Της Ξανθής Γούναρη
Σε μια περίοδο που οι αντοχές του εγχώριου λιανεμπορίου δοκιμάζονται απέναντι στην ακρίβεια και την υποτονική ζήτηση, υπάρχει ένας κλάδος που κινείται κόντρα στο γενικότερο κλίμα. Το λιανικό εμπόριο μεταχειρισμένων ειδών –από ρούχα και παπούτσια έως κινητά, ηλεκτρονικές συσκευές, βρεφικά/παιδικά προϊόντα και έπιπλα– όχι μόνο αντέχει, αλλά γνωρίζει εκρηκτική άνοδο.
Παρά το γεγονός ότι η συνολική εικόνα της αγοράς second hand δεν καταγράφεται πλήρως, καθώς ένα σημαντικό ποσοστό συναλλαγών πραγματοποιείται online, τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ αποτυπώνουν με εντυπωσιακό τρόπο τη δυναμική της. Ο τζίρος των φυσικών καταστημάτων μεταχειρισμένων ειδών (σ.σ. εξαιρούνται τα μεταχειρισμένα αυτοκίνητα) απογειώθηκε από τα 9,10 εκατ. ευρώ το 2020 στα 41,60 εκατ. ευρώ το 2024, σημειώνοντας άνοδο 357,1%. Πρόκειται για τετραπλασιασμό μέσα σε πέντε χρόνια, ένας ρυθμός ανάπτυξης που δεν εντοπίζεται σε κανέναν άλλο κλάδο του ελληνικού λιανεμπορίου.
Ρεκόρ ανάπτυξης εφέτος
Ακόμη πιο εντυπωσιακή είναι η εικόνα του 2025. Στο εννεάμηνο Ιανουαρίου–Σεπτεμβρίου ο κλάδος έφτασε τα 43,49 εκατ. ευρώ σε τζίρο, αυξημένος κατά 36,3% σε σχέση με ένα χρόνο πριν και ήδη πάνω από το σύνολο του 2024. Η επιτάχυνση είναι σταθερή και διαρκής, όπως δείχνουν τα τριμηνιαία αποτελέσματα. Το Α΄ τρίμηνο του 2025 έκλεισε με 13,32 εκατ. ευρώ (+30,7%), το Β΄ με 14,97 εκατ. ευρώ (+36,7%) και το Γ΄ με 15,20 εκατ. ευρώ (+41,1%), επίδοση που αποτελεί την υψηλότερη στη σύγκριση όλων των κλάδων του retail.
Το διπλό καύσιμο της ανάπτυξης
Η εκρηκτική ανάπτυξη του κλάδου οφείλεται σε συνδυασμό παραγόντων. Από τη μία πλευρά, η αυξανόμενη περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση και η προώθηση της κυκλικής οικονομίας έχουν καταστήσει τα μεταχειρισμένα προϊόντα όχι απλώς αποδεκτά, αλλά και επιθυμητά για μεγάλες ομάδες καταναλωτών. Από την άλλη, η σημαντική αύξηση του κόστους διαβίωσης έχει ωθήσει τους καταναλωτές να αναζητήσουν πιο προσιτές εναλλακτικές λύσεις.
Όπως επισημαίνει το Ινστιτούτο Εμπορίου και Υπηρεσιών (ΙΝ.ΕΜ.Υ) της Ελληνικής Συνομοσπονδίας Εμπορίου (ΕΣΕΕ) στην ανάλυσή του για το εννεάμηνο του 2025, η αύξηση στα μεταχειρισμένα είδη "ενδεχομένως να σηματοδοτεί μια ανακατεύθυνση των καταναλωτών σε πιο φθηνά προϊόντα", υπογραμμίζοντας την οικονομική διάσταση του φαινομένου.
Όλες οι ηλικίες μπαίνουν στο παιχνίδι
Το ενδιαφέρον στοιχείο είναι πως το second hand δεν αποτελεί πλέον προνόμιο των νεότερων ηλικιών. Σύμφωνα με ανάλυση συναλλαγών σε πλατφόρμες όπως Vinted, eBay και Vendora για την περίοδο Ιανουαρίου – Σεπτεμβρίου 2025, όλες οι γενιές στρέφονται με ταχύτητα στο μεταχειρισμένο είτε ως αγοραστές είτε ως πωλητές είτε και με τις δύο ιδιότητες.
Η Gen Z κατέγραψε αύξηση αγορών κατά 372% σε σχέση με το 2024, ενώ οι ηλικίες 35 έως 64 ετών τριπλασίασαν τις συναλλαγές τους. Η πλέον εντυπωσιακή μεταβολή εντοπίζεται στους 55-64, με άνοδο 132% σε ετήσια βάση, αποδεικνύοντας ότι ακόμη και οι παραδοσιακά πιο συγκρατημένοι καταναλωτές αναθεωρούν τις πρακτικές τους. Ακόμη και οι Baby Boomers, που αύξησαν τις δαπάνες τους για συμβατική μόδα μόλις κατά 5%, ενίσχυσαν τις αγορές μεταχειρισμένων κατά 69%.
Η αντίθεση με το ευρύτερο retail
Την ίδια στιγμή, συνολικά το retail παλεύει να κρατήσει έστω οριακή ανάπτυξη. Στο εννεάμηνο του 2025 το λιανικό εμπόριο εκτός τροφίμων, οχημάτων και καυσίμων ενισχύθηκε μόλις κατά 1,9%, ενώ σε πραγματικούς όρους παρουσίασε μείωση -0,6%. Η αγορά ανήλθε στα 19,7 δισ. ευρώ, σημειώνοντας τη χαμηλότερη επίδοση από το 2020.
Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις βρίσκονται υπό ασφυκτική πίεση: οι πολύ μικρές υποχωρούν -2,6%, οι μικρές -2,3% ακόμη και ονομαστικά, με τις μεσαίες να συγκρατούνται οριακά στο +0,8% και τις μεγάλες να κινούνται λίγο υψηλότερα στο +5,8%. Όπως επισημαίνει ο πρόεδρος της ΕΣΕΕ Σταύρος Καφούνης, "κανένα μέγεθος επιχείρησης δεν εμφανίζει επιδόσεις ικανές να υπερκεράσουν το αυξημένο κόστος λειτουργίας".
Εξ ου και το τελευταίο τρίμηνο του 2025 αναμένεται να είναι καθοριστικό για το σύνολο του λιανικού εμπορίου. Σύμφωνα με την ΕΣΕΕ, από την αγορά λείπουν τουλάχιστον 750 εκατ. ευρώ τζίρου, και για να καλυφθούν τα λειτουργικά έξοδα απαιτείται αύξηση 10% στο Δ΄ τρίμηνο – δηλαδή τζίρος 8,2 δισ. ευρώ έναντι 7,4 δισ. το αντίστοιχο περσινό διάστημα.
Η εορταστική περίοδος και το Black Friday θα κρίνουν τη βιωσιμότητα χιλιάδων επιχειρήσεων, κυρίως μικρομεσαίων, σύμφωνα με τη Συνομοσπονδία.
Η διεθνής εικόνα και η ελληνική ιδιαιτερότητα
Η Ελλάδα ακολουθεί μια παγκόσμια τάση, αλλά τρέχει ταχύτερα από τον διεθνή μέσο όρο λόγω του ότι ξεκίνησε από χαμηλότερη βάση σε σύγκριση με τη Δυτική Ευρώπη (catch-up effect).
Σύμφωνα με την ετήσια έρευνα της ThredUp, που διεξάγεται από την GlobalData και αποτελεί την πιο ολοκληρωμένη μέτρηση της παγκόσμιας αγοράς second-hand, η παγκόσμια αγορά μεταχειρισμένων ενδυμάτων αναμένεται να φτάσει τα 367 δισ. δολάρια έως το 2029, αναπτυσσόμενη με μέσο ετήσιο ρυθμό 10%.
Ειδικότερα για τις ΗΠΑ, η αγορά secondhand ενδυμάτων σημείωσε το 2024 την ισχυρότερη ανάπτυξή της από το 2021, με το online resale να αυξάνεται για δεύτερη συνεχή χρονιά κατά 23%. Η αμερικανική αγορά αναπτύσσεται πέντε φορές ταχύτερα από το ευρύτερο λιανικό εμπόριο ενδυμάτων και προβλέπεται να φτάσει τα 74 δισ. δολάρια έως το 2029.
Στην Ευρώπη, η ανάπτυξη είναι ακόμη πιο εντυπωσιακή, με την αγορά second-hand να αξίζει 94 δισ. ευρώ και αναμένεται να αυξηθεί κατά 14% έως το 2027. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η πλατφόρμα Vinted, η οποία σημείωσε αύξηση εσόδων 36% το 2024, φτάνοντας τα 813,4 εκατ. ευρώ, με καθαρά κέρδη 76,7 εκατ. ευρώ (άνοδος 330% από το 2023). Μάλιστα στη Γαλλία, η Vinted έχει γίνει ο μεγαλύτερος λιανοπωλητής ενδυμάτων σε όγκο πωλήσεων, ξεπερνώντας την Amazon, τη Shein και όλα τα παραδοσιακά brands. Σύμφωνα με το Institut Français de la Mode, τα μεταχειρισμένα προϊόντα αντιπροσωπεύουν πλέον το 10,9% του συνόλου των πωλήσεων ενδυμάτων στη Γαλλία, ενώ στις ηλικίες 18-34 το ποσοστό φτάνει το 16,3%.
Ιδιαίτερη δυναμική παρουσιάζει και η αγορά μεταχειρισμένων ειδών πολυτελείας, η οποία αναμένεται να αυξηθεί από 29,17 δισ. δολάρια το 2025 σε 86,48 δισ. δολάρια το 2035, με μέσο ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης 11,48%. Σύμφωνα με την ίδια έρευνα, πάνω από το 32% των καταναλωτών ειδών πολυτελείας προτιμούν πλέον τα μεταχειρισμένα προϊόντα για λόγους βιωσιμότητας και προσιτής τιμής.
Παρά την ανοδική πορεία, το διεθνές παράδειγμα δείχνει και κάποιες προκλήσεις. Η ποιότητα και η εμπιστοσύνη παραμένουν ζητήματα, με την ανάγκη διασφάλισης αυθεντικότητας να γίνεται ολοένα πιο κρίσιμη. Παράλληλα, στην Ευρωπαϊκή Ένωση, το Circular Textiles Action Plan δημιουργεί νέο πλαίσιο κανόνων και κινήτρων για την κυκλική οικονομία, ενώ η ταχεία συγκέντρωση της αγοράς γύρω από μεγάλους παίκτες θα μπορούσε να πιέσει μικρότερους πωλητές και τοπικά καταστήματα.
Η διεθνής εμπειρία επιβεβαιώνει επίσης ότι η ανάπτυξη του κλάδου δεν είναι παροδικό φαινόμενο. Με το 48% των νέων καταναλωτών (18-44 ετών) να αναζητούν πρώτα μεταχειρισμένα προϊόντα όταν ψωνίζουν ρούχα, το "secondhand first" έχει γίνει πλέον mainstream καταναλωτική συμπεριφορά που αναμένεται να διαμορφώσει το μέλλον του retail παγκοσμίως – και η Ελλάδα ακολουθεί αυτή την πορεία με εκρηκτικούς ρυθμούς.
