αποτύπωµά µας. Και γιατί πιστεύουµε ότι πρέπει να µπορούµε να προσθέσουµε και άλλη αξία.
- Κλείνοντας, πώς βλέπετε τις προοπτικές της ελληνικής αγοράς γενικά αλλά και το παγκόσµιο οικονοµικό περιβάλλον;
Η ελληνική οικονοµία έχει καλύτερες προοπτικές τη συγκεκριµένη χρονική στιγµή από κάποιες άλλες οικονοµίες, οι οποίες είναι ώριµες στην περιοχή της Ευρώπης. Εάν υπολογίσουµε ότι ο τουρισµός θα κινηθεί φέτος στα επίπεδα του 2019, αυτό θα µας δώσει το καύσιµο για να µπορέσουµε µε αυτά τα έσοδα να κινηθούµε µέχρι να µπούµε στις αρχές του 2024. Έχουµε κάποια ερωτήµατα όχι για την ελληνική οικονοµία, αλλά για την παγκόσµια οικονοµία, που προέρχονται κυρίως από αυτά που διαβάζουµε. Γιατί υπάρχουν ερωτηµατικά αν θα πάµε σε επιβράδυνση ή ακόµα και σε ύφεση. Εµείς συµµεριζόµαστε σε έναν βαθµό αυτή την άποψη. Άρα είµαστε λίγο επιφυλακτικοί. Συνεργαζόµαστε µε µεγάλες πολυεθνικές εταιρείες µέσω της Αστήρ Βυτόγιαννης και παρατηρούµε ότι υπάρχει µια επιφυλακτικότητα προς το παρόν όσον αφορά τις µελλοντικές παραγγελίες. Βλέπουµε ότι υπάρχει µια συγκράτηση, που αποµένει να επιβεβαιωθεί τον Σεπτέµβριο ή τον Οκτώβριο και να καταλάβουµε προς τα πού πάµε. Τα µηνύµατα που λαµβάνουµε από τα τµήµατα προµηθειών, έτσι όπως τα διαβάζουµε, είναι ότι υπάρχει ένας προβληµατισµός.
"Έχουµε κάποια ερωτήµατα όχι για την ελληνική οικονοµία, αλλά για την παγκόσµια οικονοµία. Γιατί υπάρχουν ερωτηµατικά αν θα πάµε σε επιβράδυνση ή ακόµα και σε ύφεση. Εµείς συµµεριζόµαστε σε έναν βαθµό αυτή την άποψη"
Επίσης αυτό που βλέπω είναι ότι σε περίοδο υψηλών επιτοκίων δηµιουργούνται δυσκολίες στη µόχλευση, που υπό κανονικές συνθήκες βοηθά την ανάπτυξη των εταιρειών, αφού µέσω δανεισµού γίνονται επενδύσεις. Ωστόσο δεν έχουν µάθει όλες οι εταιρείες να λειτουργούν υπό καθεστώς υψηλών επιτοκίων. Τα υψηλά επιτόκια χρειάζονται προσοχή. Εύκολα µπορεί να δηµιουργηθούν ατυχήµατα. Εµείς πρόσφατα κάναµε µια εξαγορά (Attica). Την εξαγορά µας αυτή την κάναµε και µε δάνεια, διότι δεν επιβαρυνόµασταν µε δανεισµό. Άρα θα πάµε σε ένα επίπεδο δανεισµού της τάξης περίπου 1,3-1,4 φορές το EBITDA, που παραµένει πολύ χαµηλό. Αν όµως µε ρωτήσετε αν τώρα θα κάνουµε περαιτέρω κίνηση για νέα εξαγορά, θα σας απαντούσα ότι µάλλον δύσκολα και µόνον µετά από αρκετή σκέψη και µελέτη.
Φωτογράφηση Φώτης Σαµαρίδης
* Αναδημοσίευση από την ελληνική έκδοση του περιοδικού Forbes που κυκλοφορεί
