Του Christopher Helman
Το 2022 ήταν εξαιρετικό για τον πετρελαϊκό τομέα. Η εκτίναξη των τιμών -με το αργό να ξεπερνά τα 120 δολάρια το βαρέλι τον Ιούνιο του 2022- οδήγησε την ExxonMobil σε κέρδη-ρεκόρ ύψους 62 δισ. δολαρίων που την έφεραν στο Νο 8 της λίστας Forbes Global 2000, σκαρφαλώνοντας 7 θέσεις. Η Shell, η Chevron, η TotalEnergies και η BP έχουν επίσης καλύτερη κατάταξη στη σχετική λίστα σε σύγκριση με πέρυσι.
Ωστόσο, η κορυφαία πετρελαϊκή εταιρεία στη λίστα είναι η Saudi Arabian Oil Company, πιο γνωστή ως Aramco. Ο πετρελαϊκός κολοσσός του Βασιλείου της Σαουδικής Αραβίας βρίσκεται στο Νο 2 της λίστας Forbes Global 2000, πίσω από την αμερικανική τράπεζα JPMorgan. H Aramco έγινε η πιο κερδοφόρα εταιρεία στον κόσμο καταγράφοντας κέρδη 156 δισ. δολαρίων σε πωλήσεις πετρελαίου και πετροχημικών αξίας 592 δισ. δολαρίων το 2022, ενώ το προηγούμενο έτος είχε κέρδη 105 δισ. δολαρίων κέρδη σε πωλήσεις 400 δισ. δολαρίων. Φυσικά, μεγάλο μέρος των κερδών της Aramco (τουλάχιστον 75 δισ. δολάρια ετησίως) το απορροφά η Σαουδική Αραβία, για να χρηματοδοτήσει τις το κυβερνητικό της έργο και τα μεγαλεπήβολα έργα που χρηματοδοτεί ο νεαρός πρίγκιπας διάδοχος Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν.
Ο 37χρονος de facto κυβερνήτης της Σαουδικής Αραβίας στήριξε την ΑΜΚ της Aramco το 2019, η οποία συγκέντρωσε 29 δισ. δολάρια για ποσοστό 1,5% του μετοχικού κεφαλαίου και εκτόξευσε την εταιρεία στη λίστα Global 2000, η οποία περιλαμβάνει μόνο δημόσιες εταιρείες. Η κυβέρνηση κατέχει περίπου το 90% της Aramco, ενώ συμμετοχή 8% έχει το Κρατικό Ταμείο Πλούτου της Σαουδικής Αραβίας.
Η αδύναμη -και ελάχιστα διαπραγματεύσιμη- δημόσια ρευστότητα της Aramco οδηγεί ορισμένους να αμφιβάλλουν για την αυθεντικότητα της τεκμαρτής κεφαλαιοποίησης της, ύψους 2,1 τρισ. δολαρίων, που ισοδυναμεί με ένα λόγο τιμής/κέρδους 13 - ένα premium 50% σε σχέση με τους πετρελαϊκούς κολοσσούς της Δύσης. Η κεφαλαιοποίηση της Exxon είναι στα 440 δισ. δολάρια.
Η Aramco, με επικεφαλής τον CEO Αμίν Νάσερ, δεν χρειάζεται να παίζει με τους ίδιους κανόνες, όπως άλλες ενεργειακοί κολοσσοί. Εγχώρια αποτελεί μονοπώλιο, ενώ διεθνώς οι πολιτικές διασυνδέσεις της Aramco τής εξασφαλίζουν προνομιακή πρόσβαση σε έργα στρατηγικής σημασίας. Φέτος, η Aramco επενδύει 3,6 δισ. δολάρια στην Κίνα μαζί με τη Rongsheng Petrochemical του δισεκατομμυριούχου Li Shuirong για την κατασκευή ενός εργοστασίου που θα χρησιμοποιεί 500.000 βαρέλια σαουδαραβικού αργού ημερησίως. Επιπλέον συμμετέχει στην ανέγερση μιας άλλης κινεζικής μονάδας επεξεργασίας πετροχημικών που θα χρησιμοποιεί ακόμη 300.000 βαρέλια πετρελαίου ημερησίως - η Aramco έχει ποσοστό 30% σε αυτό το project που υλοποιείται από κοινού με την κρατική (και υπό αμερικανικές κυρώσεις) κινεζική εταιρεία κατασκευής όπλων NORINCO Group.
Στις συνεδριάσεις του OPEC τα συμφέροντα της Aramco εκπροσωπούνται από τον πρίγκιπα Αμπντουλαζίζ μπιν Σαλμάν αλ Σαούντ. Στόχος του είναι να μεγιστοποιήσει τα μακροπρόθεσμα έσοδα του Βασιλείου, με μια ορθή διαχείριση της τιμής του πετρελαίου: να μην είναι τόσο υψηλή ώστε να στρέφονται οι καταναλωτές στα ηλεκτρικά οχήματα, ούτε τόσο χαμηλή ώστε να χάνονται πετροδόλαρα.
Στα τέλη Μαΐου, οι τιμές του πετρελαίου είχαν κατρακυλήσει κατά 15% στα 68 δολάρια το βαρέλι (πολύ κάτω από τα 80 δολάρια που επιθυμεί το Βασίλειο), όταν ο πρίγκιπας Αμπντουλαζίζ προειδοποίησε τους καιροσκόπους -μιλώντας στο Οικονομικό Φόρουμ του Κατάρ- ότι όποιος ποντάρει σε χαμηλότερες τιμές μπορεί "να έρθει αντιμέτωπος με πόνο".
Έτσι, κατά τη συνεδρίαση του OPEC+ στη Βιέννη το πρώτο Σαββατοκύριακο του Ιουνίου, ο πρίγκιπας Αμπντουλαζίζ ανακοίνωσε ότι οι Σαουδάραβες θα προβούν σε μονομερή μείωση των εξαγωγών κατά 1 εκατομμύριο βαρέλια ημερησίως τον Ιούλιο (περίπου 1% της παγκόσμιας προσφοράς). Φέρεται να δήλωσε ότι στόχος του ήταν να κάνει "ό,τι είναι απαραίτητο για να φέρει σταθερότητα στην αγορά πετρελαίου". Μετά από ένα σύντομο ράλι, οι τιμές του πετρελαίου έχουν σταθεροποιηθεί και πλέον διαπραγματεύονται πέριξ των 72 δολ. το βαρέλι. Στο μεταξύ, η παραγωγή της Ρωσίας παρέμεινε εκπληκτικά ισχυρή στα 11 εκατ. βαρέλια ημερησίως. Το πρόβλημα είναι ότι οι Ρώσοι πωλούν ό,τι μπορούν με έκπτωση στην Κίνα και στην Ινδία.
Όσοι άντεξαν από τη βιομηχανική ύφεση του 2020 είναι πιο προσεκτικοί με την αποδοτικότητα του κεφαλαίου, επισημαίνει ο Oswald Clint της Bernstein Research. Η Shell, για παράδειγμα, ακύρωσε τα αμερικανικά projects φυσικού αερίου-ντίζελ, φυσικού αερίου-χημικών, LNG, εξερεύνησης της Αρκτικής κ.ο.κ. Ακόμη και οι υψηλές τιμές του περασμένου έτους δεν ξεσήκωσαν τα γεωτρύπανα των Αμερικανών. Η προσφορά πετρελαίου στις ΗΠΑ ανέρχεται στα 12,2 εκατ. βαρέλια ημερησίως, αύξηση κάτω του 5% σε σχέση με πέρυσι.
Στην ExxonMobil, ο διευθύνων σύμβουλος Ντάρεν Γουντς δεν ανησυχεί για τα σκαμπανεβάσματα των τιμών, αρκεί να διατηρείται το κόστος κάτω από τα 35 δολάρια το βαρέλι. Από τις πιο κερδοφόρες πηγές της είναι τα 11 δισ. βαρέλια που έχει ανακαλύψει σε κοίτασμα στα ανοιχτά της Γουιάνας. Στο μεταξύ, αναζητά εξαγορές στο δυτικό Τέξας και στο Νέο Μεξικό.
Η ESG δεν έχει βάλει φρένο στην Exxon - δηλαδή η πίεση από τους επενδυτές που ελέγχουν τις εταιρείες για τις περιβαλλοντικές, κοινωνικές και διοικητικές επιδόσεις τους. "Ο κλάδος στο σύνολό του υποεπενδύει", τόνισε ο Γουντς σε παρέμβασή του στο συνέδριο της Bernstein Research στις αρχές Ιουνίου. "Άλλες εταιρείες, όχι η Exxon, υποχώρησαν λόγω της ESG. Δεν πρόκειται να μπούμε στην αιολική και την ηλιακή ενέργεια. Δεν πρόκειται να ασχοληθούμε με τα ηλεκτρόνια", πρόσθεσε. Αντίθετα, η Exxon θα συνεχίσει να εστιάζει στον εντοπισμό κοιτασμάτων υδρογονανθράκων και τη διαχείρισή τους, δίνοντας έμφαση στην απαλλαγή από τον άνθρακα. Στο Τέξας, η Exxon σχεδιάζει ένα "πράσινο" εργοστάσιο που θα παράγει 1 δισ. κυβικά πόδια υδρογόνου ημερησίως από φυσικό αέριο.
Πριν από δύο δεκαετίες, όταν το Forbes δημοσίευσε την πρώτη λίστα Global 2000, η ExxonMobil κατέλαβε την 4η θέση πίσω από τις Citigroup, General Electric και American International Group. Εκείνη τη χρονιά, η Exxon είχε τα μεγαλύτερα κέρδη σε σύγκριση με τις άλλες εταιρείες στη λίστα: 15,8 δισ. δολάρια. Πρόκειται μόλις για το 1/10 των κερδών που έχει σήμερα η Aramco.
Ο Γουντς δήλωσε πρόσφατα οπαδός της δημιουργίας μετρητών για να υποστηριχθούν επαναγορές ιδίων μετοχών, ενώ η Aramco σχεδιάζει να πωλήσει μετοχές αξίας πολλών δισεκατομμυρίων και ίσως να εισάγει στο Χρηματιστήριο την Aramco Trading.
Το 2018 ο Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν συγκέντρωσε εκατοντάδες Σαουδάραβες μεγιστάνες και βασιλείς, που φέρονταν ως ύποπτοι για σκάνδαλα διαφθοράς, και τους "ανέκρινε" στο Ritz Carlton στο Ριάντ, αποσπώντας εκβιαστικά όχι μόνο όρκους, αλλά και περίπου 100 δισ. δολάρια. Οι πολιτικοί αντιφρονούντες έμαθαν να μην εξωτερικεύουν τις σκέψεις τους, αφού ο Σαουδάραβας πρίγκιπας έδωσε εντολή την ίδια χρονιά για τη δολοφονία του δημοσιογράφου Τζαμάλ Κασόγκι στο προξενείο της Σαουδικής Αραβίας στην Κωνσταντινούπολη. Το μήνυμά του ήταν ξεκάθαρο: Είμαι το αφεντικό, όλοι δουλεύετε για μένα τώρα. Από τότε κανένας Σαουδάραβας δεν έχει εμφανιστεί στη λίστα του Forbes με τους δισεκατομμυριούχους.
Από την άλλη ο Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν σέβεται και ενθαρρύνει τους τεχνοκράτες του. Η προσπάθεια ανάπτυξης και διαφοροποίησης της Aramco οδήγησε την εταιρεία στο να εξαγοράσει το 100% του μεγαλύτερου συγκροτήματος διύλισης στις ΗΠΑ, της μονάδας στο Port Arthur του Τέξας με παραγωγή 600.000 βαρέλια ημερησίως. Το 2020 η Aramco εξαγόρασε τον σαουδαραβικό κολοσσό παραγωγής χημικών προϊόντων Sabic έναντι 69 δισ. δολαρίων. Πέρυσι η Aramco εξαγόρασε τη Valvoline έναντι 2,65 δισ. δολαρίων.
Τα τελευταία χρόνια το Κρατικό Ταμείο Πλούτου της Σαουδικής Αραβίας έχει συγκεντρώσει περιουσιακά στοιχεία αξίας 620 δισ. δολαρίων. Υπάρχει επίσης η Aramco Ventures, η οποία έχει επενδύσει εκατοντάδες εκατομμύρια σε start-ups αιχμής, πολλές από τις οποίες δραστηριοποιούνται στους τομείς της βιώσιμης ενέργειας και των χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Πρόκειται για κάτι περισσότερο από απλή οικολογική πλύση - λόγω του μεγέθους της Aramco, ακόμη και οι απειροελάχιστες μειώσεις στις συστημικές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα μπορούν να έχουν τεράστιο αντίκτυπο.
Το πιο μεγαλεπήβολο όραμα του Μπιν Σαλμάν είναι η Neom: μια φουτουριστική πόλη αξίας 500 δισ. δολαρίων που ανεγέρθηκε από το μηδέν στην ακτή της Ερυθράς Θάλασσας. Η μητρόπολη θα έχει μήκος 177 χιλιόμετρα και πλάτους 200 μέτρα για να φιλοξενεί 9 εκατ. κατοίκους, και θα ονομάζεται The Line. Θα λειτουργεί εξ ολοκλήρου με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, θα αξιοποιεί την Τεχνητή Νοημοσύνη και δεν θα έχει δρόμους, αυτοκίνητα ή εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα. Είναι ένα μεγάλο όραμα υπό κατασκευή. Και ο πρίγκιπας διάδοχος γνωρίζει πολύ καλά ότι τίποτα από αυτά δεν θα συμβεί χωρίς τη διαρκή επιτυχία της Aramco.
