Της Jill Goldenziel
Ο Εισαγγελέας του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου ανακοίνωσε προσφάτως ότι ζητά εντάλματα σύλληψης για τους ηγέτες του Ισραήλ και της Χαμάς για εγκλήματα πολέμου και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας. Ακολουθούν πέντε πράγματα που πρέπει να γνωρίζετε σχετικά με το αίτημα αυτό.
1. Η υπόθεση του ΔΠΔ δεν αφορά τη γενοκτονία
Οι κατηγορίες αφορούν εγκλήματα πολέμου και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, όχι τη γενοκτονία. Οι κατηγορίες κατά του ηγέτη της Χαμάς στη Γάζα Γιαχία Σινουάρ, του ηγέτη των Ταξιαρχιών Al-Qassem Μοχάμεντ Ντέιφ και του πολιτικού ηγέτη Ισμαήλ Χανίγιε περιλαμβάνουν κατηγορίες για μαζική εξόντωση ως έγκλημα κατά της ανθρωπότητας, ομηρία, βιασμό και άλλες πράξεις σεξουαλικής βίας και βασανιστήρια. Οι κατηγορίες κατά του Ισραηλινού πρωθυπουργού Μπενιαμίν Νετανιάχου και του υπουργού Άμυνας Γιοάβ Γκαλάντ περιλαμβάνουν την πρόκληση λιμού, τις διώξεις και την μαζική εξόντωση ως εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας και την εκ προθέσεως επιθέσεις κατά άμαχου πληθυσμού.
Το έγκλημα κατά της ανθρωπότητας με την κατηγορία της "εξόντωσης" ορίζεται ευρύτερα ως "η μαζική δολοφονία μιας δημογραφικής ομάδας". Η εξόντωση μπορεί να περιλαμβάνει "στέρηση της πρόσβασης σε τρόφιμα και φάρμακα, που επιφέρει την καταστροφή μέρους ενός πληθυσμού". Διαφέρει από τη γενοκτονία, η οποία απαιτεί ένα υψηλό όριο πρόθεσης να καταστραφεί μια φυλετική, εθνοτική, θρησκευτική ή εθνική ομάδα εν όλω ή εν μέρει.
Το αίτημα έκδοσης εντάλματος έγινε με δημόσια ανακοίνωση που περιγράφει λεπτομερώς τα φερόμενα εγκλήματα. Άλλοι ηγέτες της Χαμάς και του Ισραήλ ενδέχεται να κατηγορηθούν για τα ίδια εγκλήματα. Πρόσθετες κατηγορίες, συμπεριλαμβανομένης της γενοκτονίας, θα μπορούσαν ακόμη να προστεθούν στα εντάλματα. Η ανακοίνωση του εισαγγελέα δεν ανέφερε την ευθύνη της Χαμάς για εγκλήματα πολέμου κατά του άμαχου πληθυσμού της Γάζας, όπως η χρήση ανθρώπινων ασπίδων, αλλά τέτοιες κατηγορίες θα μπορούσαν να προστεθούν αργότερα.
2. Το αίτημα του Εισαγγελέα του ΔΠΔ για έκδοση ενταλμάτων σύλληψης ενδέχεται να μην οδηγήσει σε δίκη
Το αίτημα του εισαγγελέα του ΔΠΔ Καρίμ Χαν αποτελεί την αφετηρία μιας πολυετούς διαδικασίας που μπορεί να καταλήξει ή να μην καταλήξει στη σύλληψη και τη δίκη των κατονομαζόμενων υπόπτων. Στη συνέχεια, το Προδικαστικό Τμήμα θα αξιολογήσει αν υπάρχουν "εύλογοι λόγοι" να πιστεύεται ότι οι ύποπτοι έχουν διαπράξει έγκλημα που εμπίπτει στη δικαιοδοσία του Δικαστηρίου. Στο παρελθόν, το Προδικαστικό Τμήμα χρειάστηκε αρκετούς μήνες για να αποφασίσει αν θα εκδώσει εντάλματα.
Τα εντάλματα μπορούν να παραμείνουν σφραγισμένα μέχρι τη στιγμή της σύλληψης. Αυτό σημαίνει ότι οι ύποπτοι ουσιαστικά δεν είναι πλέον σε θέση να ταξιδέψουν στις 124 χώρες που είναι συμβαλλόμενα μέρη του καταστατικού του ΔΠΔ και ως εκ τούτου υποχρεούνται να τους συλλάβουν και να τους παραδώσουν στο Δικαστήριο. Οι χώρες αυτές περιλαμβάνουν το μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης, αλλά όχι τον στενότερο σύμμαχο του Ισραήλ, τις ΗΠΑ, ούτε τους στενότερους υποστηρικτές της Χαμάς, το Κατάρ και το Ιράν.
Εάν ένας ύποπτος συλληφθεί και μεταφερθεί υπό κράτηση στο ΔΠΔ, θα έχει αρχική εμφάνιση ενώπιον του ΔΠΔ αμέσως μετά την άφιξή του στη Χάγη. Το Προδικαστικό Τμήμα θα επιβεβαιώσει την ταυτότητα του υπόπτου, θα βεβαιωθεί ότι κατανοεί τις κατηγορίες και θα του διαβάσει τα δικαιώματά του. Περίπου έξι έως δώδεκα μήνες αργότερα, το Δικαστήριο θα πραγματοποιήσει ακρόαση για την επιβεβαίωση των κατηγοριών, κατά την οποία ο Εισαγγελέας πρέπει να παρουσιάσει στοιχεία επαρκή για να δικαιολογήσει τη διεξαγωγή δίκης. Σε εξαιρετικές περιπτώσεις, όπως αν ο ύποπτος έχει διαφύγει ή δεν μπορεί εύλογα να βρεθεί, το Δικαστήριο μπορεί να πραγματοποιήσει την ακρόαση για την επιβεβαίωση των κατηγοριών χωρίς την παρουσία του υπόπτου. Στη συνέχεια, το Προδικαστικό Τμήμα θα αποφασίσει εάν υπάρχουν "επαρκή αποδεικτικά στοιχεία για να τεκμηριωθούν βάσιμοι λόγοι για να πιστεύεται ότι το πρόσωπο διέπραξε καθένα από τα εγκλήματα για τα οποία κατηγορούνται". Η απόφαση για την επιβεβαίωση των κατηγοριών εκδίδεται συνήθως σε αρκετούς μήνες. Μόνο τότε ορίζεται ημερομηνία δίκης, συνήθως εννέα μήνες έως δύο χρόνια αργότερα.
3.Το Ισραήλ θα μπορούσε από μόνο του να διώξει τους ηγέτες του
Το ΔΠΔ είναι δικαστήριο για την έσχατη λύση. Λειτουργεί με βάση την αρχή της συμπληρωματικότητας, αναλαμβάνοντας έρευνες και δίκες μόνο όταν το εθνικό νομικό σύστημα ενός κράτους δεν είναι σε θέση να το πράξει. Η ανακοίνωση του Εισαγγελέα κατηγόρησε το Ισραήλ ότι δεν ερεύνησε τους αξιωματούχους του για τα φερόμενα εγκλήματα. Το Ισραήλ έχει ισχυριστεί ότι έχει ξεκινήσει κάποιες έρευνες σε βάρος αξιωματούχων του για εγκλήματα που σχετίζονται με τον πόλεμο στη Γάζα. Θεωρητικά, το Ισραήλ ή ο φερόμενος ύποπτος θα μπορούσε να αμφισβητήσει την υπόθεση ενώπιον του Προδικαστικού Τμήματος. Η υπόθεση δεν θα ήταν δεκτή εάν ο ύποπτος ερευνάται ή δικάζεται στο εσωτερικό της χώρας για τις ίδιες ουσιαστικά κατηγορίες για τις οποίες παραπέμπεται ενώπιον του ΔΠΔ. Η υπόθεση του ΔΠΔ μπορεί να συνεχιστεί εάν η εγχώρια διαδικασία δεν συνάδει με μια πραγματική προσπάθεια να προσαχθεί το άτομο στη δικαιοσύνη.
4. Το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο (International Criminal Court ) δεν είναι το Διεθνές Δικαστήριο (International Court of Justice)
Η έρευνα και η διαδικασία στο ΔΠΔ είναι ξεχωριστές από την υπόθεση της Σύμβασης Γενοκτονίας κατά του Ισραήλ στο Διεθνές Δικαστήριο. Το ΔΠΔ εκδικάζει υποθέσεις κατά ατόμων που κατηγορούνται για τα σοβαρότερα εγκλήματα που απασχολούν τη διεθνή κοινότητα. Έχει δικαιοδοσία μόνο για τέσσερα εγκλήματα: γενοκτονία, εγκλήματα πολέμου, εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας και εγκλήματα επιθετικότητας.
Αντίθετα, το Διεθνές Δικαστήριο εκδικάζει υποθέσεις μεταξύ κρατών, όπως ο ισχυρισμός της Νότιας Αφρικής ότι το Ισραήλ παραβίασε τη Σύμβαση για τη Γενοκτονία μέσω ενεργειών που σχετίζονται με τη στρατιωτική του επιχείρηση στη Γάζα. Το Διεθνές Δικαστήριο εκδικάζει επίσης γνωμοδοτήσεις που υποβάλλονται από όργανα του ΟΗΕ. Πραγματοποίησε ακροάσεις τον Φεβρουάριο του τρέχοντος έτους σε μια γνωμοδότηση που παραπέμφθηκε από τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ με θέμα "Νομικές συνέπειες που απορρέουν από τις πολιτικές και πρακτικές του Ισραήλ στα κατεχόμενα παλαιστινιακά εδάφη, συμπεριλαμβανομένης της Ανατολικής Ιερουσαλήμ".
Τα δύο δικαστήρια συγχέονται συχνά από μη ειδικούς - όχι μόνο επειδή και τα δύο εδρεύουν στη Χάγη και έχουν δικαιοδοσία για το έγκλημα της γενοκτονίας. Η βοήθειά μου για να θυμάστε ποιο είναι ποιο: Το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο δικάζει εγκληματίες - και οι εγκληματίες είναι συνήθως άτομα.
5. Το αίτημα του εισαγγελέα είναι απίθανο να αλλάξει αυτόν τον πόλεμο, αλλά μπορεί να αλλάξει άλλους
Εκτός από τον περιορισμό των ταξιδιών των υπόπτων, οι κατηγορίες είναι πιθανό να έχουν ελάχιστες πρακτικές επιπτώσεις στον τρέχοντα πόλεμο. Ο Νετανιάχου παρέμεινε απτόητος στην απόφασή του να εισβάλει στη Ράφα και να αψηφήσει το ΔΠΔ, αποκαλώντας την ανακοίνωση του εισαγγελέα "ντροπή" και "απόλυτη διαστρέβλωση της πραγματικότητας". Η απειλή ενταλμάτων σύλληψης είναι απίθανο να αποτρέψει και τους ηγέτες της Χαμάς.
Τα αιτήματα για τις συλλήψεις ενδέχεται να αυξήσουν την πίεση για ορισμένα κράτη να μην παρέχουν στρατιωτική βοήθεια στο Ισραήλ. Η Γερμανία, ειδικότερα, υπήρξε ένθερμος υποστηρικτής τόσο του ΔΠΔ όσο και του Ισραήλ και ενδέχεται να αντιμετωπίσει κάποιες πολιτικές εντάσεις. Αμερικανοί αξιωματούχοι, ωστόσο, καταδίκασαν την ανακοίνωση του Εισαγγελέα.
Εάν οι υποθέσεις προχωρήσουν, το ΔΠΔ θα πρέπει να αναπτύξει νέα νομολογία σχετικά με τα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας και τα εγκλήματα πολέμου, ιδίως όσον αφορά την έννοια της περιττής οδύνης και το έγκλημα πρόκλησης λιμού, το οποίο δεν έχει φτάσει ποτέ στο Δικαστήριο. Ο τρόπος με τον οποίο το Δικαστήριο οριοθετεί αυτά τα εγκλήματα θα μπορούσε να έχει επιπτώσεις στη διεξαγωγή μελλοντικών πολέμων.
