Του Sean Hanlon
Οι ΗΠΑ είναι η μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου και η Κίνα είναι η δεύτερη. Η Κίνα αποτελεί εδώ και καιρό τον κινητήριο μοχλό της παγκόσμιας οικονομικής ανάπτυξης, με μέσο ρυθμό ανάπτυξης πάνω από 9% ετησίως από το 1978.
Πρόσφατα οικονομικά στοιχεία, ωστόσο, δείχνουν ότι παρατηρείται σημαντική επιβράδυνση της κινεζικής ανάπτυξης, αντιστρέφοντας μια σύντομη περίοδο υπεραπόδοσης καθώς η Κίνα ανέκαμψε από τα lockdown κατά τη διάρκεια του κορονοϊού. Το 2023 το κινεζικό ΑΕΠ προβλέπεται τώρα ότι θα είναι περίπου 4,5% σύμφωνα με την Barclays, όχι πολύ υψηλότερο από το προβλεπόμενο ΑΕΠ των ΗΠΑ του 3%.
Οι διαβόητα αδιαφανείς και συχνά ελλιπείς ανακοινώσεις οικονομικών στοιχείων της κινεζικής κυβέρνησης αυξάνουν την αβεβαιότητα, όπως και η τάση του καθεστώτος να παρεμβαίνει επιθετικά στις υποθέσεις των εισηγμένων στο χρηματιστήριο εταιρειών. Η έλλειψη διαφάνειας έχει οδηγήσει ορισμένους στον χρηματοπιστωτικό κλάδο να θεωρούν την Κίνα "μη επενδύσιμη", παρά τη σημαντική παγκόσμια παρουσία της.
Λόγω της διασυνδεδεμένης φύσης των παγκόσμιων αγορών και του ρόλου της Κίνας ως του μεγαλύτερου εμπορικού εταίρου των ΗΠΑ, ακόμη και οι επενδυτές που έχουν αποφύγει την έκθεση σε κινεζικές μετοχές πρέπει να γνωρίζουν τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει το πολυπληθέστερο κράτος του κόσμου. Μπορούμε σε γενικές γραμμές να κατηγοριοποιήσουμε μερικά από τα μεγαλύτερα ζητήματα που αντιμετωπίζει η Κίνα ως αποπληθωρισμό, χρέος και δημογραφικά στοιχεία.
Αποπληθωρισμός: Καθώς οι παγκόσμιες κεντρικές τράπεζες προσπαθούν απεγνωσμένα να συγκρατήσουν τον ανεξέλεγκτο πληθωρισμό, η Κίνα αποτελεί μια ανωμαλία με τις τιμές να εισέρχονται σε αποπληθωριστικό έδαφος τον Ιούλιο.
Ο Δείκτης Τιμών Καταναλωτή της Κίνας τον Ιούλιο μειώθηκε στο -0,3% σε ετήσια βάση τον Ιούλιο, ενώ οι τιμές παραγωγού μειώθηκαν κατά -4,4% σε ετήσια βάση. Τα αποπληθωριστικά στοιχεία είναι το επακόλουθο της αντίδρασης της Κίνας στην πανδημία, η οποία επικεντρώθηκε στη μείωση του χρέους και στη συγκράτηση των κερδοσκοπικών τομέων της αγοράς, σε αντίθεση με τα επιθετικά προγράμματα τόνωσης της οικονομίας από τις ΗΠΑ και άλλες ανεπτυγμένες χώρες. Ορισμένοι Κινέζοι σύμβουλοι πολιτικής ζητούν τώρα μέτρα τόνωσης της κατανάλωσης, ώστε να μην πέσει η Κίνα σε αποπληθωριστικό σπιράλ, καθώς οι καταναλωτές καθυστερούν τις αγορές αγαθών και υπηρεσιών. Ακριβώς όπως ο πληθωρισμός ασκεί πίεση στους καταναλωτές να αγοράσουν αγαθά σήμερα ή αλλιώς να διακινδυνεύσουν υψηλότερες τιμές στο μέλλον, ο αποπληθωρισμός αποθαρρύνει τις αγορές, καθώς οι καταναλωτές αναμένουν ότι τα αγαθά θα είναι φθηνότερα στο μέλλον.
Πώς επηρεάζει ο κινεζικός αποπληθωρισμός τις ΗΠΑ; Η Κίνα μπορεί να "εξάγει" τον αποπληθωρισμό της πλημμυρίζοντας την αγορά των ΗΠΑ με σχετικά φθηνότερα αγαθά. Επιφανειακά αυτό θα ήταν χρήσιμο για τη μείωση του πληθωρισμού στις ΗΠΑ. Οι φθηνότερες εισαγωγές μπορούν να δημιουργήσουν μείωση της ζήτησης για εγχώρια αγαθά, η οποία αν αφεθεί ανεξέλεγκτη θα μπορούσε να οδηγήσει σε μειωμένα επίπεδα μεταποίησης, επιχειρηματικών επενδύσεων και τελικά σε χαμηλότερα κέρδη και υψηλότερη ανεργία. Η Fed θα καλωσόριζε μια μέτρια δόση χαλάρωσης της οικονομίας, αλλά η κατάσταση στο εσωτερικό της χώρας θα μπορούσε να εξελιχθεί σε ύφεση εάν η Κίνα δεν μπορέσει να ανακόψει τις μειώσεις των τιμών.
Χρέος: Για να κατανοήσει κανείς την πολυπλοκότητα της κινεζικής σχέσης με το χρέος, πρέπει να ανατρέξει στην παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση του 2008. Για να τονώσει την οικονομία της, η κινεζική κυβέρνηση εξαπέλυσε ένα τσουνάμι δαπανών ύψους 587 δισ. δολαρίων, οι οποίες εκείνη την εποχή αντιστοιχούσαν στο 12,5% του ΑΕΠ της Κίνας. Σε σχετική βάση, η τόνωση ήταν τριπλάσια από τα μέτρα που εφαρμόστηκαν εδώ στις ΗΠΑ. Τα κίνητρα αυτά προκάλεσαν μια τεράστια οικοδομική έκρηξη, καθώς πολλοί αμφισβητούσαν το κατά πόσον οι άδειες "πόλεις-φαντάσματα" θα κατοικηθούν ποτέ από την ανερχόμενη κινεζική μεσαία τάξη. Σήμερα, ο τομέας των ακινήτων αντιπροσωπεύει το 23% του κινεζικού ΑΕΠ.
Η κινεζική κυβέρνηση μπορεί να είναι επιφυλακτική στο να διασώσει τους εργολάβους ακινήτων, καθώς έχει να αντιμετωπίσει το δικό της χρέος. Η κινεζική κεντρική τράπεζα έχει μειώσει τα επιτόκια για να διατηρήσει τη ροή του δανεισμού, αλλά μέχρι στιγμής απέχει από πιο άμεσα μέτρα τόνωσης. Η κυβέρνηση φαίνεται να αισθάνεται άβολα με το συνολικό χρέος της χώρας, το οποίο έχει διογκωθεί σε σχεδόν 300% του ΑΕΠ, ξεπερνώντας τους δείκτες χρέους προς ΑΕΠ των ΗΠΑ και της Ευρωζώνης. Οι οικονομολόγοι εκτιμούν ότι για να κερδίσει ένα δολάριο αύξησης του ΑΕΠ, η Κίνα πρέπει να επενδύσει 9 δολάρια σε κυβερνητικές δαπάνες, υπογραμμίζοντας τις φθίνουσες αποδόσεις μετά από δεκαετίες υπερανάπτυξης και έργων υποδομής.
Είναι σαφές ότι η Κίνα δεν μπορεί πλέον να βασίζεται στον δανεισμό για την οικοδόμηση ως τον κύριο μοχλό ανάπτυξης του ΑΕΠ. Οι κυβερνητικοί αξιωματούχοι διαφωνούν επί του παρόντος για το πώς θα είναι η επόμενη εξέλιξη της κινεζικής οικονομίας. Ενώ ορισμένοι υποστηρίζουν μια οικονομία δυτικού τύπου για την ενίσχυση των δαπανών των νοικοκυριών για αγαθά και υπηρεσίες, το καθεστώς Σι διστάζει να υιοθετήσει αυτή την ιδέα, εν μέρει επειδή συνεπάγεται μεγαλύτερη προσωπική αυτονομία για τους πολίτες. Αντίθετα, η κυβέρνηση επικεντρώνεται στην αύξηση του μεριδίου της κινεζικής αγοράς σε βιομηχανίες υψηλής αξίας και ανάπτυξης, όπως οι ημιαγωγοί και τα ηλεκτρικά οχήματα.
Δημογραφικά στοιχεία: Η Κίνα αντιμετωπίζει πρόβλημα γήρανσης του πληθυσμού, αποτέλεσμα της πολιτικής "ενός παιδιού" που εφαρμόζει εδώ και δεκαετίες. Οι προβλέψεις του ΟΗΕ προβλέπουν ότι η Κίνα θα χάσει σχεδόν το 50% του πληθυσμού της μέχρι το τέλος του αιώνα. Μεταξύ των νέων, η ανεργία έχει εκτοξευθεί, με το ποσοστό ανεργίας για τους νέους 16-24 ετών να φτάνει το 21,3% τον Ιούνιο, γεγονός που ώθησε την κυβέρνηση να αναστείλει την αναφορά των στοιχείων τον Ιούλιο. Εάν το ποσοστό ανεργίας των νέων επεκταθεί ώστε να συνυπολογίσει και τους μη φοιτητές που βρίσκονται εκτός του εργατικού δυναμικού, ορισμένοι οικονομολόγοι εκτιμούν ότι μπορεί να πλησιάζει το 50%.
Οι προοπτικές απασχόλησης για τους άνω των 35 ετών, οι οποίοι θα έπρεπε να βρίσκονται στην ακμή της καριέρας τους, δεν είναι πολύ καλύτερες. Οι Κινέζοι πολίτες αναφέρονται στην "κατάρα των 35", μια κοινή μορφή νόμιμων ηλικιακών διακρίσεων, όπου οι εργοδότες αποφεύγουν να προσλαμβάνουν εργαζόμενους άνω των 35 ετών. Ακόμη και οι θέσεις εργασίας στο δημόσιο συνήθως απαγορεύουν στους εργαζόμενους άνω των 35 ετών να υποβάλουν αίτηση, καθιστώντας δύσκολο για πολλούς Κινέζους πολίτες να βρουν σταθερή, καλά αμειβόμενη εργασία που απαιτείται για να δημιουργήσουν οικογένειες και να αντιστρέψουν τις δημογραφικές τάσεις.
Για τους νέους, μορφωμένους Κινέζους εργαζόμενους, υπάρχει έλλειψη υψηλά αμειβόμενων θέσεων εργασίας υψηλής εξειδίκευσης που αναζητούν οι Κινέζοι απόφοιτοι κολεγίων. Ο πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ έχει δηλώσει ότι οι εργαζόμενοι αυτοί θα πρέπει να αναζητήσουν εργασία σε εργοστάσια ή σε αγροτικές εργασίες, αλλά πολλοί απλά απομακρύνονται από το εργατικό δυναμικό, ένα φαινόμενο γνωστό ως "lying flat". Άλλοι αναζητούν καλύτερες προοπτικές απασχόλησης στο εξωτερικό, γεγονός που απλώς επιδεινώνει την αυξανόμενη δημογραφική ανισορροπία.
Τι θα συμβεί στη συνέχεια; Παρά το δυσβάσταχτο βάρος του χρέους του, φαίνεται πιθανό ότι το καθεστώς Σι θα χρειαστεί να εφαρμόσει κάποιου είδους οικονομικά κίνητρα για την αντιμετώπιση του αποπληθωρισμού και της ανεργίας, ώστε να αναχαιτίσει την αυξανόμενη δυσαρέσκεια των πολιτών. Η μορφή που θα λάβει αυτό το κίνητρο είναι αβέβαιη. Ο μεγαλύτερος κίνδυνος είναι αν το καθεστώς επιλέξει να αναπροσανατολίσει τις δαπάνες από τις υποδομές στις στρατιωτικές του επιδιώξεις, γεγονός που θα μπορούσε να εντείνει τις παγκόσμιες εντάσεις. Η Ταϊβάν είναι ζωτικής σημασίας ως εμπορικός εταίρος των ΗΠΑ και παραγωγός του 50% των ημιαγωγών του πλανήτη. Εάν ο Σι επιλέξει να αυξήσει την επιθετικότητα προς την Ταϊβάν, αυτό θα έχει εκτεταμένες παγκόσμιες επιπτώσεις στις αλυσίδες εφοδιασμού και θα προκαλέσει ένα ξεπούλημα της αγοράς λόγω του κινδύνου στρατιωτικής σύγκρουσης.
Η παγκόσμια οικονομία είναι μια πολύπλοκη, διασυνδεδεμένη δομή και η Κίνα παραμένει βασικό συστατικό στοιχείο. Ακόμη και για τους επενδυτές που επιλέγουν να αποφύγουν την έκθεση σε κινεζικές μετοχές, είναι αδύνατο να απομονώσουν πλήρως τα χαρτοφυλάκια από την Κίνα λόγω της δυναμικής της αλυσίδας εφοδιασμού. Η διατήρηση της επίγνωσης της κινεζικής οικονομίας, καθώς και των αλλαγών και των προκλήσεων που αντιμετωπίζει, είναι απαραίτητη για τη λήψη τεκμηριωμένων αποφάσεων κατανομής περιουσιακών στοιχείων και την προετοιμασία για πιθανούς καθοδικούς κινδύνους καθώς η δυναμική της ισχύος μετατοπίζεται στην παγκόσμια οικονομία.
Οι άμεσες επενδύσεις στη συνολική χρηματιστηριακή αγορά της Κίνας παραμένουν αμφίβολες ακόμη και για τους μακροπρόθεσμους επενδυτές αυτή τη στιγμή.
