Του Daniel Markind
Και ενώ η αγορά ενέργειας βρίσκεται ήδη σε αναταραχή –κυρίως λόγω των εξελίξεων σε Ουκρανία και Ιράν, αλλά και εξαιτίας της απόφασης του OPEC+ για μείωση της παραγωγής πετρελαίου– άλλη μια περιοχή κλυδωνίζεται από τις εξελίξεις στον συγκεκριμένο κλάδο, αφού οι προοπτικές που ανοίγει το φυσικό αέριο στην Ανατολική Μεσόγειο γεννούν ελπίδες αλλά και συγκρούσεις.
Το πρώτο σημείο ανάφλεξης είναι η περιοχή δυτικά των θαλάσσιων συνόρων μεταξύ Ισραήλ και Λιβάνου. Εκεί έχουν ανακαλυφθεί δύο κοιτάσματα φυσικού αερίου: το Καρίς και το Κάνα. Και οι δύο χώρες θα ήθελαν να αξιοποιήσουν τα εν λόγω κοιτάσματα, φτάνει να μπορούσαν να ξεκαθαρίσουν σε ποιον ανήκουν. Το Καρίς φαίνεται πως βρίσκεται εντός των ισραηλινών χωρικών υδάτων, ενώ το Κάνα εκτείνεται σε μια αμφισβητούμενη θαλάσσια περιοχή.
Τεχνικά, οι δύο χώρες βρίσκονται σε εμπόλεμη κατάσταση από την ίδρυση του κράτους του Ισραήλ το 1948, αφού δεν έχουν συμφωνήσει στα σύνορά τους. Το θέμα έχει γίνει πιο περίπλοκο τα τελευταία 40 χρόνια, μιας και ο Λίβανος έχει γίνει η βάση της σιιτικής τρομοκρατικής οργάνωση Χεζμπολάχ, που την υποστηρίζει το καθεστώς του Ιράν, και η οποία δεν κρύβει το μίσος της και την επιθυμία της να καταστρέψει κυριολεκτικά το Ισραήλ.
Εντούτοις, εδώ και μήνες, ο ειδικός σύμβουλος των ΗΠΑ για θέματα ενέργειας Άμος Χοχστάιν λειτούργησε ως μεσολαβητής για μια συμφωνία μεταξύ των δύο κρατών, η οποία και επετεύχθη αυτή την εβδομάδα, αφού Τελ Αβίβ και Βηρυτός αποδέχτηκαν το τελικό προσχέδιο που πρότειναν οι ΗΠΑ.
Ο υπουργός Ενέργειας του Λιβάνου Ουαλίντ Φαγιάντ δεν έχασε χρόνο και ανακοίνωσε ότι η γαλλική εταιρεία Total θα αρχίσει αμέσως ερευνητικές εργασίες στο κοίτασμα Κάνα. Παρά την εξέλιξη αυτή –και δυστυχώς για τον Λίβανο– η χώρα θα αργήσει να δει έσοδα στα δημόσια ταμεία της από την εκμετάλλευση των ενεργειακών πόρων, που θα δώσουν ανάσα σε μια οικονομία που έχει υποστεί από τις μεγαλύτερες καταρρεύσεις παγκοσμίως εδώ και δεκαετίες.
Η ενέργεια είναι από τους πιο διεφθαρμένους επιχειρηματικούς τομείς στον Λίβανο, όπου τα φαινόμενα διαφθοράς ούτως ή άλλως κυριαρχούν. Επιπλέον, η Βηρυτός θα πρέπει να αντιμετωπίσει ενδεχόμενες αντιδράσεις της Χεζμπολάχ, η οποία πολύ συχνά θέτει ως κύριο στόχο της τον αφανισμό του Ισραήλ και όχι τη βελτίωση της ζωής στον Λίβανο.
Καθ' όλη τη διαπραγματευτική διαδικασία, η Χεζμπολάχ απειλούσε τη λιβανέζικη κυβέρνηση εναντίον οποιασδήποτε συμφωνίας με το Ισραήλ, και, μάλιστα, το καλοκαίρι έστειλε drones στο κοίτασμα Καρίς στην προσπάθειά της να εμποδίσει το Ισραήλ από το να ξεκινήσεις τις εργασίες παραγωγής στην περιοχή. Ωστόσο, με την εθνική οικονομία του Λιβάνου να βρίσκεται σε κατάσταση σχεδόν πλήρους κατάρρευσης, εξαιτίας κυρίως παλαιότερων ενεργειών της Χεζμπολάχ που λειτουργούσε ως κράτος εν κράρει, και το Ιράν αντιμέτωπο με μαζικές διαδηλώσεις διαμαρτυρίας στο εσωτερικό, η σιιτική οργάνωση δεν κατάφερε να αποτρέψει τον πρόεδρο του Λιβάνου Μισέλ Αούν από το να προωθήσει τη συμφωνία με το Ισραήλ.
Από την πλευρά του, το Τελ Αβίβ έχει τα δικά του εσωτερικά θέματα. Ο πρώην πρωθυπουργός και μέλος του συντηρητικού κόμματος Λικούντ, Μπενιαμίν Νετανιάχου, ζήτησε από την κυβέρνηση να μην καταλήξει σε συμφωνία με τον Λίβανο, καθώς θα έτσι θα μπορούσε να καρπωθεί χρήματα και η Χεζμπολάχ. Ο νυν πρωθυπουργός, όμως, Γιάιρ Λαπίντ προχώρησε στη συμφωνία, έχοντας την υποστήριξη και του ισραηλινού στρατού.
Προτού ανακοινωθεί η συμφωνία, η εταιρεία Energen –με έδρα το Λονδίνο– άρχισε να δοκιμάζει την τοποθέτηση αγωγών μεταξύ του κοιτάσματος Καρίς και των ισραηλινών ακτών.
Ο Λαπίντ έχει δηλώσει ότι εάν η Χεζμπολάχ επιχειρήσει να σταθεί εμπόδιο στην παραγωγή ενέργειας από την εκμετάλλευση των κοιτασμάτων, η αντίδρασή της θα ισοδυναμεί με πράξη πολέμου κατά του Ισραήλ. Εφόσον η Χεζμπολάχ αποτελεί μέρος της λιβανέζικης κυβέρνησης, μα συγχρόνως διατηρεί την αυτονομία της, δεν είναι ακόμα σαφές πώς θα κινηθεί. Αναμείνατε…
Στο μεταξύ, οι υπουργοί Εξωτερικών της Ελλάδας και της Αιγύπτου συναντήθηκαν την Κυριακή και καταδίκασαν τη συμφωνία που υπέγραψε την περασμένη εβδομάδα η Τουρκία με τη λεγόμενη προσωρινή κυβέρνηση της Λιβύης. Το Μνημόνιο Συνεννόησης εκχωρεί στην Άγκυρα τη δικαιοδοσία εκμετάλλευσης των κοιτασμάτων φυσικού αερίου στην υποθαλάσσια περιοχή της ανατολικής Λιβύης.
Επικεφαλής των συμβαλλόμενων μερών είναι ο θυελλώδης πρόεδρος της Τουρκίας Ταγίπ Ερντογάν και ο Αμπντούλ Χαμίντ Ντμπέιμπα που ηγείται της μίας εκ των δύο παρατάξεων που διεκδικούν να είναι οι νόμιμοι κυβερνήτες της Λιβύης.
Η χώρα διαθέτει τα μεγαλύτερα αποθέματα πετρελαίου στην Αφρική και το λιβυκό έθνος έχει ιστορικούς δεσμούς με την Τουρκία που ξεκινούν από την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Το 2019, Λιβύη και Τουρκία υπέγραψαν ένα μνημόνιο που αγνοεί γειτονικές χώρες, διεκδικώντας στην ουσία ένα μεγάλο τμήμα της Ανατολικής Μεσογείου ως δικές τους οικονομικές ζώνες. To Τουρκο-λιβυκό Μνημόνιο αποδοκιμάστηκε ευρέως, ενώ πρακτικά είχε ελάχιστα αποτελέσματα.
Η νέα συμφωνία, όμως, εστιάζει σε κάτι συγκεκριμένο και έχει προκαλέσει την οργή των ιστορικών αντιπάλων των δύο χωρών: της Ελλάδας και της Αιγύπτου. Η Αίγυπτος υποστηρίζει τον αντίπαλο του Ντμπέιμπα για την εξουσία της Λιβύης, τον Χάφταρ, ενώ η Ελλάδα ανησυχεί ότι το Μνημόνιο αυτό μπορεί να παραβιάσει τα κυριαρχικά της δικαιώματα.
Όλα αυτά οδηγούν στο συμπέρασμα ότι, ενώ το βλέμμα των διεθνών ΜΜΕ είναι στραμμένο στην Ουκρανία, στην Κίνα και στο Ιράν, οι εξελίξεις στον τομέα της ενέργειας θα μπορούσαν να ανάψουν το φυτίλι και σε άλλες περιοχές, έχοντας αντίκτυπο παγκοσμίως. Σοφό θα ήταν να έχουμε τον νου μας.
Διαβάστε ακόμα:
* Ισραήλ - Λίβανος: Iστορική συμφωνία για θαλάσσια σύνορα-ΑΟΖ, με φόντο το φυσικό αέριο
* Η ευρύτερη σημασία της συμφωνίας Λιβάνου - Ισραήλ
* Reuters: Πώς θα τεθεί σε ισχύ η συμφωνία Ισραήλ - Λιβάνου για θαλάσσια σύνορα-ΑΟΖ
