Του David Hambling
Η ανάλυση από ειδικούς από την Conflict Armament Research (CAR) των δύο drones που καταρρίφθηκαν στην Ουκρανία δείχνει ότι δεν ήταν ιρανικής κατασκευής, αλλά ρωσικής. Όπως μετέδωσαν οι New York Times, αυτό μπορεί να προμηνύει νέους βομβαρδισμούς με drones στο Κίεβο σε κλίμακα που δεν έχει ξαναγίνει. Αλλά οι αποκαλύψεις δείχνουν ότι η αλήθεια είναι κάπως διαφορετική και η απειλή δεν είναι αυτή που φαίνεται.
Τα drones καμικάζι Shahed ιρανικής κατασκευής έχουν αποτελέσει ένα από τα πιο αποτελεσματικά όπλα της Ρωσίας. Στις 3 Αυγούστου, ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι δήλωσε ότι η Ρωσία έχει εκτοξεύσει σχεδόν 2.000 Shahed στην Ουκρανία, γεγονός που υποδηλώνει ότι ενδέχεται να έχει χρησιμοποιήσει τα περισσότερα από τα 2.400 που φέρεται να απέκτησε από το Ιράν στην αρχική συμφωνία. Η Ρωσία σχεδιάζει τώρα να κατασκευάσει η ίδια drones και τον Ιούνιο ο Λευκός Οίκος έδωσε στη δημοσιότητα φωτογραφίες του τεράστιου εργοστασίου στη Ρωσία που επιλέχθηκε για το έργο αυτό. Ουκρανοί αξιωματούχοι των μυστικών υπηρεσιών ανέφεραν τον Ιούλιο ότι η παραγωγή είχε ήδη ξεκινήσει. Η νέα έκθεση της CAR επιβεβαιώνει ότι αυτή η έκδοση των drones έχει τροποποιημένο σχεδιασμό και κάποια ρωσικά εξαρτήματα.
Τον Ιούλιο, αναλυτές της Υπηρεσίας Πληροφοριών Άμυνας των ΗΠΑ δήλωσαν στους δημοσιογράφους ότι η μονάδα κατασκευής θα παρήγαγε ένα απόθεμα drones μεγαλύτερο από ό,τι έχει παρατηρηθεί μέχρι σήμερα.
Αλλά μια έρευνα στην τοποθεσία από Ρώσους ακτιβιστές έδειξε ότι ο σκοπός του εργοστασίου δεν είναι να κατασκευάσει drones, αλλά να "κλέψει" χρήματα από το σύστημα με μια παλιομοδίτικη απάτη προμηθειών.
Καλώς ήρθατε στην Alabuga: Χαμηλοί φόροι, φθηνή εργασία, υψηλά κέρδη
Το εργοστάσιο βρίσκεται στην ειδική οικονομική ζώνη Alabuga στο Ταταρστάν. Οι εταιρείες λαμβάνουν μεγάλες φορολογικές ελαφρύνσεις για τη λειτουργία τους σε αυτή την περιοχή και πριν από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, η Alabuga ήταν ένας ακμάζων κόμβος βιομηχανίας υψηλής τεχνολογίας με πολλούς ξένους εταίρους που είχαν την έδρα τους εκεί, συμπεριλαμβανομένης της Ford.
Τώρα όμως οι ξένοι εταίροι έφυγαν, ο άδειος χώρος μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την κατασκευή drone και υπάρχουν ήδη κατασκευαστές στην περιοχή. Σύμφωνα με τους υποστηρικτές του έργου, οι ρωσικής κατασκευής κλώνοι των Shaded θα βελτιωθούν σε σχέση με τα πρωτότυπα.
"Το αναβαθμισμένο drone καμικάζι...αναμένεται στο εγγύς μέλλον να απαλλαγεί πλήρως από τα ιρανικά εξαρτήματα και να στραφεί στην εγχώρια βάση για εξαρτήματα (κινητήρας, σύστημα εντοπισμού θέσης, μικροτσίπ, σκελετός), η οποία είναι πιο προηγμένη και ως εκ τούτου, τα τεχνικά χαρακτηριστικά του Geranium (σ.σ. ρωσική ονομασία για τα Shahed) θα αυξηθούν σημαντικά", δήλωσε Ρώσος Blogger.
Οι δημοσιογράφοι της ρωσικής ακτιβιστικής ομάδας Protokol και του ανεξάρτητου μέσου ενημέρωσης RZVRT ενδιαφέρονται λιγότερο για την παραγωγή πυρομαχικών και περισσότερο για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη μεταχείριση των εργαζομένων σε ένα καταπιεστικό σύστημα. Η έρευνά τους αποκαλύπτει ενδιαφέρουσες πληροφορίες.
Το εργοστάσιο Shahed ιδρύθηκε με το πρόσχημα της κατασκευής σκαφών. Τα drones συναρμολογούνται επί του παρόντος χειροκίνητα χρησιμοποιώντας εξαρτήματα από το Ιράν. Υποτίθεται ότι σε δύο με τρία χρόνια όλα τα εξαρτήματα θα κατασκευάζονται στη Ρωσία και μια αυτοματοποιημένη γραμμή συναρμολόγησης υψηλής τεχνολογίας θα παράγει χιλιάδες drones όμοια των Shahed, αλλά αυτό φαίνεται εξαιρετικά απίθανο.
Με λίγη ερευνητική δουλειά βρέθηκε ένα δελτίο Τύπου της Alabuga από τον Ιανουάριο του 2023:
"Ο Αλεξέι Φλορόφ, εκπρόσωπος της Dolphin-Alabuga LLC, δήλωσε ότι η έναρξη της παραγωγής στην ειδική οικονομική ζώνη έχει προγραμματιστεί για τον Απρίλιο του 2023. Στο αρχικό στάδιο θα παράγονται 2 χιλιάδες ετησίως. Εντός 15 ετών, η παραγωγική ικανότητα θα αυξηθεί σε 20 χιλιάδες μονάδες ετησίως".
Αυτό έχει ενδιαφέρον για τρεις λόγους: Ο πρώτος είναι ότι ο Φλορόφ είναι γενικός διευθυντής της Albatross LLC, μιας εταιρείας drones, η οποία ξεκίνησε πρόσφατα την παραγωγή αναγνωριστικών drone για τον ρωσικό στρατό στην Alabuga. Ο δεύτερος λόγος είναι το νούμερο των "2 χιλιάδων ετησίως", που αντιστοιχούν στις ουκρανικές εκτιμήσεις για τον αρχικό στόχο παραγωγής των ρωσικών Shahed. Ο τρίτος λόγος είναι η διάρκεια των "15 ετών". (Η ρωσική βιομηχανία βρίσκεται σε απότομη πτώση από την έναρξη του πολέμου, οπότε το νούμερο αυτό δεν ξεγέλασε κανέναν).
Η έκθεση των RZVRT/Protokol αναφέρει ότι ενώ το εργοστάσιο παράγει 70 Shaheds το μήνα, αυτά δεν κατασκευάζονται, αλλά συναρμολογούνται από κιτ σε μια απλή αλλά κοπιαστική διαδικασία. Αυτό το κατόρθωμα επιτυγχάνεται με την επιστράτευση ανειδίκευτου, ανήλικου εργατικού δυναμικού από τοπικό κολέγιο.
Αρκετές εκατοντάδες μαθητές ηλικίας 15-17 ετών από το κολέγιο της Alabuga εργάζονται "εθελοντικά" σε 12ωρες βάρδιες στη γραμμή συναρμολόγησης των drones και αμείβονται με 300-400 δολάρια το μήνα. Το κολέγιο υπόσχεται ότι οι μαθητές μπορούν να βγάζουν χρήματα καθώς μαθαίνουν, αλλά σύμφωνα με το δημοσίευμα των RZVRT/Protokol οι μαθητές δεν έχουν καμία επιλογή σχετικά με την εθελοντική εργασία στη συναρμολόγηση των drones, καθώς αποβάλλονται (με βαρύ πρόστιμο) αν αρνηθούν.
Καθώς συνεχίζεται ο πόλεμος στην Ουκρανία, ίσως να ήταν απαραίτητη αυτή η ανορθόδοξη μέθοδος στελέχωσης του εργοστασίου. Αλλά πρέπει να αμφισβητηθεί η δέσμευση για ποιότητα καθώς χρησιμοποιούνται εξαντλημένοι 15χρονοι στη γραμμή παραγωγής. Αυτό μοιάζει περισσότερο με ένα παραδοσιακό sweatshop (σ.σ. ένας πολυσύχναστος χώρος εργασίας με πολύ κακές, κοινωνικά απαράδεκτες ή παράνομες συνθήκες εργασίας), χωρίς επενδύσεις κεφαλαίου σε εξοπλισμό, χρησιμοποιώντας το φθηνότερο διαθέσιμο εργατικό δυναμικό ώστε να μειωθεί το κόστος και να μεγιστοποιηθούν τα κέρδη.
Η τέλεια απάτη
Η κατασκευή drones που έχουν σχεδιαστεί να πετούν μόνο προς μία κατεύθυνση είναι η τέλεια απάτη, επειδή, όσο αυτά βρίσκονται στον αέρα, η κακή κατασκευή δεν θα εντοπιστεί ποτέ. Τα περισσότερα από τα Shahed θα καταρριφθούν ούτως ή άλλως - τουλάχιστον το 80% καταρρίπτεται - οπότε ποιος θα μάθει αν τα συστήματα καθοδήγησής τους είναι ελαττωματικά, αν οι κινητήρες είναι αναξιόπιστοι ή αν οι κεφαλές τους αποτυγχάνουν να πυροδοτηθούν; Η Ουκρανία φροντίζει να μην αφήνει να διαρρεύσουν λεπτομέρειες για τις ζημιές που προκαλούν τα drones. Το ρωσικό υπουργείο Άμυνας θα είναι το τελευταίο που θα μάθει αν τα ρωσικής κατασκευής Shahed είναι αποτυχημένα.
Αλλά τι γίνεται με τον μακροπρόθεσμο στόχο της τοπικής παραγωγής Shahed; Οι ερευνητές των RZVRT/Protokol ανακάλυψαν ένα σωρό έγγραφα που δείχνουν ότι η σύμβαση παραγωγής είχε προσφερθεί σε καθιερωμένους Ρώσους κατασκευαστές όπλων, συμπεριλαμβανομένης της ZALA Aerospace, του βραχίονα της Kalashnikov που παράγει το επιτυχημένο drone καμικάζι Lancet. Όλοι τους απέρριψαν το έργο, αφήνοντάς το στη σχετικά άγνωστη νεοσύστατη επιχείρηση.
Το χαμηλό κόστος των Shahed είναι η κύριος λόγος που είναι ελκυστικά στον ρωσικό στρατό, με εκτιμώμενη τιμή μόλις 20.000 δλαρίων σε σύγκριση με 1,2 εκατ. δολάρια για έναν πύραυλο κρουζ Kalibr. Αυτό δεν αφήνει πολλά περιθώρια κέρδους και η προοπτική της κατασκευής ενός κλώνου των Shahed, χρησιμοποιώντας εξαρτήματα ρωσικής κατασκευής και όχι φτηνές ξένες εισαγωγές, αποτελεί τεράστια πρόκληση.
Η έκθεση της CAR σημειώνει ότι τα ρωσικής συναρμολόγησης Shahed έχουν μόνο τρία εξαρτήματα ρωσικής προέλευσης. Ένα από αυτά είναι η μονάδα δορυφορικής πλοήγησης Kometa, που αναπτύχθηκε για ρωσικά στρατιωτικά συστήματα, η οποία χρησιμοποιεί το ρωσικό GLONASS και όχι το αμερικανικό GPS.
Μπορούν οι κατασκευαστές να βρουν ρωσικά εξαρτήματα για να αντικαταστήσουν τις άλλες εισαγωγές; Φαίνεται απίθανο, επειδή κανένας άλλος κατασκευαστής ρωσικών drones δεν μπορεί.
Το Lancet της ZALA που υποτίθεται ότι είναι ρωσικής κατακευής κοστίζει δύο φορές περισσότερο από το Shahed και, όπως διαπιστώθηκε σε προηγούμενη έκθεση της CAR, έχει πολλά εξαρτήματα από δυτικούς κατασκευαστές. Σε αυτά περιλαμβάνεται ο "εγκέφαλός" του, ο οποίος χρησιμοποιεί αμερικανικά τσιπ. Ακόμα και ο κινητήρας του Lancet προέρχεται από έναν Τσέχο κατασκευαστή. Και ένα πρόσφατο διαφημιστικό βίντεο που δείχνει τις εγκαταστάσεις παραγωγής του Lancet αποκάλυψε κατά λάθος ότι τα τοπικά κατασκευασμένα εξαρτήματα, όπως τα φτερά, κατασκευάζονται από εισαγόμενες μηχανές. Όλα αυτά ενδέχεται να μην είναι εύκολο να αποκτηθούν υπό τις τρέχουσες κυρώσεις.
Και ενώ μπορεί να είναι εφικτή η λαθραία εισαγωγή μικρών παρτίδων εξαρτημάτων, αυτό είναι απλά ανέφικτο όταν προσπαθείς να παράγεις χιλιάδες μονάδες το μήνα. Δεν είναι λοιπόν περίεργο που μεγάλοι κατασκευαστές drone απέρριψαν την πρόκληση.
Πιθανότατα, ο Φλόροφ και οι συνεργάτες του δεν έχουν καμία πρόθεση να πετύχουν το ακατόρθωτο.
Η επίσημη εταιρεία drones του Φλόροφ, Albatross, έχει προμηθεύσει πολύ λίγα αναγνωριστικά drones στον ρωσικό στρατό. Υπόσχεται ότι θα παραδίδει χίλια το μήνα σε δεκαπέντε χρόνια. Και θα το κάνει αυτό, λέει, με τη βοήθεια μιας μεγάλης επένδυσης στη σύγχρονη τεχνολογία.
Η Dolphin-Alabuga αναζητά 80 δισ. ρούβλια ή περίπου 800 εκατ. δολάρια για να ξεκινήσει η αυτοματοποιημένη γραμμή παραγωγής. Το ρωσικό υπουργείο Άμυνας δεν πληρώνει προκαταβολικά, αλλά θα εγγυηθεί τις παραγγελίες. Αυτή η κυβερνητική σύμβαση θα χρησιμοποιηθεί για να δανειστεί αυτά τα χρήματα από τη ρωσική τράπεζα VTB Bank.
Οι μεγάλες, άδειες εργοστασιακές μονάδες είναι χρήσιμες βιτρίνες για απάτες. Σε τουλάχιστον δύο περιπτώσεις στις ΗΠΑ, επιχειρηματίες αγόρασαν εργοστασιακούς χώρους για ένα νέο εργοστάσιο αυτοκινήτων, έπεισαν τους επενδυτές ότι είχαν ένα ασφαλές επιχειρηματικό σχέδιο και εξαφανίστηκαν με τα χρήματα. Ένα άδειο εργοστάσιο φαίνεται ωραίο στα φυλλάδια, οι εκπρόσωποι των επενδυτών που επισκέπτονται τα εργοστάσια μπορούν να δουν ακριβώς πού θα πάνε όλα τα ακριβά μηχανήματα. Δεδομένου του μεγάλου χρονικού διαστήματος, θα περάσουν χρόνια προτού κάποιος είναι σε θέση να πει αν η γραμμή παραγωγής θα κατασκευαστεί ποτέ ... ή να ρωτήσει πού πήγαν πραγματικά όλα αυτά τα χρήματα.
Η μακρά παράδοση της Ρωσίας στις απάτες με drones
Ο λόγος για τον οποίο θεωρούμε ότι πρόκειται για μια πιθανή απάτη είναι θέμα προϊστορίας. Οι απάτες δεν είναι καθόλου ασυνήθιστες στη ρωσική βιομηχανία drones, μου είπε ο Samuel Bendett, ειδικός στη ρωσική βιομηχανία μη drones και σύμβουλος τόσο της CNA όσο και της CNAS.
"Όσον αφορά την κλοπή κεφαλαίων, όλα είναι πιθανά", δήλωσε ο Bendett.
Ο Bendett έκανε αναφορά σε ένα πρόσφατο σκάνδαλο σχετικά με την παραγωγή του drone Altius, της ρωσικής απάντησης στο RQ-4 Global Hawk της USAF. Στην πολύπλοκη ποινική υπόθεση εμπλέκεται ένας αριθμός ανώτερων σχεδιαστών καθώς και αγορά κινητήρων του drone από τη Γερμανία σε υπερβολικά υψηλή τιμή. Ο Alexander Gomzin, γενικός διευθυντής του γραφείου σχεδιασμού που αναπτύσσει το Altius, κατηγορείται για υπεξαίρεση περίπου 9 εκατ. δολαρίων. Το έργο έχει πλέον ανατεθεί σε διαφορετικό κατασκευαστή. Δώδεκα χρόνια μετά την έναρξή του, το Altius βρίσκεται μερικά χρόνια πίσω από το χρονοδιάγραμμα και πάνω από τον προϋπολογισμό.
Το πρότζεκτ Dobryna, μια "ρωσικής κατασκευής" εναλλακτική λύση στα κινεζικά drones της DJI για τον στρατό, κατέληξε σε αποτυχία όταν το τελικό προϊόν δέχθηκε έντονη κριτική από Ρώσους σχολιαστές. Στα 130.000 ρούβλια ή περίπου 1.350 δολάρια, η κυβέρνηση πλήρωσε περίπου τα διπλάσια από τη λιανική τιμή του κινεζικού πρωτοτύπου. Δεν ασκήθηκαν ποινικές διώξεις.
Παρομοίως, το Orlan-10, το αναγνωριστικό drone της Ρωσίας, βρέθηκε στο επίκεντρο ενός σκανδάλου προμηθειών όταν η κατασκευάστρια εταιρεία, η Elektropribor, ανέλαβε να αντικαταστήσει την ξένης κατασκευής κάμερα του drone με μια νέα ρωσική. Αντ' αυτού, προμηθεύτηκε μια κάμερα από την Κίνα, έκαναν rebranding και χρέωσαν την κυβέρνηση με τεράστια προσαύξηση.
Ανάγκη για ξένα εξαρτήματα
Χαμηλόμισθοι εργάτες θα συνεχίσουν να συναρμολογούν χειροκίνητα αμφιβόλου ποιότητας Shahed στην Alabuga. Μπορεί να φτάσουν ακόμη και τον στόχο των διακοσίων τον μήνα, και αυτό θα επιτρέψει στη Ρωσία να συνεχίσει τις επιθέσεις στο σημερινό περίπου επίπεδο. Ευτυχώς οι ουκρανικές άμυνες βελτιώνονται σταθερά και λίγα drones θα διασπάσουν τις άμυνες μάλλον με αυτόν τον ρυθμό. Ωστόσο, όπως και άλλοι Ρώσοι εργολάβοι αμυντικών συστημάτων, μπορεί να δυσκολευτούν να ανταποκριθούν στις ποσότητες, ειδικά αν η ροή των λαθραίων εξαρτημάτων αποκοπεί.
Όπως σημειώνει η έκθεση της CAR, ο εντοπισμός και η αποκοπή των διαύλων μέσω των οποίων τα δυτικής κατασκευής κρίσιμα εξαρτήματα φτάνουν στη Ρωσία εξακολουθεί να είναι ζωτικής σημασίας. Η Ρωσία εξακολουθεί να μην μπορεί να κατασκευάσει μόνη της εξαρτήματα υψηλής τεχνολογίας και αυτό το γιγαντιαίο εργοστάσιο δεν θα παράγει τίποτα αν τα εξαρτήματα δεν είναι διαθέσιμα.
