Της Αναστασίας Βαμβακά
Δύσκολη υπόθεση μπορεί να χαρακτηρίσει κανείς την παρούσα κατάσταση του ακτοπλοϊκού στόλου στην Ελλάδα, αφού ακόμη δεν έχει ανοίξει κανένας επενδυτικός κύκλος για τη χρηματοδότηση και την κατασκευή νέων "πράσινων" πλοίων ή την αγορά μικρότερης ηλικίας πλοίων.
Την ίδια στιγμή, ο ανταγωνισμός οξύνεται ακόμα περισσότερο με νέα πλοία που προστίθενται στις επικερδείς γραμμές της ακτοπλοΐας, ενώ παραμένει γόρδιος δεσμός η πορεία της συγχώνευσης του μεγαλύτερου κοινοπρακτικού σχήματος, ΑΝΕΚ-Attica.
Με τους κανονισμούς δραστικού περιορισμού και εντέλει μηδενισμού των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα των ακτοπλοϊκών να έρχονται πλέον όλο και κοντύτερα, ο Σύνδεσμος Επιχειρήσεων Επιβατηγού Ναυτιλίας υπέγραψε συμφωνία-πλαίσιο συνεργασίας με το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο με σκοπό την προώθηση ερευνητικών, τεχνολογικών και αναπτυξιακών προγραμμάτων και έργων για την επιβατηγό ναυτιλία. Η ένωση των ακτοπλοϊκών χρηματοδοτεί ήδη με ιδίους πόρους την εκπόνηση ερευνητικών έργων μέσω συμβάσεων ανάθεσης σε ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα και ερευνητικά κέντρα της χώρας. Προηγούμενη συμφωνία αφορούσε το ερευνητικό έργο για την ηλεκτροδότηση πλοίων ακτοπλοΐας από την ξηρά (Onshore Power Supply) και ολοκληρώθηκε με επιτυχία. Τώρα επιδιώκεται η διασφάλιση της διαλειτουργικότητας συστημάτων και εγκαταστάσεων παροχής ρεύματος των λιμανιών με τον εξοπλισμό των πλοίων, μέσω ενός ομοιογενούς προτύπου ηλεκτροδότησης ελλιμενισμένων πλοίων (Cold Ironing).
Στον σχεδιασμό και τη θέσπιση των κριτηρίων για την αντικατάσταση των πλοίων της ακτοπλοΐας, με στόχο τη μείωση των εκπομπών αερίων και τη μετάβαση του στόλου προς την "πράσινη" μετάβαση, προχωρά και η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Ναυτιλίας.
Κεντρική ιδέα του σχεδιασμού είναι ότι όποιος πλοιοκτήτης λάβει χρηματοδότηση μέσα από το ειδικό ταμείο που θα δημιουργηθεί θα είναι υπόχρεος δρομολόγησης του πλοίου του για όλα τα χρόνια στον ελλαδικό χώρο και δεν θα μπορεί να το μισθώσει ή να το πουλήσει σε άλλη χώρα. Σημειώνεται ότι σήμερα δεν υπάρχουν διαθέσιμα μεταχειρισμένα πλοία που να πληρούν τους περιβαλλοντικούς κανονισμούς που έχει θέσει η Ε.Ε. έως το 2030, επομένως η μόνη λύση είναι η κατασκευή νέων πλοίων. Στελέχη της ναυτιλιακής αγοράς χρηματοδότησης αναφέρουν ότι στόχος του όλου εγχειρήματος χρηματοδότησης και κατασκευής νέων "πράσινων" πλοίων είναι με την αναβίωση των ελληνικών ναυπηγείων να μεγιστοποιηθεί το όφελος προς την ελληνική οικονομία, καθώς τα περισσότερα πλοία έως και 100 μέτρων σίγουρα μπορούν να ναυπηγηθούν στην Ελλάδα. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, στα επόμενα χρόνια οι έμμεσες επενδύσεις σε νέου τύπου πλοία θα αγγίξουν τα 10 δισ. ευρώ.
Τα στοιχεία
Σύμφωνα με την έρευνα της Vessels Value για τους 10 πιο ακριβούς ακτοπλοϊκούς στόλους παγκοσμίως, συμπεριλαμβανόμενων των υπό ναυπήγηση-παραγγελία πλοίων, η Ελλάδα βρίσκεται εκτός, καταδεικνύοντας την ανάγκη για εκσυγχρονισμό του στόλου της. Αν και στην πρώτη 10άδα βρίσκονται οκτώ ευρωπαϊκές χώρες, η Ελλάδα απουσιάζει. Πρώτη είναι η Ιταλία και ακολουθούν η Κίνα και η Ιαπωνία.
Η ακτοπλοΐα συνδέει 116 κατοικήσιμα νησιά, στα οποία ζει το 14,6% του πληθυσμού. Το Ναυτικό Επιμελητήριο Ελλάδος (ΝΕΕ) θα διεκδικήσει κονδύλια ύψους 4,5 δισ. ευρώ από τα ευρωπαϊκά ταμεία για την ανανέωση του ακτοπλοϊκού στόλου, σε συνεργασία με το υπουργείο Οικονομικών. Υπολογίζεται ότι τα 3/4 του υφιστάμενου ακτοπλοϊκού στόλου θα πρέπει να έχουν ανανεωθεί έως το 2030.
H ηλικία των πλοίων το 2020 ήταν:
– 13 συμβατικά πλοία με ηλικία άνω των 40 ετών, εκ των οποίων τα πέντε, καθένα ξεχωριστά, ανήκουν σε μονοβάπορη εταιρεία. Aντιπροσωπεύουν το 12% του στόλου.
– 24 πλοία (4 highspeed Pax και 20 συμβατικά Ro-Pax) έχουν ηλικία μεταξύ 30 και 40 ετών. Aντιπροσωπεύουν το 23% του στόλου. Πρέπει να αρχίσει η σταδιακή αντικατάσταση ώστε να έχει ολοκληρωθεί η ανανέωση έως το 2030.
– 43 πλοία, εκ των οποίων 25 Highspeed (15 Ro-Pax και 10 Pax) και 18 συμβατικά, έχουν ηλικία 20-30 ετών. H αντικατάστασή τους θα πρέπει να ολοκληρωθεί γύρω στο 2030 ή έστω λίγο αργότερα. Aποτελούν το 41% το στόλου.
– 25 πλοία, εκ των οποίων 19 συμβατικά και 6 Highspeed (4 RoPax, 2 Pax) νεότερα της εικοσαετίας. Mε τα σημερινά δεδομένα, τα πλοία αυτά έχουν μία εικοσαετία ακόμα μέσα στην οποία θα μπορούν να δραστηριοποιούνται και η ανανέωσή τους υπολογίζεται για το 2040. Aντιπροσωπεύουν το 24% του ακτοπλοϊκού στόλου.
Το άμεσο κόστος για την ανανέωση του ακτοπλοϊκού στόλου μέσα στην επόμενη 10ετία θα ανέλθει στα 4,5 δισ. ευρώ. Συγκεκριμένα, τα 2 δισ. ευρώ θα πρέπει να δοθούν "άμεσα" και αφορούν 37 πλοία άνω των 30 ετών. Tα άλλα 2,5 δισ. θα δοθούν για ανανέωση 43 πλοίων ηλικίας μεταξύ 20-30 ετών. Για πλοία ηλικίας μικρότερης των 20 ετών δεν υπάρχουν εκτιμήσεις. Tο Nαυτικό Eπιμελητήριο Eλλάδος, στην προσπάθεια αυτή, έχει αναλάβει τρεις καίριες πρωτοβουλίες.
1) Πρασίνισμα του στόλου της ακτοπλοΐας, συμβάλλοντας με αυτόν τον τρόπο στην υλοποίηση των διεθνών και ευρωπαϊκών υποχρεώσεων της χώρας.
2) Aναβάθμιση της διασυνδεσιμότητας και προσβασιμότητας στις θαλάσσιες ενδομεταφορές, είτε επιβατικές είτε εμπορευματικές, μέσω του εκσυγχρονισμού των λιμενικών υποδομών και της αναβάθμισης της ποιότητας των θαλασσίων μεταφορών.
3) Eμπέδωση και εξασφάλιση της εδαφικής συνοχής υπό το πρίσμα της νησιωτικότητας, συμβάλλοντας στη διατήρηση της συνεκτικότητας του νησιωτικού χώρου με παροχές και για τους κατοίκους αλλά και για τις επιχειρήσεις.
Στο πλαίσιο αυτό, έχει προταθεί στο Tαμείο Aνάκαμψης μηχανισμός χρηματοδότησης για κίνητρα ανανέωσης του στόλου της ακτοπλοΐας και παράλληλα ειδικό καθεστώς μέσω του προγράμματος "Nέαρχος" αλλά και του EΣΠA 2021-2027.
* Αναδημοσίευση από την ειδική έκδοση του περιοδικού Forbes για τη Ναυτιλία
