Της Ελευθερίας Πιπεροπούλου
Το πολυκατάστημα Αφοί Λαμπρόπουλοι κατέχει μια ξεχωριστή θέση στην εμπορική ιστορία της Αθήνας, αποτελώντας ένα σημαντικό κεφάλαιο στην ανάπτυξη του αθηναϊκού εμπορίου.
Ιδρύθηκε στις αρχές του 20ού αιώνα και γρήγορα αναδείχθηκε σε ένα από τα πιο γνωστά και αγαπημένα καταστήματα των Αθηναίων, συμβάλλοντας παράλληλα στη διαμόρφωση του εμπορικού κέντρου της πόλης.
Ξεκινώντας το 1901, οι αδελφοί Λαμπρόπουλοι διέγραψαν μια θρυλική πορεία στην αθηναϊκή αγορά, δημιουργώντας ένα από τα πιο αναγνωρίσιμα και ισχυρά ονόματα στον χώρο των πολυκαταστημάτων και αφήνοντας ανεξίτηλα το ίχνος τους στην πόλη. Το κατάστημα, με την ποικιλία και την ποιότητα των προϊόντων του, την εξαιρετική εξυπηρέτηση και τις καινοτόμες εμπορικές πρακτικές, έγινε γρήγορα πόλος έλξης για τους καταναλωτές από όλη την πόλη.
Παρόλο που το σήμα Αφοί Λαμπρόπουλοι έχει πάψει να υπάρχει εδώ και χρόνια, το κτίριο που στέγαζε το εμβληματικό πολυκατάστημα, στη γωνία Αιόλου και Λυκούργου, στα λεγόμενα "Χαυτεία" της πλατείας Ομονοίας, παραμένει ζωντανό μέχρι και σήμερα, καθώς εκεί συνεχίζει να λειτουργεί το πολυκατάστημα "Notos". Μια πρόσφατη συμφωνία μεταξύ της Τράπεζας Πειραιώς και της Dimand για την ανακατασκευή του κτιρίου ήρθε να μας θυμίσει την ιστορία του πολυκαταστήματος και την ένδοξη και ρομαντική εποχή των Αφών Λαμπρόπουλων.
Ίδρυση, επέκταση και εξέλιξη
Η ιστορία του πολυκαταστήματος ξεκινά άτυπα το 1898, όταν ο Ξενοφών Λαμπρόπουλος, με καταγωγή από ένα χωριό της ορεινής Αρκαδίας, αποφασίζει να αφήσει την πολυμελή του οικογένεια και να μεταβεί στην Αθήνα για μια καλύτερη τύχη. Στην πρωτεύουσα, αρχίζει να δουλεύει ως πλανόδιος πωλητής στην περιοχή της Αιόλου, η οποία εκείνη την εποχή αποτελούσε την εμπορικότερη περιοχή της Αθήνας. Πολύ σύντομα, και συγκεκριμένα το 1901, ο Ξενοφών κατορθώνει να δημιουργήσει ένα μικρό κατάστημα με ανδρικά είδη.
Στην Αθήνα έρχεται ύστερα από λίγο και ο αδελφός του Βασίλειος και το 1906 τα δύο αδέλφια αποφασίζουν να συνεργαστούν, δημιουργώντας μια εμπορική εταιρεία, την οποία στεγάζουν σε έναν υπόγειο χώρο στη γωνία Αιόλου και Σοφοκλέους. Το 1913 το κατάστημα μεταφέρεται στο κτίριο της οδού Αιόλου-Σταδίου, το οποίο αργότερα επεκτείνεται και στα παραπλεύρως κτίρια. Τα χρόνια που ακολουθούν η επιχείρηση εξελίσσεται ραγδαία και απασχολεί πλέον τα τέσσερα από τα επτά αδέλφια. Η δημιουργία της "Αφοί Λαμπρόπουλοι" είναι πια γεγονός.
Απόδειξη της μεγάλης επιτυχίας της οικογένειας αποτελεί το γεγονός ότι το 1927 η ομόρρυθμος εταιρεία μετατρέπεται σε ανώνυμη. Παρά τις δυσκολίες του πολέμου και του εμφυλίου, καθώς και τις λεηλασίες στις αποθήκες της, η εταιρεία καταφέρνει να ανασυγκροτηθεί γρήγορα και να αναπληρώσει τον χαμένο χρόνο, ενώ το 1967 εισάγεται στο Χρηματιστήριο.
Νωρίτερα είχε καταφέρει να δημιουργήσει ένα ακόμα πολυκατάστημα στη Θεσσαλονίκη, αλλά και να εξαγοράσει τα βιομηχανικά σήματα της οδοντόκρεμας "Κολυνός" και του εντομοκτόνου "Κατόλ", καθώς και τα εργαστήρια κατασκευής των προϊόντων αυτών για την Ελλάδα. Στα τέλη της δεκαετίας του 1960 ανοίγει άλλα δύο καταστήματα στο κέντρο της Αθήνας και στις αρχές της δεκαετίας του 1970 δημιουργείται το κατάστημα του Πειραιά. Την ίδια περίοδο η δεύτερη γενιά της οικογένειας αναλαμβάνει τη διοίκηση της εταιρείας, συνεχίζοντας την επιτυχημένη πορεία της.
Νέες εμπορικές πρακτικές και καινοτομίες
Κατά τη διάρκεια των δεκαετιών του 1960 και του 1970 το πολυκατάστημα Λαμπρόπουλος καταγράφει τη μεγαλύτερή του ανάπτυξη. Ήταν, εξάλλου, μια περίοδος κατά την οποία αυξήθηκε δραματικά και ο πληθυσμός της Αθήνας. Η εταιρεία διανύει μια "χρυσή" εποχή και γίνεται ένα από τα αγαπημένα καταστήματα στο κέντρο της Αθήνας, προσφέροντας στους πελάτες του οτιδήποτε νέο και καινοτόμο κυκλοφορούσε στο εξωτερικό, ενώ η γωνία της Αιόλου με τη Λυκούργου και τη Σταδίου γίνεται σημείο συνάντησης, με τον κόσμο να κλείνει τα ραντεβού του... "στου Λαμπρόπουλου".
Το πολυκατάστημα γίνεται τοπόσημο της Αθήνας, προσελκύοντας πλήθος Αθηναίων που έρχονταν να δουν τις περίφημες βιτρίνες του, ειδικά την περίοδο των εορτών, και να επωφεληθούν από τις εκπτώσεις του. Το 1992 ο "Λαμπρόπουλος" έγινε το πρώτο κατάστημα που εισήγαγε τη λογική του "shop-in-shop" στην ελληνική αγορά, μια στρατηγική που στόχευε στην αναστροφή της αρνητικής οικονομικής πορείας που κατέγραφε τότε η εταιρεία.
Μία από τις πολλές καινοτομίες του πολυκαταστήματος ήταν και η εισαγωγή της πρακτικής καθορισμού σταθερών τιμών για τα προϊόντα, καταργώντας οριστικά την παραδοσιακή πρακτική του παζαριού.
Επίσης, στην ιστορία έχουν μείνει οι εντυπωσιακές επιδείξεις μόδας και μεγάλα events που διοργανώνονταν στο πολυκατάστημα, με καλεσμένους διάσημους σταρ της εποχής. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η υποδοχή –τη δεκαετία του 1990– του Ronn Moss, γνωστού για τον ρόλο του Ριτζ Φόρεστερ στη δημοφιλέστατη τηλεοπτική σειρά εκείνης της εποχής "Τόλμη και Γοητεία". Χιλιάδες κόσμου συνέρρευσαν έξω από το πολυκατάστημα για να δουν από κοντά τον δημοφιλή ηθοποιό, δημιουργώντας μια πρωτόγνωρη ατμόσφαιρα.
Η περίοδος των εμπρησμών
Στα τέλη της δεκαετίας του 1980 η εικόνα του εμπορικού κέντρου της Αθήνας άρχισε να αλλάζει και η εταιρεία Αφοί Λαμπρόπουλοι άρχισε να αισθάνεται τις πρώτες επιπτώσεις. Το φθινόπωρο του 1980 και οι πρώτοι μήνες του 1981 σημάδεψαν τον εμπορικό κλάδο στο κέντρο της Αθήνας, καθώς ξέσπασαν περίεργες πυρκαγιές σε μεγάλα πολυκαταστήματα.
Μέσα σε διάστημα έξι μηνών αλλεπάλληλα εμπρηστικά χτυπήματα κατέστρεψαν έξι εμβληματικά πολυκαταστήματα. Tα ξημερώματα της 19ης Δεκεμβρίου του 1980 το κέντρο της Αθήνας συγκλονίζεται από απανωτές εκρήξεις και το ξέσπασμα πυρκαγιάς σε δύο από τα μεγαλύτερα εμπορικά καταστήματα της πρωτεύουσας – το "Μινιόν" και το "Κατράντζος Σπορ". Το σκηνικό επαναλήφθηκε στις 3 Ιουνίου 1981, με πυρκαγιές να ξεσπούν ταυτόχρονα στα πολυκαταστήματα "Κλαουδάτος" και "Ατενέ", ενώ στις 4 Ιουλίου ακολούθησε ο "Δραγώνας". Λίγες μέρες αργότερα, στις 7 Ιουλίου, ήρθε και η σειρά της Αφοί Λαμπρόπουλοι, που είδε το κατάστημά της στον Πειραιά να γίνεται παρανάλωμα του πυρός.
Αργότερα την ευθύνη για την καταστροφή των πολυκαταστημάτων "Μινιόν" και "Κατράντζος" ανέλαβε η "Επαναστατική Οργάνωση Οκτώβρης του ’80". Οι πυρκαγιές αυτές προκάλεσαν δραματικές ζημιές στο εμπορικό κέντρο της Αθήνας. Οι καταναλωτές άρχισαν να αποφεύγουν το κέντρο της πόλης για τις αγορές τους, πλήττοντας τα έσοδα των μεγάλων πολυκαταστημάτων.
Νέα εποχή Notos
Το 2001 το κατάστημα μετονομάζεται σε "Notos Galleries Λαμπρόπουλος" και δημιουργείται ο όμιλος "Notos Com" από τη συγχώνευση των πολυκαταστημάτων Αφοί Λαμπρόπουλοι, των καλλυντικών CAP Cosmetics, της Παπαέλληνας Καταναλωτικά και της Παπαέλληνας Συμμετοχική, καθώς και των εταιρειών ένδυσης "Σπόρτσμαν", "Αταλάντη", "Αταλάντα" και "Ένδυση".
Ωστόσο λίγο αργότερα η οικογένεια Λαμπρόπουλου θα αποχωρήσει από το σχήμα, με τον Κωνσταντίνο Λαμπρόπουλο να αποτελεί το μοναδικό μέλος της οικογένειας που συνέχισε να ασχολείται με τον κλάδο, δημιουργώντας άλλον έναν ηγέτη στο εγχώριο λιανεμπόριο, τα "Attica Stores".
Αξιοσημείωτο είναι ότι η οικογένεια Λαμπρόπουλου είχε επίσης ασχοληθεί με τη μουσική βιομηχανία, δημιουργώντας τη δισκογραφική εταιρεία Columbia.
Η φιλανθρωπική δράση
Κατά τη διάρκεια της λειτουργίας της, κυρίως μεταπολεμικά, η εταιρεία Αφοί Λαμπρόπουλοι ακολούθησε φιλανθρωπική πολιτική, υποστηρίζοντας ασθενείς και οικονομικά αδύναμους κατοίκους της Αθήνας.
Συνεπείς προς την πολιτική αυτή –ο Τάκης Λαμπρόπουλος προχώρησε και σε περιορισμένου βεληνεκούς δωρεές στον τόπο καταγωγής της οικογένειας, την Κοντοβάζαινα Ηλείας–, οι επιχειρηματίες θέλησαν να επεκτείνουν και να εμπεδώσουν την ευπορία που αποδιδόταν στο κοινωνικό σύνολο με την ίδρυση δύο φερώνυμων κοινωφελών ιδρυμάτων, προσανατολισμένων στην κάλυψη αντίστοιχων αναγκών. Δύο από τους ιδρυτές δημιούργησαν δύο ανεξάρτητα ιδρύματα με διαφορετικούς σκοπούς και πορείες.
Το "Φιλανθρωπικό Ίδρυμα Δημητρίου και Μπλανς Λαμπρόπουλου" άρχισε να λειτουργεί τον Φεβρουάριο του 1978 με έδρα την Αθήνα. Το 95% των εσόδων του διατίθεται σε αρωγές και φιλανθρωπικό έργο, ενώ το υπόλοιπο διατηρείται ως απόθεμα, με απόλυτη διαύγεια. Τα έσοδά του προέρχονται από τους τόκους των επενδεδυμένων κεφαλαίων και το ίδρυμα διοικείται από τετραμελές διοικητικό συμβούλιο.
Το 2016 το ίδρυμα εξέδωσε το λεύκωμα "Αφοί Λαμπρόπουλοι, 1901-1999: Διαλέγουν πριν από σας – για σας". Πρόκειται για έναν τόμο που περιλαμβάνει την ιστορία του καταστήματος από το 1901 μέχρι το 1999, καθώς και την πορεία των ιδρυτών του μέσα από μαρτυρίες, πρακτικά γενικών συνελεύσεων, αποκόμματα εφημερίδων και διαφημίσεις.
Η επόμενη μέρα
Σήμερα το ακίνητο που φιλοξενούσε το πολυκατάστημα Λαμπρόπουλου γυρίζει σελίδα, με νέα προοπτική και φιλόδοξα σχέδια. Η Τράπεζα Πειραιώς και η Dimand ανακοίνωσαν τον Ιούνιο μια στρατηγική συνεργασία που προβλέπει την ανακατασκευή και επανάχρηση αρχικά τεσσάρων ακινήτων σε Αττική και Θεσσαλονίκη. Οι νέες ανακατασκευές θα εστιάζουν σε άξονες όπως ο βιοκλιματικός σχεδιασμός και η αειφορία, ο πολιτισμός και η κοινωνική ενσωμάτωση, η οικονομική βιωσιμότητα και ανάπτυξη, καθώς και η δημιουργία υπεραξίας.
Όπως ανακοίνωσαν ο Χρήστος Μεγάλου, διευθύνων σύμβουλος της Πειραιώς, και ο Δημήτρης Ανδριόπουλος, διευθύνων σύμβουλος της Dimand, τα τέσσερα αυτά projects αφορούν την επανάχρηση και επανένταξη συνολικά 127.000 τετραγωνικών μέτρων. Συγκεκριμένα, πρόκειται για το ακίνητο στην οδό Κοραή 4, το ακίνητο της πρώην κλωστοϋφαντουργίας "Αιγαίον" στο λιμάνι του Λαυρίου, τις παλιές εγκαταστάσεις της ζυθοποιίας ΦΙΞ στη Θεσσαλονίκη και το κτίριο του Λαμπρόπουλου στις οδούς Λυκούργου και Αιόλου. Το συνολικό κόστος ανάπτυξης για αυτά τα projects εκτιμάται σε 500 εκατ. ευρώ.
Ειδικά για το ακίνητο του Λαμπρόπουλου, ανακοινώθηκε ότι η συνεργασία μεταξύ της Τράπεζας Πειραιώς και της Dimand προβλέπει την απόκτηση από την Dimand πλειοψηφικού ποσοστού στις εταιρείες ειδικού σκοπού "Λυκούργος ΜΑΕ" και "Ιανός ΜΑΕ", στις οποίες ανήκει το ακίνητο του πρώην Λαμπρόπουλου επί των οδών Σταδίου και Αιόλου, με στόχο την ανάδειξη και την αποτελεσματικότερη εκμετάλλευσή του, συμβάλλοντας με τον τρόπο αυτό στην αναγέννηση του ιστορικού κέντρου της Αθήνας. Η Πειραιώς, ως στρατηγικός εταίρος της Dimand, θα διατηρήσει μειοψηφικό ποσοστό στις δύο εταιρείες.
Η συνεργασία προβλέπει την από κοινού αξιοποίηση του ακινήτου από την Τράπεζα Πειραιώς και την Dimand, με την υλοποίηση του έργου να αναμένεται να ολοκληρωθεί σε χρονικό ορίζοντα 2-2,5 ετών. Προς το παρόν δεν έχει οριστικοποιηθεί η χρήση του κτιρίου. Όπως ανέφερε ο κ. Ανδριόπουλος, θα εξεταστούν όλα τα σενάρια, ενώ τόνισε ότι τα 8.000 τ.μ. επιτρέπουν την εγκατάσταση μικτών χρήσεων. Όπως αναφέρθηκε, το ακίνητο είναι ξεπερασμένο και στόχος είναι να ανακαινιστεί και να μετατραπεί σε ένα υπερσύγχρονο κτίριο με πιστοποίηση LEED, το οποίο θα ενταχθεί με οποιεσδήποτε μισθώσεις στην οικονομική ιστορία και δραστηριότητα του τόπου.
Σημειωτέον πως στο κτίριο επί των οδών Λυκούργου και Αιόλου αυτή τη στιγμή συνεχίζει να λειτουργεί το πολυκατάστημα "Notos". Όπως διευκρινίστηκε, η σύμβαση μίσθωσης με τα "Notos" έχει λήξει, ωστόσο, όπως δήλωσε ο κ. Ανδριόπουλος, στόχος είναι να ξεκινήσουν συζητήσεις και διαπραγματεύσεις με την επιχείρηση. Σύμφωνα με τον ίδιο, η επένδυση στο συγκεκριμένο κτίριο υπολογίζεται να είναι της τάξεως των 20-25 εκατ. ευρώ.
Υπενθυμίζεται ότι η Dimand έχει αναλάβει την αξιοποίηση και του "Μινιόν", που, πέρα από εμπορικούς χώρους που θα λειτουργούν στη βάση του κτιρίου, θα αξιοποιηθεί τόσο με χώρους εργασίας όσο και με κατοικίες.
Οι δύο πλευρές αναφέρθηκαν στη συμβολή αυτών των έργων στην προσπάθεια αναβάθμισης του κέντρου της πόλης. Οι δύο εταιρείες βλέπουν στρατηγικά την οδό Σταδίου, που ανακτά την αίγλη που είχε μεταπολεμικά, και την Πατησίων μέχρι το Αρχαιολογικό Μουσείο, το οποίο πρόκειται να αναπλαστεί, και το Πεδίον του Άρεως. Σύμφωνα με τον κ. Ανδριόπουλο, αυτός ο άξονας θα αποτελεί τα επόμενα 5-7 χρόνια ό,τι πιο ενδιαφέρον θα έχει να επιδείξει η πόλη. Όπως πρόσθεσε, η πόλη αλλάζει και όλο το βάρος που υπήρχε επί μία 20ετία στο Σύνταγμα μετατοπίζεται στον παλιό αστικό ομφαλό της πόλης, που ήταν η Ομόνοια και η Πατησίων.
Συμπερασματικά, η Αφοί Λαμπρόπουλοι δεν αποτελεί απλώς μια επιχείρηση του παρελθόντος· είναι μια ζωντανή μνήμη που συνεχίζει να εμπνέει, δείχνοντας ότι επιχειρηματικές πρωτοβουλίες που βασίζονται στην καινοτομία, την ποιότητα και την εμπειρία του πελάτη έχουν τη δύναμη να διαμορφώσουν την εμπορική ζωή και την κοινωνική ταυτότητα μιας πόλης.
