Του David Hambling
Σύμφωνα με δημοσιεύματα, οι ΗΠΑ οριστικοποιούν την αποστολή συστοιχιών Patriot στην Ουκρανία, η οποία δέχεται όλο και περισσότερες επιθέσεις από ρωσικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη και πυραύλους κρουζ. Οι εκτιμήσεις του ΟΗΕ αναφέρουν πως το 50% των ουκρανικών ενεργειακών υποδομών έχει καταστραφεί και οι επακόλουθες διακοπές ρεύματος επηρεάζουν εκατομμύρια πολίτες. Είναι όμως ο Patriot ο κατάλληλος πύραυλος για την υπεράσπιση της Ουκρανίας;
Ο MIM-104 Patriot είναι το κορυφαίο σύστημα αεράμυνας μεγάλου βεληνεκούς του αμερικανικού στρατού, ικανό να πλήξει υπερηχητικούς στόχους σε απόσταση 160 χλμ. και πολύ μεγάλο ύψος. Ενώ προγενέστεροι πύραυλοι μπορούσαν να χτυπήσουν μόνο αεροσκάφη, ο Patriot επίσης σε θέση να αναχαιτίσει βαλλιστικούς πυραύλους και πυραύλους κρουζ και αναπτύχθηκε κατά τον Πόλεμο του Κόλπου το 1991 για την προστασία των αμερικανικών δυνάμεων από τους ιρακινούς πυραύλους Scud. Έκτοτε ο Patriot έχει αναβαθμιστεί αρκετές φορές και πλέον διαθέτει ραντάρ Ενεργητικής Ηλεκτρονικής Σάρωσης, με υψηλή ανάλυση και κάλυψη 360 μοιρών.
Ωστόσο, ενώ είναι αποτελεσματικός κατά αεροσκαφών, ελικοπτέρων, πυραύλων κρουζ και βαλλιστικών πυραύλων, ο Patriot δεν έχει τόσο καλές επιδόσεις απέναντι στα μικρά drones. Το 2017 οι αντάρτες Χούθι της Υεμένης άρχισαν να χτυπούν τις θέσεις των συστοιχιών Patriot στη Σαουδική Αραβία με ιρανικά καμικάζι-drones τύπου Qasef. Τα εν λόγω μη επανδρωμένα αεροσκάφη έπλητταν το ραντάρ του Patriot, με στόχο να το θέσουν εκτός λειτουργίας για σημαντικό χρονικό διάστημα ώστε να πραγματοποιήσουν επιθέσεις με πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς.
Οι γνώμες διίστανται για το κατά πόσο ήταν αποτελεσματική αυτή η τακτική, αλλά το βέβαιο είναι πως έκτοτε οι Χούθι έχουν πραγματοποιήσει μια σειρά από εξαιρετικά αποτελεσματικές επιθέσεις με drones μεγάλου βεληνεκούς ιρανικής τεχνολογίας. Ως επί το πλείστον οι Χούθι χτύπησαν πετρελαϊκές εγκαταστάσεις και αεροδρόμια, σκοτώνοντας ανθρώπους και προκαλώντας τεράστιες πυρκαγιές.
Η πιο μεγάλη τους επιτυχία ήταν το χτύπημα στο διυλιστήριο Abqaiq το 2019 –με drones και πυραύλους– που είχε ως αποτέλεσμα να ξεσπάσει φωτιά στις εγκαταστάσεις και να εκτοξευθεί η τιμή του πετρελαίου παγκοσμίως.
Δυτικός αξιωματούχος στον τομέα της άμυνας δήλωσε στο Reuters ότι το Abqaiq προστατευόταν από πυραύλους Patriot. Δεν έγινε ποτέ γνωστό εάν το ραντάρ των Patriot "έχασε" τα μικρά drones που πετούσαν σε χαμηλό ύψος ή αν προέκυψαν άλλα προβλήματα.
Σήμερα, η Ουκρανία δέχεται επιθέσεις από μικρά drones-καμικάζι που στέλνει στους Ρώσους το Ιράν. Κάποια εξ αυτών τα είδαμε να δρουν και στην Υεμένη. Ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι υποστηρίζει ότι η Μόσχα έχει παραλάβει τουλάχιστον 2.400 Shahed-136, τα οποία συνήθως εκτοξεύονται ομαδόν για να διασφαλιστεί ότι κάποια θα διαφύγουν της αεράμυνας. Οι Patriot, με κόστος 1 εκατ. δολάρια (ή και περισσότερα) ανά βολή, δεν είναι μια πρακτική λύση για την εξουδετέρωση μη επανδρωμένων αεροσκαφών μαζικής παραγωγής που κοστίζουν μερικές χιλιάδες δολάρια.
Η Ουκρανία φαίνεται πως θα παραλάβει Patriot όχι ως στήριξη σε μια κατεπείγουσα κατάσταση ανάγκης, αλλά λόγω της έως τώρα κωλυσιεργίας. Το Κίεβο ζητούσε πυραύλους Patriot πριν ακόμη τη ρωσική εισβολή, τότε που η κύρια απειλή εναντίον των εδαφών της ήταν τα ρωσικά αεροσκάφη και πύραυλοι. Την περίοδο εκείνη, οι Αμερικανοί αξιωματούχοι αποφάνθηκαν ότι θα χρειαζόταν πολύς χρόνος για να εκπαιδεύσουν τα ουκρανικά πληρώματα στη χρήση του συστήματος.
Τον Μάρτιο, όταν η προμήθεια των πυραύλων Patriot τέθηκε εκ νέου επί τάπητος, Αμερικανοί αξιωματούχοι ανέφεραν πως θα έπρεπε να εγκατασταθούν Αμερικανοί χειριστές των συστοιχιών στην Ουκρανία, κάτι που δεν ήταν δυνατό. Τώρα που οι Ουκρανοί έχουν αποδείξει ότι μαθαίνουν γρήγορα, μεταξύ άλλων και μέσα από τη χρήση του αμερικανικού πυραύλου HARM, κερδίζει έδαφος η άποψη ότι είναι εφικτό να πάρουν ταχύρρυθμα μαθήματα οι Ουκρανοί. Λεπτομέρειες για το πότε θα τεθούν σε λειτουργία τα νέα συστήματα αεράμυνας δεν έχουν δοθεί. Το καλύτερο σενάριο αναφέρει ότι θα χρειαστούν μήνες –και όχι εβδομάδες–, αν και η Ουκρανοί έχουν ξανακάνει την έκπληξη και έχουν ανταποκριθεί νωρίτερα του αναμενόμενου στη χρήση οπλικών συστημάτων, όπως με τον αντιπλοϊκό πύραυλο Neptune.
Οι Patriot δεν θα ανακόψουν το ρωσικό κύμα επιθέσεων και ίσως είναι πολύ αργά για να εμποδίσουν ακόμα μεγαλύτερες καταστροφές στο δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας. Ωστόσο, άλλα συστήματα –ιδίως τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη αναχαίτισης που προμηθεύονται τώρα– μπορεί να αποδειχθούν αποτελεσματικό αντίβαρο στις καταιγιστικές επιθέσεις του Shahed-136. Τα μικρά, χαμηλού κόστους και ευέλικτα αναχαιτιστικά έχουν σχεδιαστεί για την αντιμετώπιση των μη επανδρωμένων αεροσκαφών και η παραγωγή τους μπορεί να είναι πιο μαζική σε σύγκριση με τους μεγάλους υπερηχητικούς πυραύλους. Τα αντιαεροπορικά πυροβόλα ταχείας βολής που έχουν προμηθευθεί οι Ουκρανοί από τη Γερμανία αποδεικνύονται εξαιρετικά αποτελεσματικά κατά των εχθρικών μη επανδρωμένων αεροσκαφών.
Μελλοντικά οι Patriot θα προσφέρουν ένα χρήσιμο πλεονέκτημα στους Ουκρανούς – όσο συντηρείται η απειλή από τους βαλλιστικούς πυραύλους. Το σημαντικότερο όφελος, όμως, είναι πως τώρα οι ΗΠΑ είναι πρόθυμες να παραδώσουν στο Κίεβο βαρύτερο οπλισμό από τους Javelin και Stinger που είχαν στείλει στα αρχικά στάδια της εισβολής. Οι πύραυλοι Patriot συγκαταλέγονταν στον μακρύ κατάλογο στρατιωτικού υλικού που οι ΗΠΑ δεν ήθελαν να δώσουν στην Ουκρανία: όπως μαχητικά F-16 καθώς και άρματα μάχης και πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς. Οι Patriot είναι μια πρώτη ένδειξη ότι τα πράγματα αλλάζουν και με το νέο έτος μπορεί να δούμε ακόμα πιο σημαντικές παραδόσεις όπλων.
