Της Alison Durkee
Οι πρωθυπουργοί της Σουηδίας και της Φινλανδίας δήλωσαν σε συνέντευξη Τύπου την Τετάρτη ότι εξετάζουν το ενδεχόμενο οι χώρες τους να ενταχθούν στο ΝΑΤΟ - μια κίνηση που θα εξασφάλιζε ότι τα μέλη της Βορειο-Ατλαντικής Συμμαχίας θα συνέδραμαν τη Στοκχόλμη και το Ελσίνκι στην άμυνας τους κατά μιας ενδεχόμενης ρωσικής εισβολής. Την ίδια ώρα, η Μόσχα απειλεί με αντίποινα εάν οι δύο σκανδιναβικές χώρες ενταχθούν στο ΝΑΤΟ.
Ως γνωστόν, τα κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ συνδέονται με μια συμφωνία "συλλογικής άμυνας", που σημαίνει ότι "η επίθεση εναντίον ενός συμμάχου θεωρείται επίθεση εναντίον όλων των συμμάχων" και απαιτεί από τις υπόλοιπες χώρες να βοηθήσουν στρατιωτικά εκείνη που δέχεται την επίθεση.
Φινλανδία και Σουηδία τήρησαν στάση ουδετερότητας απέναντι στη Σοβιετική Ένωση κατά τον Ψυχρό Πόλεμο, στο πλαίσιο του οποίου δημιουργήθηκε και η Βορειο-Ατλαντική Συμμαχία. Μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, οι δύο χώρες εξετάζουν το ενδεχόμενο να ενταχθούν στη Συμμαχία αφού έχουν γεννηθεί φόβοι ότι η Μόσχα θα μπορούσε να εισβάλει και στις σκανδιναβικές χώρες. Υπενθυμίζεται η τρίτη της χώρα της Σκανδιναβικής Χερσονήσου, η Νορβηγία, είναι ήδη μέλος του ΝΑΤΟ.
Η Φινλανδία, που συνορεύει στα ανατολικά με τη Ρωσία, κύρυξε την εναξαρτησία της από τη Μόσχα το 1917 και το 1939 δέχθηκε εισβολή από τη Σοβιετική Ένωση. Η Σουηδία δεν έχει κοινά χερσαία σύνορα με τη Ρωσία, ωστόσο, σύμφωνα με την Deutsche Welle, η Μόσχα θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει το σουηδικό νησί Γκότλαντ, στη Βαλτική Θάλασσα, για να επιτεθεί στη Στοκχόλμη, εάν ξεσπούσε πολεμική σύρραξη στην περιοχή.
Η πρωθυπουργός της Σουηδίας Μαγκνταλένα Άντερσον και η Φνλανδή ομόλογός της Σάνα Μάριν δήλωσαν στους δημοσιογράφους την Τετάρτη ότι και οι δύο χώρες επανεξετάζουν την ένταξή τους στο ΝΑΤΟ, με τη Μάριν να σημειώνει χαρακτηριστικά: "Όλα άλλαξαν όταν η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία".
Η Φινλανδή πρωθυπουργός τόνισε ότι η σχετική απόφαση θα ληφθεί "εντόςτων επόμενων εβδομάδων", ενώ το Reuters μετέδωσε ότι η επανεξέταση του θέματος από τη Στοκχόλμη αναμένεται να ολοκληρωθεί έως τα τέλη Μαΐου. Δημοσίευμα της DW εκτιμά ότι οι δύο χώρες πιθανόν να αποφασίσουν την ένταξή τους στη Συμμαχία έως τον Ιούνιο.
Απέναντι σε αυτό το ενδεχόμενο, η Ρωσία δεν θα μείνει αδρανής. Ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ έχει διαμηνύσει ότι η Ρωσία θα "επαναφέρει την ισορροπία της κατάστασης" εάν Φινλανδία και Σουηδία εισέλθουν στον ΝΑΤΟϊκό κύκλο, ενώ η εκπρόσωπος του ρωσικού Υπουργείου Εξωτερικών Μαρία Ζαχάροβα τόνισε τον Φεβρουάριο ότι μια τέτοια κίνηση θα έχει "στρατιωτικές και πολιτικές συνέπειες".
"Υπάρχει η ημερομηνία-οροσημο της 24ης Φεβρουαρίου", σχολίασε την Τετάρτη η Άντερσον, αναφερόμενη στην ημέρα που ξεκίνησε η ρωσική εισβολή. "Από εκείνη την ημέρα και μέτα, το τοπίο της ασφάλειας έχει αλλάξει εντελώς".
Νωρίτερα μες στον Απρίλιο, ο Πεσκόφ επανέλαβε "ότι το ΝΑΤΟ είναι ουσιαστικά ένα μέσο αντιπαράθεσης", σχολιάζοντας την πιθανή ένταξη Φινλανδίας και Σουηδίας στη Συμμαχία. "Το ΝΑΤΟ δεν διασφαλίζει την ειρήνη και σταθερότητα. Ασφαλώς και η διεύρυνσή του δεν θα ενισχύσει το κλίμα ασφάλειας στην Ευρώπη".
Η ένταξη στο ΝΑΤΟ θα είναι πολύμηνη ή πολυετής διαδικασία για το Ελσίνκι και τη Στοκχόλμη, καθώς τα υποψήφια κράτη-μελη θα έχουν επίσημες διαβουλεύσεις με την ηγεσία της Συμμαχίας και στη συνέχια θα πρέπει να λάβουν έγκριση από όλα τα υφιστάμενα μέλη. (Στις ΗΠΑ, θα πρέπει να ψηφίσουν υπέρ της ένταξης των χωρών τα 2/3 των Γερουσιαστών). Ωστόσο, Φινλανδία και Σουηδία μάλλον θα περάσουν τη διαδικασία αυτή πιο εύκολα από ό,τι άλλες χώρες, καθώς ήδη ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ έχει δηλώσει ότι οι εν λόγω χώρες έχουν πληρούν τα πρότυπα της Συμμαχίας για "πολιτικό και δημοκρατικό έλεγχο των θεσμών ασφαλείας και των ενόπλων δυνάμεων από τους πολίτες". Η Ελίζαμπεθ Μπρόου, συνεργάτης του American Enterprise Institute, υπογράμμισε σε άρθρο της στο Politico ότι είναι πιθανό οι δύο χώρες να λάβουν πρόσκληση από το ΝΑΤΟ για να ξεκινήσουν τη διαδικασία πολύ πιο γρήγορα από την πολυετή αναμονή που ίσχυσε για άλλα κράτη. Ο Στόλτενμπεργκ εμφανίστηκε "βέβαιος ότι η Συμμαχία θα βρει τρόπους να αντιμετωπίσει τις ανησυχίες σχετικά με την περίοδο μεταξύ του πθανού αιτήματος και της έγκρισή του", σύμφωνα με την εφημερίδα Washington Post, που σημαίνει ότι το ΝΑΤΟ θα μπορούσε να παρέχει κάποιου είδους προστασία εάν η Ρωσία προχωρήσει σε αντίποινα κατά της Φινλανδίας ή της Σουηδίας προτού οι δύο χώρες γίνουν επίσημα μέλη.
Φινλανδία και Σουηδία θα έχουν συμμαχική υποστήριξη -στρατιωτικά- καθώς είναι μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και όλα τα μέλη της ΕΕ έχουν την υποχρέωση βάσει της συνθήκης του μπλοκ να βοηθούν έτερα μέλη εάν δεχθούν στρατιωτική επίθεση. (Το ΝΑΤΟ θα υποχρέωνε επίσης τις ΗΠΑ να παρέχουν στρατιωτική υποστήριξη.) Με επιστολή τους στον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, οι Μάριν και Άντερσον υπενθύμισαν στην ΕΕ αυτήν τη δέσμευση, εφόσον χρειαστεί.
Το ΝΑΤΟ υπήρξε σημαντικός παράγοντας στην κλιμάκωση της επιθετικής στάσης της Ρωσίας απέναντι στην Ουκρανία τα τελευταία 14 χρόνια, αλλά και στη στήριξη του Κίεβου κατά τις 50 ημέρες εχθροπραξιών. Η επιμονή του πρώην προέδρου των ΗΠΑ Τζορτζ Μπους να επεκταθεί το ΝΑΤΟ απευθύνοντας ανοιχτή πρόσκληση ένταξης στην Ουκρανία και στη Γεωργία προκάλεσε την έντονη αντίδραση του Βλαντίμιρ Πούτιν, ο οποίος εξοργίστηκε με την προοπτική η Βορειο-Ατλαντική Συμμαχία να φτάσει έως τα σύνορα της Ρωσίας. Τα κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ δεν παρεμβαίνουν στρατιωτικά στην Ουκρανία, δεδομένου ότι η χώρα δεν ανήκει στη Συμμαχία, ωστόσο έχουν προσφέρει σημαντική υποστήριξη στο Κίεβο κατά τη διάρκεια των συγκρούσεων. Το ΝΑΤΟ έχει διπλασιάσει τη στρατιωτική του παρουσία στην Ανατολική Ευρώπη ως απάντηση στη ρωσική εισβολή, όπως τονίζει το BBC, και τα κράτη-μέλη έχουν δωρίσει στρατιωτικό εξοπλισμό στις ένοπλες δυνάμεις της Ουκρανίας.
Η Ουκρανία είναι απίθανο να ενταχθεί σύντομα στο ΝΑΤΟ. Αν και το Σύνταγμα της Ουκρανίας περιλαμβάνει τροπολογία που τη δεσμεύει να επιδιώξει την ένταξή στο ΝΑΤΟ, η προσπάθεια του Κίεβου εμποδίζεται από το γεγονός ότι δεν πληροί ακόμη τις απαιτήσεις της Συμμαχίας όσον αφορά τους δημοκρατικούς θεσμούς, σημειώνουν οι New York Times, και θα πρέπει να προχωρήσει σε περισσότερες μεταρρυθμίσεις κατά της διαφθοράς για να ανοίξει ο δρόμος της ένταξης. Το ΝΑΤΟ θέλει επίσης τα μέλη του να "ενισχύουν την ασφάλεια της Συμμαχίας και όχι να την υπονομεύουν", δήλωσε στο Euronews ο Ράφαελ Λος, συντονιστής Διεθνών Σχέσεων στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Η Συμμαχία δεν δείχνει διατεθειμμένη να εμπλακεί στις αδιέξοδες εδαφικές διαφορές της Ουκρανίας με τη Ρωσία για την Κριμαία και την περιοχή του Ντονμπάς.
Διαβάστε ακόμα:
The Times: Φινλανδία και Σουηδία θα ενταχθούν στο NATO το καλοκαίρι
Σουηδία: Ιστορική στροφή των κυβερνώντων Σοσιαλδημοκρατών - Στηρίζουν ένταξη στο NATO
