Του Kevin Holden Platt
Αφού ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι αναλογίστηκε πως μόνο με την ένταξη της χώρας του στο ΝΑΤΟ -ή με την απόκτηση πυρηνικών κεφαλών- θα μπορούσε να ανακόψει τη ρωσική επίθεση εναντίον της Ουκρανίας, ένας εμπειρογνώμονας σε θέματα πυρηνικών όπλων προχώρησε σε μια συναρπαστική υπόθεση εργασίας.
Θα μπορούσε η πολιορκημένη Ουκρανία να αναπτύξει μια πυρηνική βόμβα και τους πυραύλους που θα μετέφεραν αυτό το πανίσχυρο όπλο έξω από τα σύνορά της, ακόμα και ως τις ρωσικές βάσεις;
Αν η Ουκρανία υλοποιούσε το δικό της "Σχέδιο Μανχάταν" θα μπορούσε να σταματήσει τη ρωσική εισβολή, χωρίς να χρειαστεί το Κίεβο να πυροδοτήσει μια τέτοια βόμβα;
Αυτοί είναι οι αλληλένδετοι γρίφοι που ο Alexander Bollfrass, μελετητής των πυρηνικών όπλων στο Διεθνές Ινστιτούτο Στρατηγικών Σπουδών με έδρα το Λονδίνο, θέλησε να λύσει, σε ένα πρωτοποριακό άρθρο σκέψης και σε συνέντευξή του στο Forbes.
Ο Dr. Bollfrass, επικεφαλής στρατηγικής, τεχνολογίας και ελέγχου εξοπλισμών στο IISS, μου ανέφερε πως "έπαιξε" σε ένα πολεμικό παιχνίδι αυτό το σενάριο για να προβλέψει τις συνέπειες μιας υποθετικής ουκρανικής προσπάθειας να κατασκευάσει μια ατομική βόμβα, και αν ένα τέτοιο όπλο σε μια αποθήκη θα μπορούσε να αποδειχθεί ο απόλυτος θεματοφύλακας μιας μόνιμης κατάπαυσης του πυρός.
Ωστόσο, ο Bollfrass, ο οποίος ως μεταδιδακτορικός συνεργάτης στο Χάρβαρντ σχεδίασε πολεμικά παιχνίδια για το Κέντρο Ρωσικών και Ευρασιατικών Σπουδών Davis του πανεπιστημίου, λέει ότι βασίστηκε στην πραγματική πρόσβαση της Ουκρανίας σε πλουτώνιο και ουράνιο, καθώς και στην τρέχουσα τεχνογνωσία της στους πυραύλους, για να αναπτύξει τα προσομοιωμένα σενάριά του για πόλεμο και ειρήνη.
Η Ουκρανία έχει μακρά ιστορία στην κατασκευή διηπειρωτικών βαλλιστικών πυραύλων, αλλά σήμερα δεν διαθέτει τέτοιους πυραύλους. Ωστόσο, εξακολουθεί να παράγει πυραύλους κρουζ, λέει ο Bollfrass, που θα μπορούσαν να τροποποιηθούν ώστε να φέρουν "ενισχυμένες" κεφαλές.
Στο μεταξύ, το Κίεβο -που ελέγχει μια σειρά από πυρηνικούς αντιδραστήρες- μπορεί να πάρει ουράνιο από αυτές τις εγκαταστάσεις, αλλά θα πρέπει να κατασκευάσει ένα δίκτυο προηγμένων φυγοκεντρωτών για να το εμπλουτίσει σε επίπεδα οπλικού βαθμού.
Ο αντιδραστήρας του Τσερνομπίλ διαθέτει αρκετό πλουτώνιο για την κατασκευή τουλάχιστον μίας βόμβας.
Όμως και οι δύο αυτές πιθανές οδοί για την απόκτηση σχάσιμου υλικού για πυρηνικά όπλα θα εντοπίζονταν αμέσως από τους παρατηρητές που έχει τοποθετήσει η Διεθνής Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας.
"Οποιοδήποτε υπάρχον σχάσιμο υλικό στο ουκρανικό έδαφος τελεί υπό την αυστηρή εποπτεία της ΙΑΕΑ", μου λέει ο Bollfrass. "Οι επιθεωρητές του οργανισμού θα εντόπιζαν αμέσως την εκτροπή των καυσίμων του αντιδραστήρα ή του πλουτωνίου του σε ένα πρόγραμμα πυρηνικών όπλων, ειδοποιώντας γρήγορα τους Ρώσους".
Ο μόνος τρόπος για να αποφύγει η Ουκρανία τους παρατηρητές της IAEA θα ήταν να αποχωρήσει από τη Συνθήκη Μη Διάδοσης των Πυρηνικών Όπλων και να απελάσει τους παρατηρητές, αλλά αυτές οι κινήσεις θα ισοδυναμούσαν με το να διατυμπανίσει το Κίεβο την παράνομη προσπάθειά του να αναπτύξει πυρηνική κεφαλή.
Οποιαδήποτε προσπάθεια του Κίεβου να λειτουργήσει μυστικά εγκαταστάσεις για την παραγωγή εμπλουτισμένου ουρανίου "θα ήταν δύσκολο να κρυφτεί από τις μυστικές υπηρεσίες των μεγάλων κρατών, συμπεριλαμβανομένων και της Ρωσίας", τονίζει ο Bollfrass.
Οι πράκτορες των ρωσικών μυστικών υπηρεσιών, ανάμεσά τους και αυτοί που διαλέγουν τους στόχους των ρωσικών βομβαρδισμών στην Ουκρανία, θα έκαναν ό,τι περνούσε από το χέρι τους για να εντοπίσουν και να καταστρέψουν αυτές τις εγκαταστάσεις.
Το Κρεμλίνο, προσθέτει ο Bollfrass, θα μπορούσε να εξαπολύσει ένα πρώτο χτύπημα, ακόμα και με πυρηνοκίνητους πυραύλους.
Για να δημιουργήσει μια αξιόπιστη αποτρεπτική ισχύ, η Ουκρανία θα πρέπει να συναρμολογήσει όχι μια βόμβα, αλλά να διαμορφώσει μια κρύπτη από βόμβες σχάσης ή σύντηξης, αυξάνοντας την πιθανότητα εντοπισμού της από τη Μόσχα, και τα κίνητρα για να εξαλείψει αυτά τα όπλα πριν αναπτυχθούν ποτέ, εκτιμά ο Bollfrass.
Τον περασμένο Οκτώβριο, όταν ο πρόεδρος Ζελένσκι ζητούσε τη γρήγορη ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ, κατά τη Σύνοδο Κορυφής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, είπε ότι λυπάται που οι προκάτοχοί του είχαν εγκαταλείψει οικειοθελώς το σχέδιο για ανάπτυξη διηπειρωτικών βαλλιστικών πυραύλων με πυρηνική κεφαλή, σε αντάλλαγμα για δεσμεύσεις ασφάλειας που δεν εκπληρώθηκαν ποτέ.
Αφότου η Ουκρανία ανεξαρτητοποιήθηκε μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης το 1991, οι φιλελεύθεροι, φιλοδυτικοί ηγέτες που ανέλαβαν την εξουσία κληρονόμησαν και περίπου 2.000 σοβιετικούς πυραύλους με πυρηνική κεφαλή - ένα από τα μεγαλύτερα αποθέματα στον κόσμο.
Στο πλαίσιο μιας συμφωνίας με αμερικανική μεσολάβηση που ονομάστηκε "Σύμφωνο της Βουδαπέστης", Ρωσία, ΗΠΑ και Ηνωμένο Βασίλειο δεσμεύτηκαν να σεβαστούν τα σύνορα και την ανεξαρτησία της Ουκρανίας: η Ουάσινγκτον παρείχε επίσης διαβεβαιώσεις ασφαλείας για την κυριαρχία της Ουκρανίας, με αντάλλαγμα να "καταχωνιάσει" το Κίεβο τους διηπειρωτικούς βαλλιστικούς πυραύλους του.
Όμως η προστασία της ανεξαρτησίας και των συνόρων της Ουκρανίας από τη Δύση δεν ανταποκρίθηκε στις εγγυήσεις ασφαλείας που περιγράφονται στο "Σύμφωνο της Βουδαπέστης".
Το ότι το Κίεβο δεν μπορεί να αποκρούσει οριστικά τη ρωσική εισβολή όχι μόνο "συρρικνώνει" την ασφάλεια των Ουκρανών πολιτών, αλλά αποδυναμώνει και την παγκόσμια εκστρατεία για το "πάγωμα" της διάδοσης των πυρηνικών όπλων, σημειώνει ο Bollfrass.
Οι μεγάλες δυνάμεις που στέκονται στο πλευρό του Κίεβου θα πρέπει να ενισχύσουν άμεσα την ουκρανική άμυνα για να κρατηθεί όρθιο αυτό το προπύργιο κατά του ρωσικού επεκτατισμού και να σταλεί το μήνυμα ότι "η απρόκλητη επιθετικότητα σε συνδυασμό με απειλές για χρήση πυρηνικών όπλων δεν θα περάσει"..
"Μακροπρόθεσμα, χωρίς αξιόπιστες εγγυήσεις ασφαλείας όπως αυτές που προσφέρει η ένταξη στο ΝΑΤΟ", τονίζει ο Bollfrass, "η Ουκρανία μπορεί όντως να μπει στον πειρασμό να καταφύγει στα πυρηνικά για να βοηθήσει τον εαυτό της”.
Σύμφωνα με τον ίδιο, το τελεσίγραφο του Ζελένσκι "ΝΑΤΟ ή πυρηνικά" το περασμένο φθινόπωρο ήταν μάλλον μια "παράσταση με πολιτικό περιεχόμενο", που έστησε ο πρώην Ουκρανός ηθοποιός και νυν πρόεδρος για να προωθήσει τον βασικό στόχο του: την ένταξη του Κίεβου στη Βορειο-Ατλαντική Συμμαχία.
Ο Ζελένσκι, οξυδερκής μελετητής της Ιστορίας και του ΝΑΤΟ, γνωρίζει ότι η Δυτική Γερμανία, η οποία συνόρευε με το σοβιετικό μπλοκ και την τεράστια πυρηνική του δύναμη πυρός, είχε δώσει το "σήμα" για επανεκκίνηση του προγράμματος για τη δημιουργία πυρηνικών όπλων, αρκεί αυτή η πρακτική να "πάγωνε" εκτός ΝΑΤΟ.
"Η ανησυχία για τη δυναμική των γερμανικών πυρηνικών όπλων πηγαίνει πίσω, στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν η ναζιστική Γερμανία έβαλε μπροστά ένα πρόγραμμα για την ανάπτυξη της ατομικής βόμβας", σημειώνουν μελετητές από το Αρχείο Εθνικής Ασφάλειας.
Οι σύμμαχοι δέχτηκαν τη Δυτική Γερμανία στο ΝΑΤΟ έξι χρόνια μετά την ίδρυση της, υπό τον όρο ότι η "θα δεσμευόταν από τον καγκελάριο Κόνραντ Αντενάουερ να μην αναπτύξει πυρηνικά όπλα".
Ο ίδιος ο Ζελένσκι παρέχει μια παρόμοια δέσμευση.
Κατά την κοινή συνέντευξη Τύπου με τον Γενικό Γραμματέα του ΝΑΤΟ Μαρκ Ρούτε τον περασμένο Οκτώβριο, ο Ζελένσκι δήλωσε ότι η Ουκρανία δεν προτίθεται να αναπτύξει πυρηνικά όπλα, αλλά επιδιώκει την προστασία υπό την πυρηνική ομπρέλα του ΝΑΤΟ.
