Του David Hambling
Η Κίνα επέμεινε ότι το "μπαλόνι" που καταρρίφθηκε από ένα αμερικανικό F-22 Raptor στα ανοιχτά της Νότιας Καρολίνας δεν ήταν παρά ένα μετεωρολογικό αερόστατο με "περιορισμένη ικανότητα αυτόνομης πλοήγησης", το οποίο "παρέκκλινε κατά πολύ από την προγραμματισμένη πορεία του". Σε συνέντευξη Τύπου τη Δευτέρα, ο Αμερικανός στρατηγός Glen Van Herck δήλωσε ότι ο στρατός το αναγνώρισε αμέσως ως κατασκοπευτικό αερόστατο και ότι η πορεία της πτήσης του, που το οδήγησε πάνω από ευαίσθητες στρατιωτικές τοποθεσίες, δεν ήταν τυχαία. Πώς μπορούμε να ξέρουμε ποιος λέει την αλήθεια;
"Είχαμε εξαρχής μια καλή ένδειξη ότι επρόκειτο για κατασκοπευτικό αερόστατο", δήλωσε στους δημοσιογράφους ο Van Herck, επικεφαλής της Διοίκησης Αεροδιαστημικής Άμυνας της Βόρειας Αμερικής, προσθέτοντας: "Πιστεύω ότι η πορεία του ήταν εκούσια καθορισμένη".
Η στρατόσφαιρα ονομάζεται έτσι επειδή είναι στρωματοποιημένη, χωρισμένη σε στενά στρώματα, το καθένα με το δικό του μοτίβο ανέμου. Αυτά τα ρεύματα αέρα μπορούν να κινηθούν με πολύ μεγάλη ταχύτητα: τα ρεύματα των τζετ μπορούν να ξεπεράσουν τα 442 χλμ./ώρα και ένα μπαλόνι δεν θα μπορούσε στο ελάχιστον να ελέγξει την πορεία του. Ακόμη και σε πολύ χαμηλότερο υψόμετρο, ο άνεμος αποτελούσε πάντα ένα σημαντικό πρόβλημα για τα αερόπλοια. Τα γερμανικά Ζέπελιν, που επιχείρησαν να βομβαρδίσουν τη Βρετανία στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, δυσκολεύονταν ακόμη και να προσεγγίσουν τους στόχους τους. Το 1917, μια επιδρομή έπεσε σε θύελλα και μόνο επτά από τα έντεκα αερόπλοια επέστρεψαν.
Τα πράγματα άλλαξαν με τη μεγαλύτερη κατανόηση της στρατόσφαιρας. Η μοντελοποίηση της ατμόσφαιρας και οι "έξυπνοι" αλγόριθμοι επιτρέπουν σε ένα αερόστατο να αλλάζει ύψος ώστε να βρει άνεμο προς την επιθυμητή κατεύθυνση – ακόμη και για να κινηθεί περιστροφικά γύρω από ένα σημείο στο έδαφος. Το Project Loon της Google χρησιμοποίησε κατευθυνόμενα στρατοσφαιρικά μπαλόνια για να παρέχει πρόσβαση στο διαδίκτυο σε 100.000 άτομα στο Πουέρτο Ρίκο, μετά τον τυφώνα "Μαρία" το 2017, χρησιμοποιώντας αυτή την τεχνική.
"Τα μπαλόνια ‘χορεύουν’ με τον άνεμο δημιουργώντας μικρούς βρόχους για να παραμείνουν εκεί που πρέπει", σύμφωνα με ανάρτηση που δημοσιεύεται στο blog του επικεφαλής του έργου Astro Teller.
Ο αμερικανικός στρατός δοκιμάζει παρόμοια μπαλόνια εδώ και χρόνια. Μέχρι το 2018 οι αλγόριθμοι επέτρεπαν σε ένα αερόστατο να παραμείνει μέσα σε έναν κύκλο 50 χιλιομέτρων για 24 ώρες – έκτοτε η επίδοση αυτή βελτιώνεται συνεχώς. Η DARPA ανέπτυξε έναν νέο τύπο αισθητήρα λέιζερ για την εξ αποστάσεως ανίχνευση της ταχύτητας και της κατεύθυνσης του ανέμου στο πρόγραμμα Adaptable Lighter-Than-Air, το οποίο είναι πιθανό να αλλάξει τα δεδομένα όσον αφορά τον γρήγορο εντοπισμό ευνοϊκών ανέμων.
Η Κίνα εργάζεται επίσης στην τεχνολογία των κατευθυνόμενων στρατοσφαιρικών μπαλονιών. Συγκεκριμένα, το 2005 η Ακαδημία Οπτο-Ηλεκτρονικής στο Πεκίνο, που εντάσσεται στην Κινεζική Ακαδημία Επιστημών, ίδρυσε ένα Κέντρο Ελαφρύτερων από τον Αέρα Οχημάτων. Αυτό εργάζεται πάνω σε συστήματα αερόστατων που κινούνται σε μεγάλο ύψος και "σύγχρονα αερόπλοια, συμπεριλαμβανομένου του στρατοσφαιρικού αερόπλοιου".
Λίγες από τις εργασίες του Κέντρου έχουν δημοσιοποιηθεί, αν και υπάρχουν μελέτες για ηλιακούς συλλέκτες ενέργειας για αερόστατα μεγάλου ύψους (οι ίδιοι που υπήρχαν στο καταρριφθέν "μπαλόνι"), για συστήματα ελέγχου, για πρόληψη της παγοποίησης και ενίσχυση του πλαστικού περιβλήματος του αερόστατου. Μια μελέτη του 2011, η οποία εξέταζε πώς τα στρατοσφαιρικά αερόστατα θα μπορούσαν να διατηρούν τη θέση τους πάνω από ένα σημείο στο έδαφος, ήταν αποτέλεσμα συνεργασίας μεταξύ του Πανεπιστημίου Beihang και του ΜΙΤ, ενδεχομένως πριν οι ΗΠΑ γνωρίζουν τη χρήση της τεχνολογίας.
Ενώ τα αμερικανικά στρατοσφαιρικά συστήματα βασίζονται στην αλλαγή του ύψους, οι Κινέζοι μπορούν να εφοδιάσουν τα δικά τους με βοηθητικούς έλικες, καθιστώντας τα έτσι πραγματικά αερόπλοια – σε πρόσφατες επιστημονικές εργασίες αναφέρονται κινεζικές εργασίες πάνω σε αυτή την προσέγγιση. Αν και είναι δύσκολο να δούμε πώς θα λειτουργούσε αυτό, ο εκπρόσωπος του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας Τζον Κίρμπι δήλωσε στους δημοσιογράφους ότι το κινεζικό αερόστατο διέθετε έλικες που μπορούσαν να βελτιώσουν την ικανότητά του στο να ορίσει την πορεία του.
Το 2017, η South China Morning Post ανέφερε ότι ερευνητές από το Κέντρο Ελαφρύτερων από τον Αέρα Οχημάτων του Πεκίνου είχαν εκτοξεύσει δύο μη επανδρωμένα αεροσκάφη από ένα στρατοσφαιρικό αερόστατο. Ένας ηλεκτρομαγνητικός εκτοξευτής εξαπέλυσε τα drones –σε μέγεθος "νυχτερίδας"– με ταχύτητα άνω των 95 χλμ./ώρα, το πρώτο σε ύψος άνω των 80.000 ποδών και το άλλο από ύψος 30.000 ποδών. Τα drones δίνουν στο αερόστατο την ικανότητα να εξετάζει εκ του σύνεγγυς αντικείμενα που βρίσκονται από κάτω του – το άρθρο κάνει λόγο για επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης, αλλά προφανώς υπάρχουν και στρατιωτικές εφαρμογές.
"Στόχος της έρευνάς μας είναι να εκτοξεύσουμε εκατοντάδες από αυτά τα drones με μια βολή, σαν να απελευθερώνουμε ένα σμήνος μελισσών", δήλωσε στη South China Morning Post ο επικεφαλής της έρευνας, καθηγητής Yang.
Ωστόσο, ο Yang δεν δημοσιοποίησε κανένα έγγραφο ανοικτού κώδικα γι’ αυτό το project και δεν γνωρίζουμε περισσότερες λεπτομέρειες. Και πάλι, ο αμερικανικός στρατός έχει παρόμοια σχέδια – όπως τη ρίψη "βροχής" από στρατοσφαιρικά μπαλόνια με μικροσκοπικούς ηλεκτρονικούς αισθητήρες πίσω από τις γραμμές του εχθρού.
Αμερικανικές πηγές υποβάθμισαν κάθε υπόνοια ότι οι Κινέζοι θα μπορούσαν να έχουν αποκτήσει πληροφορίες που δεν είχαν συλλέξει ήδη από δορυφορική παρατήρηση.
"Δεν εκτιμήσαμε ότι προέκυπτε σημαντικός κίνδυνος συλλογής πληροφοριών από το ‘μπαλόνι’ πέραν όσων διαθέτουν ήδη οι Κινέζοι με τα υπόλοιπα τεχνικά τους μέσα", είπε ο Van Herck στη συνέντευξη Τύπου.
Ωστόσο, σημείωσε ότι "λάβαμε τις μέγιστες δυνατές προφυλάξεις για να αποτρέψουμε οποιαδήποτε συλλογή πληροφοριών", αναφορά που μοιάζει περιττή, εκτός εάν το αερόστατο μπορούσε να έχει δυνατότητες κατασκοπείας ανωτέρου επιπέδου από τις συνήθεις των δορυφόρων.
Από την ανάκτηση των συντριμμιών του καταρριφθέντος αερόστατου, μπορούμε να μάθουμε περισσότερα για τις δυνατότητές του. Μπορούμε να μάθουμε εάν μετέφερε drones ή άλλους αισθητήρες που μπορεί να συνέλλεγαν πληροφορίες για να σταλούν στην Κίνα.
Τι ακριβώς έκανε το κινεζικό αερόστατο και ποιες δυνατότητες διέθετε παραμένουν ανοιχτά ερωτήματα. Ωστόσο, ο κινεζικός ισχυρισμός ότι επρόκειτο απλώς για ένα πολιτικό ερευνητικό σκάφος που παρέκλινε από την πορεία του ακούγεται αβάσιμος.
