Της Ελένης Μπότα
Σε πολύκροτη υπόθεση µε πολλά επεισόδια εξελίσσεται η κόντρα του Οµίλου Μαντωνανάκη µε την ETAΔ, µε "φόντο" τις 8 µέχρι σήµερα αγωγές των 620 και πλέον εκατ. ευρώ για αποζηµιώσεις από το Δηµόσιο, αλλά και τα δάνεια των 300 εκατ. που έχουν καταγγελθεί από τις τράπεζες.
H άλυτη µέχρι σήµερα υπόθεση, µε φόντο το υπέρογκο ποσό που καλείται να καταβάλει το Eλληνικό Δηµόσιο στον Όµιλο Μαντωνανάκη, αποτελεί βόµβα για τα δηµοσιονοµικά της χώρας, παρατείνοντας µια διαµάχη περίπου 20 χρόνων, κατά τη διάρκεια της οποίας η πλευρά του επιχειρηµατία έχει καταθέσει και έχει κερδίσει 8 αγωγές από τα ελληνικά δικαστήρια.
Η ιστορία της διαµάχης µεταξύ της Αττικός Ήλιος και του Ελληνικού Δηµοσίου χρονολογείται από το 1999, όταν η εταιρεία συµφερόντων του επιχειρηµατία Μαντωνανάκη συνήψε µε τον ΕΟΤ σύµβαση µίσθωσης έκτασης 326 στρεµµάτων στο Λαγονήσι, διάρκειας 77 ετών, µε την υποχρέωση της εταιρείας να υλοποιήσει επενδύσεις 263,9 εκατ. ευρώ, το σύνολο των οποίων θα παρέµενε σε όφελος του ΕΟΤ και του Ελληνικού Δηµοσίου µετά τη λήξη της παραχώρησης.
Η µισθωτική σύµβαση 10469/22.9.1999, που τροποποιήθηκε το 2003, µεταξύ της ΕΤΑΔ και της Αττικός Ήλιος (Όµιλος Μαντωνανάκη), είχε ως αντικείµενο την παράδοση της χρήσης και εκµετάλλευσης προς τουριστική αξιοποίηση έκτασης 241 στρεµµάτων, από τα οποία 42,32 στρέµµατα είναι αιγιαλός. Στα υπόλοιπα στρέµµατα βρίσκεται το Grand Resort Lagonissi.
Η σύµβαση, που τροποποιήθηκε το 2003, προβλέπει (παρ. 4, τελευταίο εδάφιο) ότι κατά την πορεία εκτέλεσης του επενδυτικού προγράµµατος της Αττικός Ήλιος η ΕΤΑΔ θα παραχωρήσει τη χρήση παρακείµενης µε το ξενοδοχείο έκτασης 40,3 στρεµµάτων, όπως και τη χρήση του έµπροσθεν της συγκεκριµένης έκτασης αιγιαλού εµβαδού 34,3 στρεµµάτων.
Στο πλαίσιο αυτό, το 2003, το δ.σ. της ΕΤΑΔ αποφάσισε την απευθείας εκµίσθωση στην Αττικός Ήλιος συνολικής επιφάνειας 85.195 τ.µ. που είναι παρακείµενη και σε επαφή µε την έκταση των 241 στρεµµάτων που παραχωρήθηκε στην Αττικός Ήλιος βάσει της σύµβασης του 1999.
Στην έκταση των 85,1 στρεµµάτων η εταιρεία του οµίλου Μαντωνανάκη σχεδίαζε την υλοποίηση νέων χρήσεων και δραστηριοτήτων, που περιελάµβαναν την ανάπτυξη σηµαντικού αριθµού οικίσκων, συνεδριακού κέντρου και νέων ξενοδοχειακών µονάδων.
Πώς τα 85 εκατ. ευρώ έγιναν... 620 εκατ. ευρώ
Το 2018 ξεκίνησαν διαπραγµατεύσεις µεταξύ της Αττικός Ήλιος και της ΕΤΑΔ, από τις οποίες οι δύο πλευρές κατέληξαν σε συµβιβασµό για την αποζηµίωση της εταιρείας από την ΕΤΑΔ µε το ποσό των 85 εκατ. ευρώ. Δεδοµένου ότι το ποσό που θα έπρεπε να καταβάλει το Δηµόσιο στον επενδυτή ήταν πολύ µεγάλο και δεν υπήρχε καταδικαστική απόφαση για το Δηµόσιο, ζητήθηκε η γνωµοδότηση του Ελεγκτικού Συνεδρίου προκειµένου ο συµβιβασµός να είναι νόµιµος και να µην τεθούν ζητήµατα απιστίας κατά του Δηµοσίου από τη διοίκηση της ΕΤΑΔ.
Το Ελεγκτικό Συνέδριο γνωµοδότησε κατά του συµβιβασµού, καθώς η νοµική άποψη που επικράτησε, και η οποία υποστηριζόταν και από εξειδικευµένους συµβούλους, ήταν ότι µια δικαστική διαµάχη θα κατέληγε υπέρ της ΕΤΑΔ. Έτσι, το Ελληνικό Δηµόσιο απέρριψε τον συµβιβασµό των 85 εκατ. ευρώ, που είχε δεχθεί η Αττικός Ήλιος, και η υπόθεση πήρε τον δρόµο των δικαστηρίων.
Ωστόσο πολύ γρήγορα προέκυψαν διαφορές µεταξύ της Αττικός Ήλιος και της ΕΤΑΔ ως προς την εκτέλεση των µισθωτικών συµβάσεων, οι οποίες οδήγησαν τις δύο πλευρές στα δικαστήρια, µε την πρώτη να υποστηρίζει πως ουδέποτε της παραδόθηκε ολόκληρη η έκταση, όπως οφειλόταν από την πλευρά του Δηµοσίου, µε αποτέλεσµα να µην µπορέσει να προχωρήσει ολόκληρο το επιχειρηµατικό της σχέδιο.
Οι προσφυγές
Οι προσφυγές της Αττικός Ήλιος κατά της ΕΤΑΔ ξεκίνησαν το 2018, µε την οποία ζητούσε, µεταξύ άλλων, να υποχρεωθεί η εταιρεία να καταβάλει στην Αττικός Ήλιος Α.Ε. αποζηµίωση για διαφυγόντα κέρδη των ετών 2010-2020 από τη µη παράδοση της ακώλυτης χρήσης της παρακείµενης έκτασης, για ηθική βλάβη κ.λπ.
Το διαιτητικό δικαστήριο δέχθηκε εν µέρει την αγωγή και υποχρεώνει την ΕΤΑΔ "να καταβάλει στην "Αττικός Ήλιος ΑΞΤΕΝΕ” το ποσό των 34.678.834 ευρώ µε τον νόµιµο τόκο από την επίδοση της αγωγής, το ποσό των 21.209.354 ευρώ αυξηµένο κατά 2,4% για τέλη χαρτοσήµου µε τον συµφωνηθέντα συµβατικό τόκο εκ 5,9% ετησίως για το χρονικό διάστηµα από 1.1.2003 και µέχρι την επίδοση της αγωγής, έκτοτε δε νοµιµοτόκως, το ποσό των 1.045.007 ευρώ αυξηµένο κατά 2,4% για τέλη χαρτοσήµου, νοµιµοτόκως από την επίδοση της αγωγής" συν δικαστικές δαπάνες κ.λπ.
Η δεύτερη διαιτητική απόφαση αφορά αγωγή αποζηµίωσης, πάλι από τις τρεις εταιρείες συµφερόντων Μαντωνανάκη, µε την οποία ζητούν να καταδικασθεί η ΕΤΑΔ να καταβάλει στην Αττικός Ήλιος Α.Ε. το χρηµατικό ποσό των 258.753.105 ευρώ εντόκως, ποσό που συνιστά τα κέρδη που µε βεβαιότητα θα είχε αποκοµίσει κατά τη χρονική περίοδο 2005-2012, να καταδικασθεί η εναγοµένη να καταβάλει ως χρηµατική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης στην Αττικός Ήλιος το χρηµατικό ποσό των 5.000.000 ευρώ, στην Ήλιος Α.Ε. το ποσό των 5.000.000 ευρώ και στην Τουριστική Ξενοδοχειακή Εµπορική Α.Ε. το ποσό των 3.000.000 ευρώ.
Το διαιτητικό δικαστήριο δέχθηκε εν µέρει την αγωγή και υποχρέωσε την ΕΤΑΔ να καταβάλει στην "Αττικός Ήλιος ΑΞΤΕΝΕ" το ποσό των 64.955.567 ευρώ µε τον νόµιµο τόκο από την επίδοση της αγωγής µέχρις εξοφλήσεως, το ποσό των 900.000 ευρώ ως δικαστική δαπάνη κ.λπ.
Ακολούθησαν δύο ακόµα αγωγές, ενώ µε την 5η αγωγή η πλευρά Μαντωνανάκη ζητούσε να καταδικασθεί η ΕΤΑΔ να καταβάλει στην πρώτη εξ αυτών το ποσό των 352.670.184,83 ευρώ, ως διαφυγόντα κέρδη για τη χρονική περίοδο 2015, που φτάνει και µελλοντικά έως το 2025, συν περίπου 40 εκατ. ευρώ για ηθική βλάβη. Η διαιτητική απόφαση "υποχρεώνει την ΕΤΑΔ να καταβάλει στην "Αττικός Ήλιος ΑΞΤΕΝΕ” το ποσό των 292.716.254 ευρώ µε τον νόµιµο τόκο από την επίδοση της αγωγής µέχρις εξοφλήσεως, καθώς και µέρος τη δικαστικής δαπάνης".
Η έκτη αγωγή αφορά απαιτήσεις που είχε ο όµιλος Μαντωνανάκη από την ΕΤΑΔ µε βάση παλαιότερες διαιτητικές αποφάσεις, του 2006. Η διαιτητική απόφαση "αναγνώρισε την υποχρέωση της ΕΤΑΔ να καταβάλει στην ως άνω πρώτη ενάγουσα το ποσό των 43.960.000 ευρώ" συν τα δικαστικά έξοδα.
Τέλος, µε την έβδοµη αγωγή ο όµιλος Μαντωνανάκη ζητούσε να υποχρεωθεί η ΕΤΑΔ να καταβάλει απευθείας στις τράπεζες, στο όνοµα και για λογαριασµό της Ανώνυµος Τουριστική Εταιρεία Ήλιος, που είναι η δανειολήπτρια, και της Αττικός Ήλιος, που έχει εγγυηθεί, δάνειο της πρώτης ως αυτοοφειλέτρια, άλλως να το καταβάλει σε αυτές για να το καταβάλουν στις τράπεζες, το ποσό των 365.360.555 ευρώ. Με την ίδια αγωγή ζητούσε και 30 εκατ. ευρώ ως ηθική βλάβη.
Το διαιτητικό δικαστήριο δέχθηκε κατά ένα µέρος την ως άνω διαιτητική αγωγή, υποχρέωσε την ΕΤΑΔ να καταβάλει στην Αττικός Ήλιος ΑΞΤΕΝΕ το ποσό των 4.000.000 ευρώ, στην Τουριστική Ξενοδοχειακή Εµπορική Α.Ε. το ποσό του 1 εκατ. ευρώ και στην Ανώνυµος Τουριστική Εταιρεία Ήλιος Α.Ε. το ποσό των 10 εκατ. ευρώ, συν τις δικαστικές δαπάνες.
Η όγδοη αγωγή αφορούσε επίσης παλαιότερη διαιτητική απόφαση, µε τον όµιλο Μαντωνανάκη να ζητάει ηµερήσια αποζηµίωση µέχρι τη συµµόρφωση της κρατικής εταιρείας µε την εν λόγω απόφαση. "Το διαιτητικό δικαστήριο µε την υπ’ αριθ. 29/2019 απόφασή του απέρριψε την ως άνω διαιτητική αγωγή και καταδίκασε τις εταιρείες στην καταβολή στην ΕΤΑΔ µέρος της δικαστικής της δαπάνης κ.λπ.".
Η διαµάχη µε τις τράπεζες
Το 2007 ο Όµιλος Μαντωνανάκη έλαβε κοινοπρακτικό δάνειο ύψους 300 εκατ. ευρώ, το οποίο λόγω καθυστερήσεων αναδιαρθρώθηκε, σύµφωνα µε τις τράπεζες, τρεις φορές – το 2010, το 2013 και το 2016. Μέσα σε αυτό το διάστηµα, σύµφωνα µε τραπεζικούς κύκλους, η επιχείρηση πλήρωνε µόνο τους τόκους, αποπληρώνοντας µόνο 1 εκατ. ευρώ, µε αποτέλεσµα το 2017 το δάνειο να καταστεί οριστικά ληξιπρόθεσµο.
Τον Δεκέµβριο του 2017 ξεκίνησαν κάποιες διαπραγµατεύσεις µεταξύ τραπεζών και Μαντωνανάκη για την επίτευξη νέας αναδιάρθρωσης, µε τις τράπεζες να ζητούν από τον επιχειρηµατία να προχωρήσει σε πώληση µεγάλου περιουσιακού στοιχείου προκειµένου να καταστεί βιώσιµο το δάνειο.
Ο όµιλος ζήτησε πίστωση χρόνου από τις τράπεζες, επικαλούµενος τις διαπραγµατεύσεις που ήταν σε εξέλιξη µε την ΕΤΑΔ για την επίτευξη συµβιβασµού. Όταν οι διαπραγµατεύσεις ναυάγησαν, τον Μάρτιο του 2019, οι τράπεζες προχώρησαν στην καταγγελία του δανείου, µε οφειλές άνω των 400 εκατ. ευρώ.
Μάλιστα, οι τράπεζες προχώρησαν σε ενέργειες αναγκαστικής εκτέλεσης, µε την έκδοση διαταγών πληρωµής προκειµένου να πετύχουν την ανάκτηση των οφειλών, όµως ο Όµιλος Μαντωνανάκη τις µπλόκαρε δικαστικά, µε το επιχείρηµα ότι η αποπληρωµή θα γίνει µόλις ο όµιλος λάβει την αποζηµίωση που του έχει επιδικαστεί από το Δηµόσιο.
Τον Δεκέµβριο του 2021 απόφαση του Πρωτοδικείου έκρινε την καταγγελία του δανείου από πλευράς των τραπεζών ως καταχρηστική, ενώ οι τράπεζες στο τέλος του 2021 επιχείρησαν να εισπράξουν τις απαιτήσεις τους για τα δάνεια του οµίλου Μαντωνανάκη από την ΕΤΑΔ, προχωρώντας σε κατάσχεση εις χείρας τρίτου. Η ΕΤΑΔ αρνήθηκε να καταβάλει οποιοδήποτε ποσό στις τράπεζες.
Στη συνέχεια ο Όµιλος Μαντωνανάκη στράφηκε κατά των τραπεζών και στελεχών τους.
Αναζήτηση συµβιβαστικής λύσης
Τον Οκτωβριο του 2020, προκειµένου να δοθεί λύση στο ζήτηµα του Grand Resort Lagonissi, η ΕΤΑΔ αποφάσισε να προχωρήσει σε διερευνητικές επαφές και συζητήσεις µε τον Όµιλο Μαντωνανάκη. Στόχος να βρεθεί συµβιβαστική λύση ανάµεσα στις δύο πλευρές.
Τα εξωτερικά νοµικά γραφεία - νοµικοί σύµβουλοι στη διαπραγµάτευση, και προκειµένου να διασφαλιστούν τα συµφέροντα της ΕΤΑΔ, πρότειναν τρεις σηµαντικούς όρους για να ξεκινήσουν αυτές οι διερευνητικές επαφές και να γίνει δεκτή η συµβιβαστική λύση µεταξύ της Εταιρείας Ακινήτων Δηµοσίου και της Αττικός Ήλιος:
- Η σύµβαση διακανονισµού να εγκριθεί από τον µέτοχο της ΕΤΑΔ, που είναι η Ελληνική Εταιρεία Συµµετοχών & Περιουσίας (Υπερταµείο).
- Η σύµβαση να πάρει το πράσινο φως από τη Γενική Διεύθυνση Ανταγωνισµού της Ε.Ε., δηλαδή να µη θεωρηθεί κρατική επιχορήγηση που νοθεύει τον ανταγωνισµό.
- Τέλος, η συµφωνία που θα προκύψει να εγκριθεί από το Ελεγκτικό Συνέδριο για τη διασφάλιση της νοµιµότητάς της.
Ωστόσο, 2,5 χρόνια µετά, οι συζητήσεις δεν φαίνεται να έχουν καταλήξει κάπου, µε το µεγάλο αγκάθι για την ουσιαστική έναρξη των διαπραγµατεύσεων να είναι το αν θα παραµείνει ο επενδυτής στο ακίνητο στο πλαίσιο µιας πιθανής συµφωνίας.
* Αναδημοσίευση από την ελληνική έκδοση του περιοδικού Forbes
