Του Michael Lynch
Αν αρθούν οι πετρελαϊκές κυρώσεις που έχουν επιβληθεί στη Μόσχα, η ρωσική παραγωγή θα αυξηθεί γρήγορα; Κάτι τέτοιο θα σήμαινε ότι η Ρωσία θα υπονόμευε τους στόχους του OPEC+. Μα αυτό δεν σημαίνει ότι δεν θα το κάνει. Ωστόσο, σύμφωνα με την ισχύουσα κατάσταση μοιάζει απίθανο να αυξηθεί η ρωσική παραγωγή χωρίς πρόσθετες επενδύσεις, οι οποίες χρειάζονται χρόνο για να υλοποιηθούν.
Πρόσφατες δηλώσεις του προέδρου Τραμπ και του υπουργού Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο άφησαν να εννοηθεί ότι ίσως επίκειται χαλάρωση των κυρώσεων κατά της Ρωσίας. Ενώ οι διαπραγματεύσεις για την Ουκρανία βρίσκονται σε εξέλιξη, ο πρόεδρος των ΗΠΑ θα είναι ο κερδισμένος από μια διπλωματική νίκη, καθώς και από τον αντίκτυπο των χαμηλότερων τιμών του πετρελαίου στον πληθωρισμό.
Προς το παρόν, οι στόχοι της Ρωσίας για την παραγωγή καθορίζονται από τις συμφωνίες με τον OPEC+. Θεωρητικά περιορίζουν το μέγεθος αύξησης της παραγωγής της, εφόσον οι κυρώσεις αρθούν ή "χαλαρώσουν", καθώς το ζήτημα δεν είναι αν υπάρχουν κυρώσεις σε ισχύ κατά της Ρωσίας, αλλά κατά πόσον εφαρμόζονται. Τον περασμένο μήνα, όταν η κυβέρνηση Μπάιντεν επέβαλε πρόσθετες κυρώσεις με στόχο τα δεξαμενόπλοια που χρησιμοποιούνται για την εξαγωγή ρωσικού πετρελαίου, οι τιμές αυξήθηκαν.
Πολλοί ίσως να εξεπλάγησαν όταν άκουσαν ότι θα επιβληθούν πρόσθετες κυρώσεις, δεδομένων των πολλών κυρώσεων που έχουν ήδη επιβληθεί. Όμως η αλήθεια είναι ότι οι κυρώσεις ήταν εν μέρει επιτυχείς.
Το παρακάτω διάγραμμα παρουσιάζει τη ρωσική παραγωγή αργού τα τελευταία πέντε χρόνια, συμπεριλαμβανομένης της μείωσης λόγω της πανδημίας του covid, όταν η παραγωγή περικόπηκε εθελοντικά κατά 2 εκατ. βαρέλια ημερησίως πριν αρχίσει να αυξάνεται σταδιακά μέχρι τον Μάρτιο του 2022, λίγο πριν τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, όταν και είχε επανέλθει σχεδόν στα προ πανδημίας επίπεδα.
Το δεύτερο διάγραμμα [με ελαφρώς διαφορετικά στοιχεία από αυτά του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας (ΙΕΑ)] δείχνει τη ρωσική παραγωγή κατά την περίοδο λίγο πριν τον πόλεμο και μετά. Αξιοσημείωτο ότι η ρωσική παραγωγή, μετά από μια αρχική πτώση κατά 1 εκατ. βαρέλια ημερησίως τον Απρίλιο του 2022, ανέκαμψε σχεδόν πλήρως μέσα σε τρεις μήνες προτού αρχίσει μια μακρά καθοδική πορεία. Το συμπέρασμα είναι πως η Ρωσία κατάφερε να αποφύγει τις κυρώσεις για την πώληση πετρελαίου, αλλά δυσκολεύτηκε να διατηρήσει τα ίδια επίπεδα παραγωγής λόγω των κυρώσεων σε υπηρεσίες και στον εξοπλισμό των πετρελαϊκών πεδίων.
Ακόμα πιο σημαντικό είναι το χάσμα ανάμεσα στον στόχο του OPEC+ και στην πραγματική παραγωγή: από τον Απρίλιο του 2022 έως τον Σεπτέμβριο του 2023, η Ρωσία παρήγαγε περίπου 450 εκατ. βαρέλια λιγότερα από τα "επιτρεπόμενα", που ισοδυναμεί με απώλειες πωλήσεων ύψους περίπου 40 δισ. δολαρίων με βάση τις τιμές του Brent. Δεδομένου ότι οι πραγματικές πωλήσεις πραγματοποιήθηκαν συχνά με discount της τάξης των 10-20 δολαρίων το βαρέλι κατά την ίδια περίοδο, οι πραγματικές απώλειες ήταν ακόμη πιο μεγάλες.
Η Ρωσία πέτυχε τελικά τους στόχους παραγωγής που της επιτράπηκαν. Αυτό οφειλόταν στον "κατεβασμένο πήχη" λόγω της αδυναμίας της αγοράς. Το συμπέρασμα είναι ότι οι ανεπαρκείς επενδύσεις, εν μέρει λόγω των κυρώσεων στις πετρελαϊκές υπηρεσίες και στον εξοπλισμό, συμπίεσαν τη ρωσική παραγωγή. Προφανώς η Ρωσία δεν πέτυχε τους στόχους της επειδή δεν μπορούσε, κι όχι επειδή την εμπόδισαν οι κυρώσεις. Όπως δείχνει το διάγραμμα, ακόμη και πριν από την επιβολή των κυρώσεων, η Ρωσία δεν ήταν σε θέση να επιτύχει τους στόχους της και ενώ η αργή μείωση της παραγωγής μπορεί να οφείλεται στις πιο αποτελεσματικές κυρώσεις, εντέλει μοιάζει περισσότερο με αδυναμία αύξησης της παραγωγής και όχι με αδυναμία πωλήσεων.
Κάποιοι εκτιμούν ότι η ρωσική παραγωγή πετρελαίου έχει φτάσει στο απόγειό της και πλέον βρίσκεται σε πτώση. Αλλά τα στοιχεία στέλνουν μεικτά σήματα. Πιθανόν η αδυναμία αύξησης της παραγωγής στις αρχές του 2022 να ήταν προσωρινή και να ξεπερνιόταν αν δεν ξεκινούσε ο πόλεμος. Η σταδιακή μείωση της παραγωγής από την επιβολή των κυρώσεων και μετά υποδηλώνει ότι οι ρωσικές εταιρείες είτε δεν μπόρεσαν είτε δεν θέλησαν να αντισταθμίσουν τη διαρκή μείωση των κοιτασμάτων.
Αναμφισβήτητα, αν αρθούν οι κυρώσεις για τις υπηρεσίες και τον εξοπλισμό των πετρελαϊκών πεδίων, αυτό μπορεί να ανατραπεί εν μέρει ή σε μεγάλο βαθμό, αλλά όχι άμεσα. Το ερώτημα είναι αν η ρωσική κυβέρνηση θα επιτρέψει στις εταιρείες να αυξήσουν την παραγωγή υπερβαίνοντας τους στόχους του OPEC+. Δεδομένου ότι το καρτέλ έχει αναβάλει επανειλημμένα τη "χαλάρωση" των στόχων και ότι η αγορά δεν αναμένεται να περιοριστεί φέτος, οποιαδήποτε αύξηση της παραγωγής θα οδηγήσει τη Ρωσία πολύ πάνω από τον στόχο της, φέρνοντας στο προσκήνιο την απειλή αντιποίνων από τους Σαουδάραβες - και όχι μόνο.
Το συμπέρασμα είναι ότι το τέλος των κυρώσεων, de facto ή de jure, θα φέρει περισσότερο ρωσικό πετρέλαιο στην αγορά, αλλά όχι έως ότου αυξηθούν οι επενδύσεις. Ένα μέρος της πρόσφατης μείωσης της παραγωγής μπορεί να αναπληρωθεί αρκετά γρήγορα, αλλά η αύξηση μάλλον θα είναι σταδιακή. Εάν ο OPEC+ δεν χαλαρώσει τις εθελοντικές περικοπές και η ρωσική παραγωγή και οι εξαγωγές αυξάνονται σταθερά, να αναμένετε ένταση στους κόλπους του καρτέλ, ή ακόμα και έναν νέο πόλεμο τιμών.
Απόδοση - επιμέλεια: Μιχάλης Παπαντωνόπουλος
