Του Melik Kaylan
Πολύς λόγος γίνεται για ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις στο παρασκήνιο προκειμένου να τερματιστεί ο πόλεμος στην Ουκρανία. Για τους συμμάχους, η εικόνα φαίνεται ζοφερή, καθώς η Ρωσία κερδίζει έδαφος στα ανατολικά, καταστρέφει ουκρανικούς οικισμούς και σκοτώνει αμάχους, ενώ ο ουκρανικός στρατός έχει διασκορπίσει τις δυνάμεις του και παραμένει υποεξοπλισμένος. Και όχι μόνο επειδή οι δυτικοί σύμμαχοι, όπως οι ΗΠΑ και η Γερμανία, δεν έχουν στείλει εγκαίρως επαρκή βοήθεια στο Κίεβο. Ως εκ τούτου, το ηλεκτρικό δίκτυο έχει καταρρεύσει ενώ ο χειμώνας επίκειται και θα βρει τους Ουκρανούς χωρίς θέρμανση, ο πληθυσμός φεύγει στο εξωτερικό και η εικόνα μοιάζει ζοφερή για την Ουκρανία.
Η υπό συζήτηση κατάπαυση του πυρός θα επιτρέψει στη Ρωσία να κρατήσει προσωρινά τα κατεχόμενα εδάφη, ενώ η Μόσχα θα συμφωνήσει με την ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ. Ας δούμε αν μια τέτοια συμφωνία μπορεί να φέρει κάποια σταθερότητα και τους μυστικούς κινδύνους που έχουν ενσωματωθεί στις φερόμενες διαπραγματεύσεις. Η συμφωνία φαίνεται απλή. Όμως, η Μόσχα γνωρίζει καλά ότι "ο διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες". Στην πραγματικότητα, αν ο Πούτιν πιέσει στα "κενά" της συμφωνίας, τότε μπορεί να εμποδίσει την εφαρμογή της σε κάθε στάδιο.
Σύμφωνα με το Δίκαιο της Συμμαχίας, το ΝΑΤΟ δεν δέχεται στους κόλπους του νέα κράτη-μέλη που βρίσκονται εν μέσω σύγκρουσης - ακόμη και αν οι στρατιωτικές επιχειρήσεις έχουν "παγώσει". Επομένως, η ένταξη της Ουκρανίας θα πάρει χρόνο και η Ρωσία δεν θα μείνει άπραγη. Ακόμα και αν υποθέσουμε ότι η Ουκρανία θα ενταχθεί στο ΝΑΤΟ, ποια είναι η εγγύηση ότι τα μέλη του, αν κληθούν, θα εμπλακούν ενεργά σε μια άμεση στρατιωτική αντιπαράθεση με τη Ρωσία, όταν δεν το κάνουν τώρα; Και τι θα συμβεί αν ο Τραμπ εκλεγεί πρόεδρος στις ΗΠΑ; Δυστυχώς, όπως και να το δει κανείς, υπάρχουν βάσιμες πιθανότητες κάθε είδους συμβιβασμός που θα γίνει τώρα απλώς να οδηγήσει σε μεγαλύτερα προβλήματα στο μέλλον. Το σενάριο η Ρωσία να κινηθεί προς ένα ειρηνευτικό σχέδιο είναι ακόμα πιο ζοφερό απ' ό,τι νομίζετε.
Ο έμπειρος παρατηρητής του Κρεμλίνου γνωρίζει ότι η Μόσχα έχει κάνει ήδη τους σχεδιασμούς της για αυτή την κατάσταση, με λεπτομέρειες που η Δύση δεν έχει αγγίξει ακόμα - παράμετρος αυταπόδεικτη για όποιον δίνει σημασία στις λεπτομέρειες που εξυφαίνει ο μετασοβιετικός ρεβανσισμός του Κρεμλίνου. Το μόνο που χρειάζεται είναι να εξετάσει κάποιος την άκρως αποκαλυπτική εμπειρία από τα γεγονότα στην Αρμενία και στη Γεωργία. Όταν οι Ρώσοι εισέβαλαν στη Γεωργία το 2008, εδραίωσαν την κυριαρχία τους στις αυτονομιστικές περιοχές της Γεωργίας, τη Νότια Οσετία και την Αμπχαζία. Ο τότε πρόεδρος της Γεωργίας, Σαακασβίλι, βλέποντας τη δυτική αναποφασιστικότητα, ανακοίνωσε μονομερή κατάπαυση του πυρός, αποσύρθηκε από τις γραμμές του μετώπου και έσωσε τη χώρα του από το να ισοπεδωθεί όπως η Ουκρανία.
Οι ειρηνευτικοί όροι που προσέφερε η Μόσχα στην Τιφλίδα, τους οποίους μετέφερε ο Γάλλος πρόεδρος Σαρκοζί, ήταν τόσο μονόπλευροι που ο Σαακασβίλι τους απέρριψε λέγοντας -και αυτό είναι σημαντικό- "θα γίνει λαϊκό πραξικόπημα εναντίον μου αν τους αποδεχτώ". Ο Πούτιν είχε απαιτήσει, μεταξύ άλλων, να απεμπολήσει η Γεωργία οριστικά την κυριαρχία της από τις αυτονομιστικές ζώνες και ο Σαακασβίλι... να κάνει στην άκρη. Αντ' αυτού, η Μόσχα κατέλαβε τις αυτονομιστικές ζώνες και προώθησε τα στρατεύματά της και σε άλλες περιοχές. Ποιο ήταν το αποτέλεσμα για τη Γεωργία; Η Ρωσία συνέχισε να περιδιαβαίνει στα γεωργιανά εδάφη και μεθόδευσε την αλλαγή του καθεστώτος το 2013, παρεμβαίνοντας στις εθνικές εκλογές και προωθώντας την εκλογή ενός συντηρητικού εθνικιστή ολιγάρχη στη θέση του Σαακασβίλι.
Αυτός ο ολιγάρχης, ο Ιβανισβίλι, βρίσκεται ακόμη στην εξουσία (ως μαριονέτα στο παρασκήνιο) και εμφανίζεται πλέον ανοιχτά ως φιλορώσος. Εθνικιστής ΚΑΙ φιλορώσος; Πώς είναι δημοκρατικά δυνατόν σε μια χώρα που μισεί τη Ρωσία; Ο Ιβανισβίλι, ενόψει των εκλογών του Οκτωβρίου στη χώρα, δήλωσε δημοσίως ότι η Γεωργία πρέπει να ζητήσει συγγνώμη για τη ρωσική εισβολή. Ναι, καλά διαβάσατε. Αρχικά είχε φτάσει στην εξουσία προσφέροντας μια ήσυχη ζωή στους Γεωργιανούς, ανακούφιση από τις διαμάχες και τις αντιπαραθέσεις, κατακεραυνώνοντας την ασταθή υποστήριξη και τις αξίες της Δύσης, παρουσιάζοντας ένα είδος ανένταχτης γεωργιανής οφθαλμαπάτης. Εντέλει χάρισε στη Μόσχα την ανεξαρτησία της χώρας του. Ίσως διακρίνετε τις υποδηλώσεις για το πώς θα μπορούσαν να κυλήσουν τα πράγματα στην Ουκρανία, εάν η Μόσχα πετύχει μια ευνοϊκή ειρηνευτική συμφωνία εκεί.
Αλλά ας δούμε και την Αρμενία. Μετά τη νίκη στον πρώτο πόλεμο του Ναγκόρνο-Καραμπάχ εναντίον του Αζερμπαϊτζάν το 1992 και την ανακήρυξη ενός είδους δημοκρατίας που πρόσκειται στην Αρμενία, οι βετεράνοι αυτής της νίκης άρχισαν να κυριαρχούν στην αρμενική πολιτική σκηνή. Δημιουργήθηκαν κλίκες, "κολλητοί" και "νταραβεριτζήδες": οι τέλειοι υποψήφιοι για να παρασυρθούν από τη ρωσική επιρροή του μαύρου χρήματος, από τις μίζες για τους στρατιωτικούς εξοπλισμούς και την εύκολη εξουσία. Κατέληξαν πληρεξούσιοι της Μόσχας στις αρμενικές εσωτερικές υποθέσεις. Στην πραγματικότητα, η Αρμενία έχασε σταδιακά την ανεξαρτησία της και κάθε επίφαση δημοκρατίας. Έτσι, η πιο μαχητική υπερ-εθνικιστική παράταξη, οι ήρωες του πολέμου, που ήταν αδύνατον να σταθεί κανείς πολιτικά απέναντι τους, μετατράπηκε σε μια διεφθαρμένη ολιγαρχία που ξεπουλήθηκε στη Μόσχα.
Μόνο όταν ο λαός απηύδησε με τις ανοησίες της φιλορωσικής παράταξης, εξέλεξε -το 2018- έναν πραγματικό δημοκράτη, τον Νικόλ Πασινιάν, παρά τα εμπόδια. Αυτός αμέσως και επανειλημμένα κατηγόρησε τη Ρωσία για την παρεμβατικότητά της στις αρμενικές υποθέσεις. Έτσι, το 2020 η Αρμενία τιμωρήθηκε, αφού οι Ρώσοι ειρηνευτές δεν έκαναν τίποτα για να υπερασπιστούν την αρμενική πλευρά κατά το δεύτερο πόλεμο στο Καραμπάχ. Η Μόσχα ήταν δεσμευμένη από τη σχετική Συνθήκη να βοηθήσει. Έμεινε άπραγη. Αυτήν τη φορά το Αζερμπαϊτζάν ήταν ο νικητής. Η Μόσχα είχε πάρει την εκδίκησή της για τη "δημοκρατική αδιαλλαξία" της Αρμενίας.
Ο Πασινιάν είχε ηγηθεί του κινήματος για απεμπλοκή της Αρμενίας από την επιρροή της Μόσχας - τώρα φορτώθηκε με το όνειδος για τη απώλεια του Καραμπάχ. Η Μόσχα θεώρησε ότι τον αποδυνάμωσε μοιραία: μια νέα "ιστορία Σαακασβίλι" στα σκαριά. Το μάθημα ήταν ξεκάθαρο σε όλους: αν θέλετε να κρατήσετε τη εδάφη σας ανέπαφα, θα αφήσετε τη Μόσχα να το κάνει για εσάς. Αλλιώς θα τα χάσετε. Στο ίδιο πνεύμα, πρόσφατα ο Πούτιν "σήκωσε θόρυβο" κάνοντας λόγο για επαναφορά των αυτονομιστικών περιοχών στη Γεωργία, αν ψηφίσουν τον άνθρωπο του Κρεμλίνου στις επικείμενες εκλογές.
Πώς σχετίζονται όλα αυτά με την υποτιθέμενη ειρηνευτική συμφωνία στην Ουκρανία; Το σχέδιο του Κρεμλίνου είναι παρόμοιο. Ο Ζελένσκι αναγκάζεται να παραχωρήσει προσωρινά τα κατεχόμενα από τη Ρωσία εδάφη με αντάλλαγμα την υπόσχεση για ένταξη της χώρας του στο ΝΑΤΟ. Μέχρι να υλοποιηθεί η ένταξη, υπερεθνικιστικά στοιχεία του στρατού εξεγείρονται και οργανώνουν πραξικόπημα εναντίον του Ζελένσκι επειδή παραχώρησε το Ντονμπάς και την Κριμαία. Η Δύση αντιδρά έντονα, αποξενώνοντας τους στρατιωτικούς πραξικοπηματίες. Ο Πούτιν κατακλύζει τα ερτζιανά της Ουκρανίας με προπαγάνδα για τη δολιότητα της Δύσης, την αργή και ανεπαρκή υποστήριξή της προς την Ουκρανία, την κατά τα φαινόμενα επιθυμία της Δύσης να οδηγήσει την Ουκρανία σε αιματοκύλισμα ως πληρεξούσιό της, την αντιδημοκρατική συγκέντρωση της εξουσίας από τον Ζελένσκι και άλλα παρόμοια.
Θυμηθείτε ότι ο Σαακασβίλι είχε αρνηθεί τους όρους του Κρεμλίνου για την παραχώρηση των αυτονομιστικών περιοχών επειδή θα γινόταν πραξικόπημα εναντίον του. Αυτό θα μπορούσε να συμβεί στην Ουκρανία μετά από μια ειρηνευτική συμφωνία. Στην Αρμενία, οι υπερεθνικιστές υποτάχθηκαν στη Μόσχα. Το ίδιο θα μπορούσε να κάνει μια στρατιωτική κλίκα στην Ουκρανία. Και μακροπρόθεσμα; Θα χάσουν την υποστήριξη της Δύσης και δεν θα ξαναρχίσουν εχθροπραξίες. Όλα αυτά η Μόσχα τα έχει ξανακάνει με ελιγμούς.
Όλα ξεκινούν με τον πειρασμό και την αυταπάτη της εύκολης ειρήνης. Στη Γεωργία, ένα λαϊκιστικό αυταρχικό καθεστώς ανέλαβε την εξουσία υποσχόμενο ανακούφιση από τον φόβο. Ο λαός της Γεωργίας έχει δειλιάσει βλέποντας το καρότο και το μαστίγιο που κρατά η Μόσχα. Να είστε πειθήνιοι, να κυβερνηθείτε από τους ολιγάρχες και το ρωσικό χρήμα, και θα είστε ασφαλείς σε έναν βαθύ εθνικό ύπνο. Ρωσική προστασία. Συνοχή. Συνέχεια. Στον αντίποδα της δυτικής αδιαφορίας και αναποφασιστικότητας, στον αντίποδα του αποπροσανατολισμού και της απογοήτευσης, του χάους και της συρρίκνωσης της ελευθερίας. Και έτσι θα γίνει και με την Ουκρανία. Στον απόηχο μιας ειρηνευτικής συμφωνίας.
