Του Gaurav Sharma
Από την κλιμάκωση της σύρραξης μεταξύ Χαμάς και Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου, το ερώτημα που δεσπόζει στις αγορές είναι αν ο γεωπολιτικός κίνδυνος θα εκτοξεύσει τις τιμές του αργού.
Η υποτονική ζήτηση σε παγκόσμιο επίπεδο σε ένα αβέβαιο μακροοικονομικό περιβάλλον και η αφθονία βαρελιών εκτός OPEC+, συγκεκριμένα εκτός Μέσης Ανατολής, δεν έχουν πυροδοτήσει αυτό το σενάριο.
Οι ΗΠΑ, Νο1 παραγωγός αργού στον κόσμο, η Βραζιλία, ο Καναδάς και η Νορβηγία που αύξησαν την προσφορά, και το νέο μέλος στο μπλοκ του πετρελαίου, η Γουιάνα, έχουν κρατήσει τις ισορροπίες στην αγορά.
Σε τέτοιο βαθμό που ακόμη και οι επιθέσεις των υποστηριζόμενων από το Ιράν ανταρτών Χούτι της Υεμένης κατά δεξαμενόπλοιων και εμπορικής πλοίων στην Ερυθρά Θάλασσα -με πρόσχημα την αλληλεγγύη στη Χαμάς- και τα αντίποινα που εξαπέλυσαν οι ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο με αεροπορικές επιδρομές, δεν έφεραν ουσιαστική ανοδική μεταβολή στις τιμές του πετρελαίου.
Ωστόσο, τα γεγονότα της 28ης Ιανουαρίου ίσως οδηγήσουν σε ανατίμηση των ασφάλιστρων κινδύνου, καθώς τρία μέλη των αμερικανικών υπηρεσιών σκοτώθηκαν και 34 τραυματίστηκαν σε επίθεση drone εναντίον δυνάμεων που σταθμεύουν σε φυλάκιο της βορειοανατολικής Ιορδανίας κοντά στα σύνορα με τη Συρία. Θεωρούνται οι πρώτοι Αμερικανοί νεκροί από εχθρικές επιθέσεις μετά το ξέσπασμα της σύγκρουσης Ισραήλ-Χαμάς.
Ο Τζο Μπάιντεν σχολίασε: "Ενώ ακόμη συλλέγουμε στοιχεία για αυτή την επίθεση, γνωρίζουμε ότι πραγματοποιήθηκε από ριζοσπαστικές ομάδες που υποστηρίζονται από το Ιράν και δρουν στη Συρία και το Ιράκ. Μην έχετε καμία αμφιβολία - θα θέσουμε όλους τους υπεύθυνους προ των ευθυνών τους σε χρόνο και με τρόπο που εμείς θα επιλέξουμε".
Με την πολιτική αποτροπής του Μπάιντεν από τις 7 Οκτωβρίου -με στόχο να αποτρέψει την εξάπλωση της έντασης σε όλη τη Μέση Ανατολή- να έχει αποτύχει σε μεγάλο βαθμό και τις ΗΠΑ σε προεκλογική περίοδο, η αμερικανική απάντηση είναι προ των πυλών.
Ένας "μαύρος κύκνος" για την αγορά πετρελαίου;
Οι traders προσπαθούν να καταλάβουν πού οδηγεί η τελευταία κλιμάκωση. Χθες τα futures του Brent έχασαν μέρος των κερδών τους, υποχωρώντας στα 81,89 δολάρια το βαρέλι με πτώση 1,06 δολάρια ή 1,28%.
Παρόμοια εικόνα για το West Texas Intermediate, με πτώση 1,22 δολάρια ή 1,56% στα 76,79 δολάρια, καθώς η αγορά προσπαθεί να προβλέψει τις εξελίξεις. Κατ' αρχάς, η απάντηση των ΗΠΑ είναι σχεδόν βέβαιο πως θα είναι ισχυρή - ο Μπάιντεν δεν έχει την πολυτέλεια να φανεί ήπιος.
Αυτό το γνωρίζουν και οι Ιρανοί. Μετά την επίθεση, το ιρανικό ριάλ υποχώρησε σε χαμηλό 11 μηνών έναντι του δολαρίου. Τη Δευτέρα έχασε άλλο ένα 6% και πλέον βρίσκεται στο -20% από τα επίπεδα του Οκτωβρίου.
Αντιλαμβανόμενο τη σοβαρότητα της κατάστασης, το υπουργείο Εξωτερικών του Ιράν δήλωσε ότι η Τεχεράνη δεν σχετίζεται με την επίθεση κατά των αμερικανικών στρατευμάτων και πως οι περιφερειακές πολιτοφυλακές που ευθύνονται για την επίθεση δεν λαμβάνουν διαταγές από το Ιράν.
Τι ακολουθεί λοιπόν; Το χτύπημα στόχων σε ιρανικό έδαφος είναι μια κλιμάκωση που πιθανότατα θα φέρει κλυδωνισμούς στις αγορές πετρελαίου. Τα γεράκια των ΗΠΑ απαιτούν δράση. Ωστόσο, αμερικανική επίθεση σε ιρανικό έδαφος έχει να συμβεί από τη δεκαετία του 1980. Εάν γίνει τώρα, τότε οι τιμές του πετρελαίου θα μπορούσαν να εκτοξευθούν πάνω από 5% βραχυπρόθεσμα.
Και πολύ περισσότερο, σε περίπτωση παρατεταμένης κλιμάκωσης. Διότι η εξέλιξη αυτή δεν θα έχει ως μόνο σενάριο να πληγούν οι εγκαταστάσεις παραγωγής του Ιράν. Πιθανόν να αποκλειστεί το Στενό του Ορμούζ, βασική θαλάσσια οδός για τις προμήθειες αργού, από όπου περνούν καθημερινά τα φορτία της Σαουδικής Αραβίας, του Κουβέιτ, του Ιράκ, του Ιράν και εν μέρει των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, καθώς και τα φορτία LNG του Κατάρ. Επιπλέον, οι ιρανικές εξαγωγές αργού -εάν διακοπούν- αντιπροσώπευαν το 2,5% έως 3,1% της παγκόσμιας αγοράς τα τελευταία χρόνια.
Όλα δείχνουν ότι ούτε η Τεχεράνη ούτε η Ουάσινγκτον το επιθυμούν αυτό. Η κυβέρνηση Μπάιντεν θα μπορούσε επίσης -και πιθανότατα αυτή να είναι η επιλογή της- να καταφέρει ευρείας κλίμακας πλήγματα κατά των υποστηριζόμενων από το Ιράν πολιτοφυλακών που βρίσκονται διάσπαρτες στη Μέση Ανατολή: από τη Συρία έως την Υεμένη.
Κίνδυνος αστάθειας για τις Συμφωνίες του Αβραάμ
Οι πιθανές παρατεταμένες περιφερειακές εχθροπραξίες θα μπορούσαν να ανατρέψουν την πρόοδο που έχει σημειωθεί στο πλαίσιο των Συμφωνιών του Αβραάμ, τις οποίες ξεκίνησαν οι ΗΠΑ κατά την προεδρία του Ντόναλντ Τραμπ, με στόχο την εξομάλυνση των σχέσεων μεταξύ του Ισραήλ και της ευρύτερης Μέσης Ανατολής.
Οι Συμφωνίες έχουν μέχρι στιγμής οδηγήσει το Μπαχρέιν και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα στην εγκαθίδρυση διπλωματικών σχέσεων και εμπορικών δεσμών με το Ισραήλ, ενώ είχε σημειωθεί πρόοδος για την εξομάλυνση των σχέσεων και με τη Σαουδική Αραβία.
Πολλοί πιστεύουν ότι η επίθεση της Χαμάς στόχευε να φρενάρει την πρόοδο που είχε επιτευχθεί από τους Σαουδάραβες, τους Ισραηλινούς και άλλες περιφερειακές δυνάμεις. Το Ιράν δεν βλέπει με καλό μάτι την εξομάλυνση των διεθνών σχέσεων στην περιοχή, όπως και η Χεζμπολάχ στον Λίβανο.
Η ζήτηση
Πέρα από τα σενάρια για την προσφορά, η ζήτηση είναι ένα μειονέκτημα που εξακολουθεί να υφίσταται. Ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας σημειώνει: "Η αύξηση της πετρελαϊκής ζήτησης είναι πολύ μεγάλη: Η επιβράδυνση (της αγοράς) αναμένεται να συνεχιστεί το 2024 στις μεγάλες οικονομίες. Η βελτίωση της αποδοτικότητας και η άνθηση του στόλου των ηλεκτρικών οχημάτων θα συμπαρασύρουν επίσης τη ζήτηση".
Ως εκ τούτου, ο Οργανισμός βλέπει αύξηση της παγκόσμιας ζήτησης πετρελαίου για το 2024 στην περιοχή του 1,1 εκατ. βαρέλια ημερησίως, ενώ ο OPEC τοποθετεί την πρόβλεψή του στα 2,25 εκατ. βαρέλια ημερησίως. Όμως οι προβλέψεις της αγοράς δείχνουν ότι η αύξηση της παραγωγής εκτός OPEC εξυπηρετεί ακόμη και το υψηλότερο όριο αύξησης της ζήτησης για το 2024, ανεξάρτητα από το τι κάνει (ή δεν κάνει) ο OPEC+, με επικεφαλής τη Ρωσία και τη Σαουδική Αραβία.
Μια τέτοια δυναμική στον λόγο προσφοράς/ζήτησης -πριν από την τελευταία κλιμάκωση- φαινόταν απίθανο να στηρίξει τις τιμές στις αρχές του 2024. Διαφαινόταν ότι το πετρέλαιο θα έμενε κολλημένο στο εύρος 70-85 δολ. το βαρέλι για το 2024.
Ωστόσο, ανάλογα με το αν οι ΗΠΑ ανεβάσουν τους τόνους εξαπολύοντας επίθεση στο ιρανικό έδαφος ή αν θα δώσουν σκληρή απάντηση με άλλα μέσα, μπορεί να δούμε τη μέση τιμή του πετρελαίου στα 85 δολ. το βαρέλι για το 2024. Επιπλέον, το ανώτερο όριο των εκτιμήσεων για την τιμή του αργού μπορεί κάλλιστα να σκαρφαλώσει βραχυπρόθεσμα στα 90-95 δολάρια. Όλα τα μάτια είναι στραμμένα στον Λευκό Οίκο.
Απόδοση - επιμέλεια: Μιχάλης Παπαντωνόπουλος
