Του Jim Osman
Ο πληθωρισμός είναι μια από τις μεγαλύτερες πηγές ανησυχίας στο σημερινό οικονομικό περιβάλλον. Κυριαρχεί στην ειδησεογραφία και επηρεάζει την οικονομία σε όλα τα επίπεδα. Παρόλο που το πιο προφανές σημάδι είναι η αύξηση των τιμών, οι ευρύτερες συνέπειες του πληθωρισμού είναι πολύ περισσότερες. Οι περισσότεροι άνθρωποι αγνοούν ότι ο πληθωρισμός "τρώει" αθόρυβα τα κέρδη των επενδύσεων, περιορίζοντας έτσι την αγοραστική δύναμη.
Όπως και σε παλαιότερες εποχές με υψηλό πληθωρισμό, πολλοί αντιμετωπίζουν τις πληθωριστικές πιέσεις ως παροδικό εμπόδιο, ενώ η πραγματικότητα είναι πιο περίπλοκη. Για παράδειγμα, οι επιπτώσεις από την εκτίναξη του πληθωρισμού στις ΗΠΑ άνω του 9% το 2022 θα έχουν μακροπρόθεσμο αντίκτυπο στις επενδύσεις και στις αποταμιεύσεις που θα υπερβαίνουν κατά πολύ τις αρχικές προβλέψεις. Με αρκετές κατηγορίες περιουσιακών στοιχείων να προσπαθούν να "συντονιστούν", οι πραγματικές αποδόσεις, προσαρμοσμένες στον πληθωρισμό, έχουν υποαποδώσει. Πολλοί πίστευαν ότι ήταν μια προσωρινή οικονομική δυσχέρεια και θα περάσει, ωστόσο αποδεικνύεται ότι πρόκειται για ένα μακροχρόνιο πρόβλημα που επηρεάζει σιωπηρά τα χαρτοφυλάκια και τον μακροπρόθεσμο πλούτο με τρόπους που συνήθως αγνοούμε.
Ο πληθωρισμός παραμένει ένας ύπουλος κίνδυνος για τον πλούτο και απαιτεί πιο έξυπνη επενδυτική προσέγγιση.
Ο αντίκτυπος του πληθωρισμού στις πραγματικές αποδόσεις
Πριν εστιάσουμε στον πληθωρισμό, οι ονομαστικές αποδόσεις -δηλαδή η ποσοστιαία αύξηση μιας επένδυσης- είναι πραγματικές αποδόσεις. Είναι, όμως, σωστό ο πληθωρισμός να αποτυπώνει την πραγματική αύξηση της αγοραστικής δύναμης. Για παράδειγμα, η πραγματική απόδοση είναι μόνο 2% εάν μια επένδυση έχει ονομαστική απόδοση 5%, ενώ ο πληθωρισμός τρέχει με 3%. Ο "σιωπηλός" πληθωρισμός μειώνει την πραγματική αξία της απόδοσης των επενδύσεων, περιορίζοντας την πραγματική δημιουργία πλούτου.
Καθ' όλη τη δεκαετία του 1970, ο υψηλός πληθωρισμός προκάλεσε αρνητικές πραγματικές αποδόσεις, ακόμη και όταν οι ονομαστικές αποδόσεις περιουσιακών στοιχείων όπως οι μετοχές και τα ομόλογα ήταν ευνοϊκές. Το σημερινό πληθωριστικό κλίμα παρουσιάζει ανάλογα προβλήματα. Για παράδειγμα, μετά τη διόρθωση του πληθωρισμού που υπερβαίνει το 7%, μια τεχνολογική μετοχή που κέρδισε 8% το 2022 μπορεί να έχει πραγματική απόδοση μόλις 1%. Επιπλέον, σε περιόδους υψηλού πληθωρισμού, τα ομόλογα και οι καταθέσεις με χαμηλότερες ονομαστικές αποδόσεις μπορεί να παρουσιάζουν αρνητικές πραγματικές αποδόσεις.
Πολλές φορές, εστιάζοντας στα ονομαστικά κέρδη, οι μικροεπενδυτές παραβλέπουν τις διαβρωτικές συνέπειες του πληθωρισμού. Με την πάροδο του χρόνου, ακόμη και οι φαινομενικά επικερδείς επενδύσεις μπορεί να χάσουν την αγοραστική τους αξία. Οι καταθετικοί λογαριασμοί με επιτόκιο 1%, για παράδειγμα, υφίστανται πραγματικές απώλειες όταν ο πληθωρισμός είναι 3% ή περισσότερο, παράγοντας επομένως αρνητικές πραγματικές αποδόσεις ακόμη και με θετικό ονομαστικό ποσοστό. Η προστασία του μακροπρόθεσμου πλούτου εξαρτάται από την επίγνωση της απόδοσης προσαρμοσμένης στον πληθωρισμό.
Το κρυφό κόστος του πληθωρισμού στις αποταμιεύσεις
Ακόμη και σε έντοκους λογαριασμούς, όπως οι αποταμιεύσεις υψηλής απόδοσης, ο πληθωρισμός μειώνει αθόρυβα την αγοραστική αξία των περιουσιακών στοιχείων. Τα επιτόκια συνήθως δεν ξεπερνούν τον πληθωρισμό. Για παράδειγμα, η πραγματική αξία των χρημάτων σας θα μειωνόταν κατά 1% ετησίως, αν είχατε 10.000 δολάρια σε έναν αποταμιευτικό λογαριασμό με ετήσιο κέρδος 2%, ενώ ο πληθωρισμός ήταν κατά μέσο όρο 3%.
Φανταστείτε για πάνω από 10 χρόνια ο πληθωρισμός να παραμένει σταθερός στο 3%. Η πραγματική αξία των χρημάτων σας θα μειωνόταν πάνω από 17% στον αποταμιευτικό σας λογαριασμό με ετήσιο επιτόκιο 1,5%. Επομένως, ακόμη και αν η ονομαστική αξία αυξάνεται κάπως, η πραγματική αγοραστική δύναμη των κεφαλαίων σας μειώνεται. Με την πάροδο του χρόνου, ακόμη και ένας ήπιος πληθωρισμός της τάξης του 2-3% μπορεί να "εξαϋλώσει" τις αποταμιεύσεις. Σε διάστημα 5-10 ετών, ένα ποσό αποταμίευσης 50.000 δολαρίων μπορεί να μειωθεί κατά χιλιάδες σε πραγματική αξία. Σε μια οικονομία με πληθωρισμό 3%, για παράδειγμα, 50.000 δολάρια με ετήσιο επιτόκιο 2% θα είχαν απώλεια αγοραστικής δύναμης περίπου 6.000 δολάρια μέσα σε μόλις 5 χρόνια. Αυτές οι μικρές απώλειες αθροίζονται για να προκαλέσουν μια αργή, αλλά αξιοσημείωτη μείωση του πλούτου.
Οι αποταμιευτές που θέλουν να διατηρήσουν την αγοραστική τους δύναμη και να διασφαλίσουν την αύξηση των αποταμιεύσεών τους σε πραγματικούς όρους -και όχι απλώς σε ονομαστική αξία- πρέπει να κατανοήσουν αυτές τις παραμέτρους.
Ψυχολογικός αντίκτυπος στους επενδυτές
Πολλοί επενδυτές πιστεύουν ότι τα ομόλογα και οι λογαριασμοί ταμιευτηρίου είναι "ασφαλή" καταφύγια, δημιουργώντας έτσι μια ψευδαίσθηση ασφάλειας. Η άποψη αυτή προκύπτει από ιδέες της συμπεριφορικής χρηματοοικονομικής, όπως η ονομαστική μεροληψία, κατά την οποία οι επενδυτές επικεντρώνονται στα ονομαστικά κέρδη χωρίς να λαμβάνουν υπόψη τον πληθωρισμό. Υποτιμούν έτσι τις μακροπρόθεσμες συνέπειες του πληθωρισμού στον πλούτο τους.
Επίσης, ο πληθωρισμός επιδεινώνει την ανισότητα του πλούτου. Όσοι εξαρτώνται από επενδύσεις σταθερού εισοδήματος -δηλαδή οι ηλικιωμένοι ή οι άνθρωποι με χαμηλότερο εισόδημα- βλέπουν την αγοραστική τους δύναμη να μειώνεται σταδιακά. Οι πλουσιότεροι επενδυτές που κατέχουν περιουσιακά στοιχεία με προστασία από τον πληθωρισμό, όπως ακίνητα και μετοχές, μπορούν να προστατεύσουν και να αυξήσουν πιο αποτελεσματικά τον πλούτο τους. Καθώς ο πληθωρισμός απαξιώνει σταδιακά τις πιο προσεκτικές, "ασφαλείς" επενδύσεις, το χάσμα αυτό γίνεται πιο έντονο.
Η κατανόηση αυτής της ψυχολογικής παγίδας είναι απαραίτητη για την ανάπτυξη σχεδίων που καταπολεμούν πραγματικά τον πληθωρισμό και διασφαλίζουν ότι οι επενδυτικές αποφάσεις βασίζονται στην πραγματική αξία αντί της φαινομενικής προστασίας.
Το δίλημμα για τους επενδυτές σταθερού εισοδήματος
Οι συνταξιούχοι, μεταξύ άλλων επενδυτών σταθερού εισοδήματος, αντιμετωπίζουν δυσκολίες σε περιόδους πληθωριστικών πιέσεων. Οι αποδόσεις των ομολόγων συνήθως αυξάνονται καθώς κινείται ανοδικά ο πληθωρισμός, γεγονός που μειώνει τις τιμές των ομολόγων και συνεπώς διαβρώνει την αξία των τρεχόντων ομολόγων. Για τους ανθρώπους που εξαρτώνται από τα περιουσιακά στοιχεία σταθερού εισοδήματος, αυτή η δυναμική, σε συνδυασμό με την επίδραση του πληθωρισμού στις συντάξεις, μειώνει σημαντικά το πραγματικό εισόδημα και την αγοραστική δύναμη.
Αλλάζοντας την αξία τους ανάλογα με τον δείκτη τιμών καταναλωτή, τα κρατικά ομόλογα με προστασία από τον πληθωρισμό (TIPS) παρέχουν προστασία από τις πληθωριστικές πιέσεις. Αλλά τα TIPS ενέχουν ορισμένους δικούς τους κινδύνους. Ιδίως αυτά με μακρά διάρκεια είναι αρκετά ευάλωτα στις μεταβολές των επιτοκίων και προσφέρουν μειωμένες πραγματικές αποδόσεις εν μέσω χαμηλού πληθωρισμού, γεγονός που προκαλεί μεταβλητότητα στις τιμές.
Αν και προστατεύουν σε κάποιον βαθμό από τον πληθωρισμό, τα TIPS μπορεί να μην είναι πάντα η ιδανική επιλογή για όσους αναζητούν και ασφάλεια και κέρδη. Μεταξύ των αντισταθμισμάτων είναι οι μειωμένες αποδόσεις και η μικρότερη ευαλωτότητα στις διακυμάνσεις των επιτοκίων. Πολλοί επενδυτές επιλέγουν μια πιο ολοκληρωμένη μέθοδο για την προστασία του πλούτου τους σε περιόδους πληθωριστικών πιέσεων, υιοθετώντας μια πιο ισορροπημένη προσέγγιση, η οποία περιλαμβάνει περιουσιακά στοιχεία ανθεκτικά στον πληθωρισμό, όπως μετοχές ή ακίνητα.
Βήματα για την προστασία του πλούτου
Η επανεκτίμηση των συμβατικών σχεδίων αποταμίευσης και επένδυσης είναι ζωτικής σημασίας όσο συνεχίζονται οι "υψηλές πτήσεις" του πληθωρισμού. Ο πληθωρισμός είναι μια επίμονη συνθήκη που απαιτεί προσεκτική, μακροπρόθεσμη προετοιμασία και όχι βεβιασμένες κινήσεις. Το να αγνοούμε τις επιπτώσεις του μπορεί να υπονομεύσει σταδιακά -αλλά βαριά- τον πλούτο μας.
Απόδοση - επιμέλεια: Μιχάλης Παπαντωνόπουλος
