Του Michael Lynch
Μερικές κυβερνήσεις πιέζουν να μπει πλαφόν στην τιμή του πετρελαίου που τους πουλάει η Ρωσία, προκειμένου να την τιμωρήσουν για την εισβολή στην Ουκρανία. (Ερώτηση: Πώς λέγεται στα ρωσικά η "ουκρανική εισβολή"; Απάντηση: "Σιβηρία") Το σκεπτικό είναι ότι η μείωση των εσόδων της Μόσχας από το πετρέλαιο θα την αναγκάσει να προσέλθει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Δυστυχώς, φαίνεται απίθανο να έχει το παραμικρό αποτέλεσμα αυτή η κίνηση, με δεδομένο τη δομή της πρότασης αλλά και τη φύση της αγοράς πετρελαίου.
Τον Απρίλιο, ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας (ΙΕΑ) προέβλεψε ότι η ρωσική παραγωγή για τον Μάιο θα μειωνόταν κατά 2,5 εκατ. βαρέλια την ημέρα λόγω των κυρώσεων, επισήμων και μη, αλλά η πραγματικότητα αποδείχθηκε διαφορετική, με την παραγωγή ρωσικού πετρελαίου να υποχωρεί κατά 1 εκατ. βαρέλια την ημέρα. Οι πετρελαϊκές αγορές είναι εμπόριο. Όσο ενοχλητικό και αν ακούγεται, ορισμένες ρωσικές πωλήσεις έγιναν σε χαμηλότερη τιμή κατά 30 δολάρια το βαρέλι. Επιπλέον, παραδοσιακά η πετρελαϊκή αγορά βρίσκει νέους πελάτες για να διοχετεύσει τα εμπορεύματά της. Οι "μη διαβασμένοι" παρατηρητές σοκάρονται όταν μαθαίνουν ότι οι εισαγωγές των ΗΠΑ από π.χ. τη Σαουδική Αραβία μειώθηκαν ή αυξήθηκαν σημαντικά μέσα σε έναν μήνα, καθότι αγνοούν ότι τέτοιες διακυμάνσεις είναι συνηθισμένες στην αγορά.
Κατά την πετρελαϊκή κρίση του 1973, το παγκόσμιο εμπόριο πετρελαίου ελεγχόταν κυρίως από το καρτέλ "Επτά Αδελφές", οι οποίες μετατόπιζαν τις προμήθειες κατά τέτοιο τρόπο ώστε κανένα κράτος να μην υποφέρει. Μέχρι το 1990, όταν το ιρακινό και το κουβεϊτιανό πετρέλαιο βγήκαν εκτός αγοράς, η τιμή ελάχιστα άλλαξε, αφού η spot αγορά αναδιανέμει μεθοδικά και συγκρατημένα τις προμήθειες. Ένας αξιωματούχος του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας δήλωσε αργότερα σε ένα σεμινάριο του MIT ότι η Τουρκία, η οποία ήταν σημαντικός εισαγωγέας ιρακινού πετρελαίου, είχε ζητήσει βοήθεια από τον Οργανισμό στο πλαίσιο του Συστήματος Διαμοιρασμού Έκτακτης Ανάγκης (το οποίο δεν εφαρμόστηκε τότε και ούτε έχει εφαρμοστεί για κάποια χώρα ποτέ επισήμως), και ο ΙΕΑ βρήκε την ποσότητα πετρελαίου που χρειαζόταν η Άγκυρα. Το φορτίο όμως βρισκόταν στον Κόλπο των ΗΠΑ και ήταν διαθέσιμο στην τιμή spot – συν το κόστος μεταφοράς. Τελικά, οι Τούρκοι αποφάσισαν να αγοράσουν πετρέλαιο spot στην αγορά της Μεσογείου και να γλιτώσουν τα υπέρογκα ναύλα.
Όπως και οι ευρωπαϊκές κυρώσεις που θα απαγορεύουν τις εισαγωγές ρωσικού πετρελαίου, έτσι και η πρόταση για πλαφόν στην τιμή δεν θα τεθεί αμέσως σε ισχύ, αλλά έως τα τέλη του 2022. Αν και οι τιμές του πετρελαίου έχουν ανακάμψει τις τελευταίες ημέρες, μετά την κατρακύλα της προηγούμενης εβδομάδας, οι εκτιμήσεις βλέπουν σταδιακή εξισορρόπηση της αγοράς κατά το τρέχον και το επόμενο τρίμηνο, αφενός λόγω της μειωμένης ζήτησης, και αφετέρου λόγω της ήπιας αύξησης της παραγωγής από τον OPEC+ και των μεγαλύτερων αυξήσεων από πετρελαιοπαραγωγούς όπως ο Καναδάς, η Γουιάνα και οι ΗΠΑ. Η τελευταία έκθεση του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας για την αγορά πετρελαίου προβλέπει αύξηση των αποθεμάτων το β’ εξάμηνο του 2022 κατά 1,5 εκατ. βαρελιών την ημέρα, ή περίπου 300 εκατ. βαρέλια συνολικά, που θα φέρει τα αποθέματα σε "φυσιολογικά" επίπεδα, όπως δείχνει το παρακάτω γράφημα.
Μια ακόμη πτυχή που δυσκολεύεται ο κόσμος να κατανοήσει είναι ότι οι τιμές δεν ανταποκρίνονται μόνο στα θεμελιώδη μεγέθη της αγοράς αλλά και στις προσδοκίες των traders. Η τιμή του πετρελαίου δεν ενισχύθηκε επειδή μειώθηκε η ρωσική προσφορά τον Απρίλιο και τον Μάιο, αλλά γιατί οι traders θεωρούσαν αναμενόμενη την επιβολή ευρωπαϊκών κυρώσεων στο ρωσικό πετρέλαιο και την περικοπή των εξαγωγών. Όταν οι κυρώσεις τεθούν σε πλήρη ισχύ, η αντίδραση των τιμών θα είναι πλέον παρελθόν και μπροστά μας θα εξελίσσεται το φαινόμενο "Αγόραζε στη φήμη και πούλα στην είδηση".
Ωστόσο, οι τελευταίες ημέρες δείχνουν ότι ο αντίκτυπος των κυρώσεων στις ρωσικές προμήθειες έχει υπερεκτιμηθεί και μέχρι να τεθούν πλήρως σε ισχύ, η αγορά θα έχει προσαρμοστεί στη νέα κατάσταση. Οι φόβοι ότι οι τιμές του πετρελαίου θα σκαρφαλώσουν στα 150 ή 200 δολάρια το βαρέλι εντός του 2022 βασίζονται μάλλον στην προσδοκία ότι έως τότε θα φανούν οι επιπτώσεις των κυρώσεων. Αλλά αυτό το άλογο έχει βγει από τον στάβλο, έχει τρέξει και κερδίσει την κούρσα και τώρα βόσκει. Τις επόμενες ημέρες και εβδομάδες οι ειδήσεις από τη Ρωσία, τη Μέση Ανατολή, τη Λιβύη, τη Βενεζουέλα και το Ιράν θα φέρουν "άγριες" διακυμάνσεις στις τιμές, ωστόσο η τάση παραμένει πτωτική, καθώς η περίοδος στενότητας της αγοράς έχει παρέλθει.
Τι μας επιφυλάσσει η επόμενη χρονιά; Αβεβαιότητα και αστάθεια. Και ακόμη: καιρικά φαινόμενα, οικονομική ανάπτυξη, πολιτικά προβλήματα και θανάτους διασήμων. Αυτά μπορούμε να τα θεωρούμε σίγουρα.
Διαβάστε ακόμα:
* Bild: Πετρελαϊκή διαμάχη μεταξύ Ρωσίας και Καζακστάν - Χάνει ο Πούτιν έναν σημαντικό σύμμαχο;
