Του Ariel Cohen
Λέγοντας στο BBC ότι είναι "απογοητευμένος, αλλά δεν τελείωσε με τον Βλαντίμιρ Πούτιν", ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ απείλησε με δασμούς 100% τη Ρωσία, αλλά και με δευτερογενείς δασμούς τα κράτη που βοηθούν το Κρεμλίνο να αποφύγει τις κυρώσεις στις εξαγωγές ενέργειας. Η Γερουσία των ΗΠΑ εξετάζει νομοσχέδιο που θα δίνει στον πρόεδρο τη δυνατότητα να επιβάλει πρόσθετα μέτρα με δευτερογενείς κυρώσεις έως και 500%. Υπό την πίεση αυτή, η Μόσχα επεκτείνει τις εξαγωγές υδρογονανθράκων ενισχύοντας τις μεταφορές υγροποιημένου φυσικού αερίου στις ασιατικές αγορές από τη χερσόνησο Γιαμάλ της Σιβηρίας. Στις 26 Ιουνίου, το ρωσικό δεξαμενόπλοιο Iris κατέπλευσε στον τερματικό σταθμό Arctic LNG 2, μια κοινοπραξία της ρωσικής Novatek, των κινεζικών CNPC και CNOOC, καθώς και των Mitsui και JOGMEC, για να αναχωρήσει στη συνέχεια από την εγκατάσταση που τελεί υπό κυρώσεις.
Το τάνκερ Iris περιλαμβάνεται στον σκιώδη στόλο της Μόσχας, ο οποίος εξάγει ενεργειακούς πόρους στο εξωτερικό, αποφεύγοντας τις δυτικές κυρώσεις μέσω ενός δαιδαλώδους ιστού από ψευδή μητρώα, απενεργοποιημένους αναμεταδότες, κρυφές φορτοεκφορτώσεις και συγκεχυμένα σχήματα ιδιοκτησίας.
Ο τερματικός σταθμός Arctic LNG 2 αύξησε τις εκροές σε επίπεδα-ρεκόρ τις τελευταίες μέρες του Ιουνίου, στα 14 εκατ. κυβικά μέτρα/ημέρα σε σύγκριση με 8,9 εκατ. κυβικά μέτρα/ημέρα τον υπόλοιπο Ιούνιο. Αυτή η ημερήσια αύξηση αρκεί για να τροφοδοτήσει 13.461 αμερικανικά νοικοκυριά για έναν χρόνο.
Φαίνεται ότι η Ρωσία σχεδιάζει να εκμεταλλευτεί τη Βόρεια Θαλάσσια Οδό για να αποφύγει τις κυρώσεις. Αυτός ο θαλάσσιος δρόμος διατρέχει τον Αρκτικό Ωκεανό και τις βόρειες ακτές της Ευρασίας, είναι πλωτό; από τα τέλη Ιουνίου/Ιουλίου έως τον Οκτώβριο/Νοέμβριο και παρέχει στη Μόσχα άμεση πρόσβαση στην Ασία. Καθώς οι πάγοι στον Αρκτικό Ωκεανό λιώνουν, η Ρωσία επικεντρώνεται στον τριπλασιασμό των εξαγωγών LNG έως το 2030. Εναπόκειται στις ΗΠΑ και στην ΕΕ να αυστηροποιήσουν τις κυρώσεις για να αναγκάσουν τη Ρωσία να μπει σε σοβαρές ειρηνικές διαπραγματεύσεις με την Ουκρανία.
Η ευκαιρία για το ρωσικό LNG στην Ασία
Από τον Αύγουστο έως τον Οκτώβριο του 2024, οκτώ φορτία αναχώρησαν από το Arctic 2 LNG και μεταφέρθηκαν σε πλωτές μονάδες αποθήκευσης, καθώς οι πωλήσεις μειώθηκαν. Σύμφωνα με traders, το προσωπικό που συνδέεται με τον τερματικό σταθμό έχει επαφές με πιθανούς αγοραστές στην Ινδία και την Κίνα, προσπαθώντας να πουλήσει αυτές τις ποσότητες καυσίμων.
Την ημέρα του ελλιμενισμού του Iris, η τιμή αναφοράς για τις παραδόσεις spot του LNG στη βορειοανατολική Ασία ήταν στα 12,86 $/MMBtu, υψηλή για την εποχή. Traders στην Ασία έχουν εμφανιστεί και στο παρελθόν πρόθυμοι να αγοράσουν ρωσικό φυσικό αέριο, καθώς οι δυτικές κυρώσεις έχουν βάλει στο στόχαστρό τους κυρίως ναυτιλιακές επιχειρήσεις. Από την αρχή του έτους, Ιαπωνία και Κίνα είναι ο δεύτερος και ο τρίτος μεγαλύτερος πελάτης της Ρωσίας παγκοσμίως, εισάγοντας 3,1 εκατ. τόνους και 3 εκατ. τόνους φυσικού αερίου, αντίστοιχα.
Ο μεγαλύτερος αγοραστής LNG είναι η ΕΕ, η οποία έχει προτείνει σχέδιο για τη σταδιακή κατάργηση των ρωσικών εισαγωγών φυσικού αερίου και πετρελαίου έως το τέλος του 2027. Οι αγορές της ΕΕ, φυσικά, δεν τροφοδοτούνται από τον σκιώδη στόλο. Ενώ τα γνωστά έσοδά της από εξαγωγές ορυκτών καυσίμων έχουν πτωτική τάση σε σχέση με το 2022, η Μόσχα, εκτός από την Ιαπωνία και την Κίνα, έχει και άλλους πελάτες από την Ασία, όπως η Νότια Κορέα, η Ινδία, η Ταϊβάν και η Σιγκαπούρη.
Τον Απρίλιο, η Κίνα σταμάτησε τις αγορές LNG από τις ΗΠΑ λόγω των δασμών. Σύμφωνα με τον πρέσβη της Κίνας στη Ρωσία, Zhang Hanhui, οι Κινέζοι αγοραστές θέλουν να αυξήσουν τις εισαγωγές τους από τη Μόσχα. Ο Πούτιν πιέζει για συμφωνίες με τον αγωγό Power of Siberia 2, καθώς οι εισαγωγές ρωσικού αερίου μέσω των αγωγών από την Κίνα έχουν αυξηθεί μετά την αναστολή των αγορών αμερικανικού LNG.
Η Mitsui OSK Lines, μια ιαπωνική ναυτιλιακή εταιρεία, αγνόησε τις κυρώσεις και συνέχισε τις δραστηριότητές της κανονικά. Τον Μάιο, η ΕΕ επέβαλε κυρώσεις σε τρία από τα πλοία της.
Οι συγκρούσεις στη Μέση Ανατολή κάνουν το ρωσικό LNG πιο ελκυστικό;
Μετά τον "Πόλεμο των 12 Ημερών" μεταξύ Ιράν και Ισραήλ, οι Ασιάτες αγοραστές ενδέχεται να αυξήσουν τις εισαγωγές ρωσικού LNG για να απορυθμίσουν τα χαρτοφυλάκια τους, μειώνοντας την εξάρτηση από τις εξαγωγές της Μέσης Ανατολής. Η πρόσφατη σύγκρουση προκάλεσε άλμα 18% και 14% αντίστοιχα στις τιμές του Brent και του LNG για σύντομο χρονικό διάστημα.
Η απειλή του Ιράν να κλείσει τα Στενά του Ορμούζ τρόμαξε τους επενδυτές και τους αγοραστές. Μια τέτοια κίνηση θα διέκοπτε τη ναυσιπλοΐα μέσω του Περσικού Κόλπου. Αξίζει να σημειωθεί ότι το Κατάρ εξάγει περίπου 77 εκατ. τόνους υγροποιημένου φυσικού αερίου ετησίως, το 20% της παγκόσμιας προσφοράς. Το κλείσιμο των Στενών θα επηρέαζε δυσανάλογα τους Ασιάτες αγοραστές, καθώς πάνω από το 80% του αργού και του LNG που μεταφέρεται μέσω των Στενών έχει προορισμό την Κίνα, την Ινδία, την Ιαπωνία και τη Νότια Κορέα.
Μετά την ανακοίνωση του Προέδρου Τραμπ για κατάπαυση του πυρός μεταξύ Ισραήλ και Ιράν, οι ευρωπαϊκές τιμές αναφοράς του φυσικού αερίου υποχώρησαν κατά 14% και άρχισαν να σταθεροποιούνται στο εύρος τιμών πριν από τη σύγκρουση. Στα τέλη Ιουνίου, οι αναλυτές προειδοποίησαν ότι οι τιμές του πετρελαίου θα παραμείνουν ευμετάβλητες για τις επόμενες εβδομάδες και ότι ο OPEC+ θα είναι επιφυλακτικός όσον αφορά την αύξηση της παραγωγής.
Καθώς οι ανησυχίες για την περιφερειακή σταθερότητα παραμένουν, οι εισαγωγές LNG από τη Ρωσία παραμένουν μια επιλογή χωρίς δασμούς, και χωρίς να πρέπει τα φορτία να διασχίσουν τα Στενά του Ορμούζ και τη Διώρυγα του Σουέζ. Ωστόσο, οι αγοραστές πρέπει να λάβουν υπόψη τους την ηθική διάσταση αυτών των συναλλαγών και το ενδεχόμενο κλιμάκωσης των κυρώσεων.
Μπορεί η Ρωσία να ξεπεράσει τα εμπόδια αυτό το καλοκαίρι;
Ενώ η δραστηριότητα του Arctic LNG 2 υποδηλώνει ότι η Ρωσία ετοιμάζεται να αυξήσει τις πωλήσεις LNG, η Μόσχα θα πρέπει να ξεπεράσει τα εμπόδια ώστε να διεισδύσει περαιτέρω στις ασιατικές αγορές. Τα φορτία που έφυγαν στα τέλη του 2024 βρίσκονται σε πλωτούς χώρους αποθήκευσης, καθώς η Ρωσία δυσκολεύεται να βρει αγοραστές. Οι κυρώσεις αποτελούν ένα μόνιμο πρόβλημα, αν και η Μόσχα έχει βρει τρόπους να τις παρακάμπτει με διαφορετικό βαθμό επιτυχίας. Τον Μάρτιο του 2025 τέθηκε σε ισχύ η απαγόρευση της ΕΕ για τη μεταφόρτωση ρωσικού LNG στα λιμάνια της, περιορίζοντας σημαντικά τις επιλογές της Μόσχας.
Οι χερσαίες διαδρομές δεν αποτελούν πανάκεια. Η Κίνα διαθέτει την πιο ανεπτυγμένη υποδομή φυσικού αερίου που συνδέεται απευθείας με τη Ρωσία, αλλά η αυξανόμενη επιρροή της στην Gazprom δημιουργεί στρατηγικούς "πονοκεφάλους" στο Κρεμλίνο - και το Πεκίνο δεν είναι πρόθυμο να διευκολύνει τη διαμετακόμιση αερίου μέσω αγωγών σε άλλους πελάτες στη Νοτιοανατολική Ασία. Άλλοι πιθανοί δίαυλοι νότια -μέσω της Κεντρικής Ασίας προς την Ινδία- είναι είτε υποανάπτυκτοι είτε ατελείς, είτε περιλαμβάνουν τη μεταφόρτωση του αερίου μέσω Αφγανιστάν ή λιμανιών στο Ιράν, συνθήκη που θα αύξανε τον κίνδυνο.
Το εποχιακό άνοιγμα της Βόρειας Θαλάσσιας Οδού και η ένταση στη Μέση Ανατολή είναι μια ευκαιρία για να φέρει χρήμα το ρωσικό LNG στο "πολεμικό ταμείο" του Κρεμλίνου. Έτσι, είναι επιτακτική ανάγκη οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ευρώπη να επεκτείνουν τις κυρώσεις τους σε βάρος της ρωσικής ενέργειας με έμφαση στη διαμετακόμιση, στη ναυτιλία, στα ασφάλιστρα και στους μεσάζοντες στην Ασία.
