Του Matt Craig
Φωτογράφηση από τον Tom Hunt για το "Forbes"
Ο Ed Craven και ο Bijan Tehrani συναντήθηκαν για πρώτη φορά στο Διαδίκτυο, όταν, έφηβοι ακόµη, έκαναν τα πρώτα τους βήµατα στο επιχειρείν, αναπτύσσοντας ένα εργαλείο που επέτρεπε στους παίκτες του "Runescape", ενός διαδικτυακού παιχνιδιού, να στοιχηµατίζουν για τις µεταξύ τους "µάχες" µε ψηφιακά νοµίσµατα. Ήταν µια προσοδοφόρος ιδέα, που φέρεται όµως να τους οδήγησε εκτός πλατφόρµας. "Δεν θα έλεγα ακριβώς ότι µας πέταξαν έξω", λέει ο Αυστραλός Craven, µε ένα πονηρό χαµόγελο. "Αλλά σίγουρα δεν το είδαν µε καλό µάτι οι δηµιουργοί του παιχνιδιού".
Μία δεκαετία και κάτι αργότερα, ο 28χρονος Craven και ο 30χρονος Tehrani είναι τα πρόσωπα πίσω από τη Stake.com, το µεγαλύτερο υπεράκτιο καζίνο κρυπτονοµισµάτων στον κόσµο, που έχει έδρα στη Μελβούρνη της Αυστραλίας. Η Stake είχε έσοδα $2,6 δισ. πέρυσι – κι αυτό παρότι ο τζόγος κρυπτονοµισµάτων δεν επιτρέπεται σε ΗΠΑ, Ηνωµένο Βασίλειο και σε µεγάλο µέρος της Ευρώπης. Η δηµιουργικότητά τους στο µάρκετινγκ και η απόφασή τους να δραστηριοποιηθούν σε µια γκρίζα νοµικά ζώνη τούς έχουν αναδείξει σε δύο από τους νεότερους αυτοδηµιούργητους δισεκατοµµυριούχους στον πλανήτη, µε περιουσία περίπου $1,3 δισ. έκαστος. Έχουν βάλει βαθιά το χέρι στην τσέπη προκειµένου η φίρµα της Stake να φιγουράρει σε µονοθέσια της Formula 1, φανέλες της αγγλικής Premier League, στα ρινγκ του πρωταθλήµατος µικτών πολεµικών τεχνών UFC και µια νέα υπηρεσία ζωντανής ροής περιεχοµένου. Αυτό, όµως, που επιζητούν πραγµατικά είναι η νοµιµότητα. Και γι’ αυτήν κανένα τίµηµα δεν είναι υψηλό.
"Συνδυάσαµε δύο από τις πιο αµφιλεγόµενες τεχνολογίες και τοµείς. Εποµένως, ήταν εξαρχής δύσκολο να ανατρέψουµε την αντίληψη του κόσµου για το τι αντιπροσωπεύει η εταιρεία", λέει ο Craven.
Το δίδυµο άρχισε να ασχολείται µε την κρυπτογράφηση το 2013, όταν το Bitcoin διαπραγµατευόταν για περίπου $100. Μαζί µε µερικούς φίλους, κωδικοποίησαν ένα πρωτόγονο παιχνίδι που ονοµάζεται "Primedice", το οποίο επιτρέπει στους χρήστες να στοιχηµατίζουν το Bitcoin σε ένα εικονικό ζάρι. Η Primedice απέφερε αρκετά κέρδη ώστε να γίνει δουλειά πλήρους απασχόλησης για τους έφηβους δηµιουργούς της. Όµως είχαν µεγαλύτερες φιλοδοξίες. Την άνοιξη του 2016 άνοιξαν γραφείο στη Μελβούρνη και ίδρυσαν την εταιρεία Easygo, µε 18 υπαλλήλους. Η Easygo λάνσαρε τη Stake το επόµενο έτος, προσθέτοντας µάλιστα κουλοχέρηδες, τραπέζια στοιχηµατισµού και ένα βιβλίο αθλητικών στοιχηµάτων σε κρυπτονοµίσµατα.
Η συγκυρία ήταν εξαιρετική. Έως τα τέλη του 2017 η τιµή του Bitcoin είχε ξεπεράσει τα $10.000 (σήµερα υπερβαίνει τα $60.000), ενώ όλο και περισσότεροι πίστευαν ότι θα µπορούσε να καταστεί το χρήµα του µέλλοντος. "Δεν ήταν ουσιαστικά επιχειρηµατίες τότε, αλλά επικεφαλής της κοινότητας", λέει ο Tim Heath, πρωτοπόρος στον τοµέα των crypto και ιδρυτής της Yolo, µιας εσθονικής εταιρείας κρυπτο-καζίνο και επενδύσεων.
Τότε ακόµη πρακτικά δεν υπήρχαν νοµοθεσία και κανόνες για τα crypto, και τα καζίνο µπορούσαν να λάβουν άδεια λειτουργίας σε υπεράκτιους παραδείσους, όπως το Κουρασάο, όπου η Stake διαθέτει άδεια λειτουργίας και η φορολογία είναι µηδαµινή. Ελλείψει εποπτείας, η Stake µπόρεσε να έχει χαµηλά κόστη και να προσφέρει καλύτερες πιθανότητες στους παίκτες να κερδίζουν. Οι παίκτες διατηρούσαν την ανωνυµία τους και δεν κατέβαλλαν τέλη συναλλαγών.
Ο κλάδος των κρυπτο-καζίνο έγινε ιδιαίτερα δηµοφιλής, παρότι ο ιστότοπος αξιολόγησης διαδικτυακών τυχερών παιχνιδιών χαρακτηρίζει το Κουρασάο "περιγέλαστο διαχειριστή", ελλείψει νοµοθεσίας για την προστασία των καταναλωτών, την ταυτοποίηση των παικτών ή την αντιµετώπιση των απατών. Τον Ιανουάριο ο υπουργός Οικονοµικών του Κουρασάο παραδέχτηκε το ευρέως γνωστό: Η χώρα έχει τη φήµη κόµβου για ξέπλυµα χρήµατος.
Στην προσπάθεια προσέλκυσης νέων, πρόθυµων να ρισκάρουν πελατών, ο Craven έριξε ως δολώµατα δηµιουργούς περιεχοµένου. Η Stake άρχισε να κόβει επιταγές ύψους $1 εκατ. τον µήνα σε ορισµένους εξ αυτών, προκειµένου να ποντάρουν στην πλατφόρµα ζωντανής ροής Twitch, συχνά µε χρήµατα που φαίνονταν να παρέχονται από τη Stake. Όταν η τηλεθέαση στο Twitch υπερδιπλασιάστηκε λόγω πανδηµίας, η "δουλειά" εκτοξεύθηκε, όπως λέει ο Craven. Ακολούθησε η στρατηγική συνεργασία, έναντι φερόµενου αντιτίµου $100 εκατ., µε τον σούπερ σταρ της ραπ και λάτρη του αθλητικού στοιχηµατισµού Drake, που εξασφάλισε στη Stake ευρεία προβολή.
Μεταξύ 2020 και 2022 τα ακαθάριστα έσοδα της Stake από τα τυχερά παιχνίδια εκτινάχθηκαν από περίπου $100 εκατ. σε άνω των $2 δισ., εξασφαλίζοντάς της κυρίαρχο µερίδιο στην αγορά των κρυπτο-καζίνο. Η εταιρεία, που παραµένει αυτοχρηµατοδοτούµενη και ελεγχόµενη (50/50) από τους Craven και Tehrani, είχε κέρδη εκατοντάδων εκατοµµυρίων δολαρίων. Οι δε ιδρυτές της άρχισαν να ζουν σαν τους Ροκφέλερ – κυριολεκτικά. Ο Tehrani αγόρασε µια έπαυλη στο Μανχάταν που ανήκε στον David Rockfeller, ενώ ο Craven δαπάνησε $76 εκατ. για δύο κατοικίες σε προνοµιούχο προάστιο της Μελβούρνης.
Το δίδυµο ήταν επίσης πρόθυµο να πληρώσει αδρά για την προβολή της εταιρείας. Η Stake πληρώνει $12 εκατ. ετησίως για να φιγουράρει στη φανέλα οµάδας ποδοσφαίρου της αγγλικής Premier Leaque, ενώ έκλεισε τριετή συµφωνία χορηγίας ύψους $100 εκατ. µε οµάδα της Formula 1. "Όταν έχεις την προσοχή του κόσµου, θα πρέπει να επενδύσεις ό,τι µπορείς για τη διατηρήσεις", λέει ο Tehrani.
Το τελευταίο διάστηµα προτεραιότητά τους είναι να διασφαλίσουν ό,τι έχουν χτίσει. Ολοένα και περισσότερες χώρες σε όλο τον κόσµο έχουν θεσπίσει –ή εξετάζουν– νοµοθεσία για τα διαδικτυακά τυχερά παιχνίδια, µεταξύ των οποίων και το Κουρασάο, µε αποτέλεσµα οι διαχειριστές κρυπτο-καζίνο να καλούνται να επιλέξουν είτε να συνεχίσουν να δραστηριοποιούνται σε µια συρρικνούµενη γκρίζα αγορά είτε να συµµορφωθούν µε τους κανόνες όσο το δυνατόν περισσότερων χωρών.
Η Stake επέλεξε τον δρόµο της συµµόρφωσης, προβαίνοντας σε ένα µπαράζ προσλήψεων νοµικών και ειδικών σε θέµατα συµµόρφωσης, ενισχύοντας τις διαδικασίες επαλήθευσης πελατών και ξεκινώντας ρυθµιζόµενες δραστηριότητες, όχι όµως κρυπτονοµισµάτων, σε Ηνωµένο Βασίλειο, Πορτογαλία, Ιταλία και Κολοµβία. Στις Ηνωµένες Πολιτείες η Stake λειτουργεί ένα "κοινωνικό καζίνο" µε ψηφιακά νοµίσµατα άνευ αξίας. Η στρατηγική αυτή αναµφίβολα θα περιορίσει τα κέρδη της, αλλά ο Tehrani λέει ότι η Stake "αρχίζει να εξελίσσεται σε εταιρεία" µε ορίζοντα δεκαετιών.
Το δίδυµο, όπως προαναφέρθηκε, έχει επίσης δραστηριοποιηθεί και εκτός τζόγου. Στα τέλη του 2022 ο Tehrani και ο Craven λανσάρισαν το Kick, µια υπηρεσία ζωντανής ροής ανταγωνιστική του Twitch. Λίγους µήνες νωρίτερα το Twitch είχε ανακοινώσει ότι απαγορεύει τη διαφήµιση της Stake στην πλατφόρµα του λόγω ελλιπούς προστασίας των καταναλωτών. Οι Craven και Tehrani, προκειµένου να ενισχύσουν την ανάπτυξη του Kick, εφάρµοσαν τη στρατηγική που ακολούθησαν αρχικά µε τη Stake, ήτοι χαλαρούς περιορισµούς και παροχή των µέγιστων δυνατών προνοµίων στους χρήστες. Για ακόµα µία φορά, δε, προσέλκυσαν δηµιουργούς περιεχοµένου µε συµβόλαια συνεργασίας πολλών εκατοµµυρίων δολαρίων και δίνοντας τη δυνατότητα στους streamers να διατηρούν το 95% των εσόδων από τις συνδροµές τους, έναντι 50% που προσέφερε το Twitch. Η στρατηγική τους πέτυχε, ωστόσο η χαλαρή εποπτεία όσον αφορά το περιεχόµενο προσέλκυσε πλήθος αµφιλεγόµενων δηµιουργών και παράνοµο περιεχόµενο, δυσκολεύοντας την προσπάθεια παροχής διαφηµιστικών υπηρεσιών.
Η εξέλιξη αυτή ήγειρε αµφιβολίες για τη βιωσιµότητα του Kick µακροπρόθεσµα. Το "Forbes" εκτιµά ότι έχει έλλειµµα κάθε µήνα και έχει "κάψει" περισσότερα από $100 εκατοµµύρια από την πρώτη στιγµή της λειτουργίας του. Την προηγούµενη δεκαετία τεχνολογικοί κολοσσοί όπως η Microsoft και η Meta προσπάθησαν και απέτυχαν να δηµιουργήσουν βιώσιµες υπηρεσίες ζωντανής ροής περιεχοµένου, ενώ ακόµα και το Twitch δεν υπήρξε ποτέ κερδοφόρο. Το 2014 το Twitch πωλήθηκε στην Amazon έναντι $862 εκατ., αλλά το τίµηµα αφορούσε κατά κύριο λόγο την υποδοµή ζωντανής ροής – είναι η ίδια πλατφόρµα που ενοικιάζει το Kick από την Amazon Web Services.
Αυτό όµως δεν ενοχλεί τους Craven και Tehrani, που λένε ότι στόχος τους παραµένει η περαιτέρω ανάπτυξη. Το δ' τρίµηνο του 2023 το Kick είχε µερίδιο αγοράς περίπου 5%, σύµφωνα µε τον ιστότοπο αναλύσεων Streams Charts. "Ο στόχος όταν ξεκινήσαµε το Kick δεν ήταν το κέρδος", λέει ο Tehrani. "Τελικά, είµαστε στην ευχάριστη θέση να επενδύουµε προσωπικά τεράστια κεφάλαια στην επιχείρηση, διότι πιστεύουµε σε αυτήν".
Φυσικά, όλα τα παραπάνω είναι εφικτά µόνο και µόνο χάρη στη συνεχιζόµενη επιτυχία της Stake και το κέρδος που είχαν οι Craven και Tehrani από τα πρώτα τους "στοιχήµατα" στα κρυπτονοµίσµατα. Παρότι όµως αµφότεροι ισχυρίζονται ότι παραµένουν αισιόδοξοι όσον αφορά τα crypto, κάτι λέει το γεγονός ότι µετατρέπουν µεγάλο µέρος των εσόδων της Stake σε φυσικό νόµισµα.
"Οι µεταβολές στα crypto είναι ραγδαίες", λέει ο Craven. "Δεν θέλουµε να βρεθούµε εκτεθειµένοι. Δραστηριοποιούµαστε ήδη στον τζόγο – δεν θέλουµε να διπλασιάσουµε το ρίσκο".
