Της Βίκυς Κουρλιμπίνη
Δεν αποτελεί υπερβολή πως, στον τουρισμό, ακόμα και όσοι δεν γνωρίζουν πολλά για την Ελλάδα, ξέρουν τη Μύκονο. Το νησί των Ανέμων τα έχει όλα: κοσμοπολίτικη ατμόσφαιρα, σμαραγδένιες παραλίες, έντονη νυχτερινή ζωή, πολυτέλεια, υψηλού επιπέδου υπηρεσίες, celebrities να περπατούν στα Ματογιάννια, luxury βίλες... αλλά και μια αρνητική φήμη που γιγαντώνεται τις τελευταίες σεζόν, από τους αστρονομικούς λογαριασμούς πολλών χιλιάδων ευρώ στα εστιατόρια και στα beach bars, από την ανομία, τις αυθαιρεσίες και τις καταπατήσεις, ενώ δεν είναι λίγοι όσοι μιλούν πλέον ανοιχτά για οργανωμένα κυκλώματα στο νησί.
Η Μύκονος φαίνεται αυτήν τη στιγμή να χάνει την αίγλη του παρελθόντος. Αυτό γίνεται εμφανές κατ’ αρχάς από τις τιμές των υπερπολυτελών καταλυμάτων του νησιού. Η πτώση, σύμφωνα με το ρεπορτάζ του "Forbes", σε σχέση με πέρσι κυμαίνεται από 20% έως ακόμα και 40%.
Πολλές luxury κλίνες που κατασκευάστηκαν τα τελευταία χρόνια, όπως αναφέρουν επιχειρηματίες του ξενοδοχειακού χώρου που γνωρίζουν καλά την αγορά της Μυκόνου, αναγκάζονται να προχωρήσουν σε μεγάλη πτώση των τιμών, διαφορετικά θα μείνουν άδειες φέτος. Οι πάμπλουτοι επισκέπτες από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, τη Σαουδική Αραβία και τις ΗΠΑ δεν κυκλοφορούν πλέον στο νησί, ενώ ακόμα και όσοι έχουν τη δυνατότητα και τη διάθεση να ξοδέψουν αρκετά για τις διακοπές τους θεωρούν τις τιμές της Μυκόνου εξωπραγματικές για το προϊόν που προσφέρει... που ναι μεν είναι υψηλής ποιότητας, αλλά μπορεί να βρεθεί και σε άλλους προορισμούς, σε χαμηλότερο τίμημα.
Τι συμβαίνει, λοιπόν, φέτος στη Μύκονο, η οποία καλείται να αντιμετωπίσει τη σημαντική μείωση των επισκεπτών υψηλού εισοδηματικού επιπέδου, αλλά και την πτώση της κατανάλωσης, όπως λέει το ρεπορτάζ στα ακριβά εστιατόρια; Πολλοί μιλούν για "διόρθωση" της αγοράς, δεδομένης και της ανεξέλεγκτης δόμησης των τελευταίων ετών. Άλλοι εμφανίζονται πιο αρνητικοί και κάνουν λόγο για "απάντηση" στη ματαιοδοξία και την υπερβολή των επιχειρηματιών. Οι περισσότεροι, ωστόσο, συμφωνούν πως το comeback της Μυκόνου θα είναι δύσκολο. Σε αντίθεση με τον ελληνικό τουρισμό, που αναμένεται να σημειώσει φέτος ακόμα ένα μεγάλο ρεκόρ στα έσοδα (πιθανόν να ξεπεράσουν τα 22 δισ. ευρώ, από 20,5 δισ. το 2022) και στις αφίξεις, αλλά και με προορισμούς όπως η Ρόδος, που, παρά τις περσινές πυρκαγιές, βουλιάζει από τουρίστες.
Η αρχή της καθόδου
Τη χρονιά που πέρασε συνέβη κάτι μη αναμενόμενο για τον προορισμό-ναυαρχίδα του ελληνικού τουρισμού. Η διεθνής επιβατική κίνηση στο αεροδρόμιο της Μυκόνου άρχισε να εμφανίζει αρνητικό πρόσημο ήδη από τον πρώτο μήνα της σεζόν, μείωση που διατηρήθηκε καθ’ όλη τη διάρκεια της τουριστικής περιόδου.
Είχε προηγηθεί η επίθεση στα μέσα Μαρτίου προς τον αρχαιολόγο της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων Μανώλη Ψαρρό, ο οποίος είχε καταθέσει σε δύο τουλάχιστον ποινικές υποθέσεις που αφορούν δύο παραθαλάσσιες επιχειρήσεις εστίασης με τζίρο πολλών εκατομμυρίων. Η επίθεση φαίνεται πως σχετιζόταν με αποφάσεις της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας να μπλοκάρει την ανέγερση οικοδομών σε περιοχή του νησιού. "Υπάρχει ένα καθεστώς εκεί στη Μύκονο το οποίο λειτουργεί με δικούς του κανόνες", σημείωνε ο ίδιος σε συνέντευξή του.
Στις αρχές Μαΐου σφραγίστηκε το πασίγνωστο beach bar Principote, ενώ νωρίτερα του είχε επιβληθεί πρόστιμο-μαμούθ 33 εκατ. ευρώ για αυθαίρετες και παράνομες κατασκευές. Λίγες εβδομάδες αργότερα ξεκίνησε η κατεδάφιση τμημάτων των παράνομων κατασκευών του Nammos στην Ψαρρού.
Τα παραπάνω ενδεχομένως να μη λάμβαναν τόσο μεγάλες διαστάσεις, εάν το νησί δεν είχε αρχίσει να αποκτά την αρνητική φήμη που δημιούργησαν οι υπέρογκες τιμές σε εστιατόρια και beach bars, οι βίλες με κόστος πολλών χιλιάδων ευρώ ανά διανυκτέρευση, οι ξαπλώστρες-"χρυσάφι" στις δημοφιλείς παραλίες.
Ο "Guardian" ανέφερε σε εκτενές ρεπορτάζ πως "για χρόνια η Μύκονος υπήρξε διεθνώς πρωτοπόρος ως "παιδική χαρά” για τους πλούσιους – τα μπαρ, τα εστιατόρια και οι παραλίες της, χώροι που όλο και περισσότερο αποφέρουν γιγαντιαία κέρδη. Αλλά η βίαιη επίθεση στον Μανώλη Ψαρρό αποκάλυψε επίσης μια σκοτεινή πλευρά: ενός νησιού που έχει καταληφθεί από συμφέροντα τα οποία έχουν καταλήξει να βλέπουν τις ακτές του νησιού ως μια ζώνη λυκόφωτος μακριά από την εμβέλεια της κεντρικής κυβέρνησης και το μακρύ χέρι του νόμου".
Το 2019, επίσης, το διάσημο μοντέλο Gigi Hadid, με τα εκατομμύρια ακολούθους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, έλεγε πως δεν σκοπεύει να ξαναπάει στη Μύκονο, καθώς, όπως αποκάλυψε, έπεσε θύμα ληστείας στη διάρκεια των διακοπών της στο νησί.
Η βουτιά στις διεθνείς αφίξεις
Σύμφωνα με στοιχεία της Υπηρεσίας Πολιτικής Αεροπορίας, το 2023 η πτώση στο σύνολο της χρονιάς για το νησί των Ανέμων ήταν 5,2% (καταγράφηκαν 546.000 διεθνείς αεροπορικές αφίξεις παρουσιάζοντας μείωση -30.000), με τη μείωση κατά τους καλοκαιρινούς μήνες να κυμαίνεται γύρω στο 5%.
Για να γίνει αντιληπτή η αντιστροφή του κλίματος, αρκεί να αναφέρουμε πως την περίοδο Ιανουαρίου-Δεκεμβρίου 2022, σε σύγκριση με το 2019, στο αεροδρόμιο της Μυκόνου είχαμε 576.000 επιβάτες, αυξημένους κατά 102.000 (+21,6%). Το 2022, σε σχέση με το 2021, η αύξηση είχε εκτιναχθεί στο 60%.
Η πτώση συνεχίζεται και φέτος. Στοιχεία που επεξεργάστηκε το Ινστιτούτο του ΣΕΤΕ δείχνουν μείωση στην κίνηση από το εξωτερικό κατά 7% μεσοσταθμικά για την περίοδο από τον Μάρτιο μέχρι τον Μάιο. Την ίδια ώρα, σύμφωνα με δεδομένα από την εταιρεία μετρήσεων ταξιδιωτικών δεδομένων OAG, οι προγραμματισμένες θέσεις σε εισερχόμενες διεθνείς πτήσεις είναι λιγότερες κατά 7% σε σύγκριση με τη θερινή σεζόν του 2023. Από 692.000 θέσεις το 2023, οι διαθέσιμες αεροπορικές θέσεις φέτος για το αεροδρόμιο της Μυκόνου είναι 644.000 και η μείωση συνεχίζεται και τον Ιούλιο, τον Αύγουστο και τον Σεπτέμβριο.
Είναι δε ορατή η πτώση από σημαντικές ξένες αγορές για τον τουρισμό του νησιού, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, το Κατάρ και το Μπαχρέιν. Οι πλούσιοι τουρίστες που δεν έρχονται πια στη Μύκονο επιλέγουν αντίστοιχους luxury προορισμούς, όπως λένε ξενοδόχοι του νησιού, στη Σαρδηνία, την Κροατία, αλλά και την Τουρκία, με την ίδια θάλασσα αλλά στο 1/3 της τιμής της Μυκόνου.
Μακριά, άλλωστε, από την υπερβολή και το φαίνεσθαι, οι επισκέπτες που αποτελούν τα λεγόμενα γερά πορτοφόλια όλο και πιο πολύ αναζητούν πλέον την ιδιωτικότητα, τον λίγο κόσμο και τη χαλάρωση.
Αλλάζει το μείγμα των επισκεπτών
Οι επιχειρηματίες της Μυκόνου βλέπουν να αλλάζει το μείγμα των επισκεπτών. Όπως αναφέρουν, υπάρχουν πλέον πολλοί επισκέπτες από τα κρουαζιερόπλοια, που μένουν στο νησί για μερικές ώρες, χωρίς να προσθέτουν στα τουριστικά έσοδα. Τον Ιούλιο και τον Αύγουστο στον προβλήτα κρουαζιέρας του νησιού μπορεί να υπάρχουν ακόμα και 8 κρουαζιερόπλοια, με τους επιβάτες που αποβιβάζονται να κάνουν ασφυκτική την κίνηση στη χώρα, όπως τονίζουν. Την περίοδο της μεγάλης τουριστικής κίνησης κυκλοφορούν στο νησί 4.500 βαν.
Υπάρχουν επίσης οι τουρίστες που έρχονται στη Μύκονο για λίγες ώρες, κάνουν το μπάνιο τους, τρώνε και συνεχίζουν τις διακοπές τους σε άλλο νησί των Κυκλάδων, όπως σε Πάρο, Τήνο, Νάξο και Σύρο. Οι ημερήσιοι επισκέπτες γίνονται όλο και πιο συχνοί στη Μύκονο, με συνέπεια η κατανάλωση να πέφτει. Είναι δε χαρακτηριστικό πως κατά τη βραδινή βόλτα στα σοκάκια οι μεγαλύτερες ουρές στήνονται έξω από ταχυφαγεία.
Η κατάσταση γίνεται πιο απελπιστική στους δρόμους του νησιού, όπου χιλιάδες βαν κάνουν tranfer. Η κίνηση από και προς το αεροδρόμιο του νησιού είναι απίστευτη και η διαδρομή προς τη Χώρα μπορεί να διαρκέσει ακόμα και μία ώρα τους μήνες αιχμής.
Όργιο πολεοδομικών παραβάσεων
Πρόσφατα το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας ανακοίνωσε τις διαδικασίες κατεδάφισης και συμμόρφωσης εκ μέρους όσων αυθαιρετούσαν έναντι των πολεοδομικών διατάξεων στο νησί της Μυκόνου, κατόπιν ελέγχων που διενεργήθηκαν από την Πολιτεία.
Σύμφωνα με την ανακοίνωση, με στόχο την τήρηση της πολεοδομικής νομιμότητας, τον σεβασμό στο φυσικό και αστικό περιβάλλον, καθώς και στο δικαίωμα της ελεύθερης πρόσβασης των πολιτών και επισκεπτών στις ακτές, από πέρυσι τον Απρίλιο μέχρι σήμερα οι Επιθεωρητές Δόμησης και Κατεδαφίσεων έχουν μεταβεί στο νησί πέντε φορές (συγκεκριμένα στις 3/4/2023, στις 10/4/2023, στις 14/7/2023, στις 21/12/2023 και την 1η/4/2024). Διενήργησαν εντατικούς ελέγχους εντοπισμού αυθαίρετης δόμησης σε 13 επιχειρήσεις και σε ένα ιδιωτικό έργο και παρακολούθησαν τις διαδικασίες κατεδάφισης και συμμόρφωσης.
Μεταξύ των επιχειρήσεων βρίσκεται το Principote, το Pasazi, το Alemagou, το Superparadise, το Solymar, το Santana, ο Scorpios και το Nammos.
Δεν είναι, όμως, μόνο οι αυθαιρεσίες που δυσφημίζουν το πανέμορφο νησί της Μυκόνου. Βίντεο που αναρτήθηκαν στα social media έδειχναν διαρροή λυμάτων στη θάλασσα, λίγο πριν από την επίσημη έναρξη της τουριστικής περιόδου. Τα φρεάτια στον Ορνό ξεχείλισαν, με αποτέλεσμα οι δρόμοι να γεμίσουν λύματα. Δεν είναι η πρώτη φορά που η Μύκονος έρχεται αντιμέτωπη με το συγκεκριμένο πρόβλημα, αφού και το περασμένο καλοκαίρι αντίστοιχο περιστατικό είχε συμβεί στην πρωτεύουσα του νησιού, με τα αστικά μη επεξεργασμένα απόβλητα να καταλήγουν στα τραπεζοκαθίσματα των επιχειρήσεων.
