Του Vikram Mittal
Τους τελευταίους 27 μήνες, η Ρωσία βομβαρδίζει την Ουκρανία στο πλαίσιο της σύρραξης που ακολούθησε μετά την εισβολή των στρατευμάτων της Μόσχας. Η Ουκρανία αμύνθηκε δημιουργώντας ένα δίκτου συστημάτων αεράμυνας, τα οποία εγκτέστησε σε στρατηγικά σημεία για να ανακόψει την αποτελεσματικότητα των ρωσικών επιθέσεων. Με τη σειρά του, ο ρωσικός στρατός υιοθέτησε την τακτική των μαζικών επιθέσεων για να αποσυντονίσει την ουκρανική αεράμυνας, με κάθε χτύπημα να αποτελείται από έναν συνδυασμό πυραύλών κρουζ, βαλλιστικών πυραύλους, υπερηχητικών όπλων και περιφερόμενων πυρομαχικών (loitering munition). Πριν τη μεγάλη επίθεση που σχεδιάζουν για το φετινό καλοκαίρι, οι Ρώσοι άλλαξαν το "μείγμα": χρησιμοποιούν λιγότερα τα περιφερόμενα πυρομαχικά και τους πυραύλους κρουζ που εκτοξεύονται από τη θάλασσα και βασίζονται περισσότερο στους βαλλιστικούς πυραύλους και τους πυραύλους κρουζ που εκτοξεύονται από αέρος.
Οι μαζικές επιθέσεις αξιοποιούν καλύτερα το οπλοστάσιο της Ρωσίας, που διαθέτει ευρεία γκάμα πυραυλικών συστημάτων, δίνοντάς τη δυνατότητα να είναι πιο ευέλικτη επιχειρησιακά. Οι Ρώσοι διαθέτουν διαφόρων τύπων πυραύλους κρουζ, οι οποίοι μπορούν να εκτοξευθούν από πλοία ή αεροσκάφη, και βαλλιστικούς πυραύλους, οι οποίοι συνήθως εκτοξεύονται από το έδαφος. Ενώ οι κρουζ είναι ιδιαίτερα ευέλικτοι, αποφεύγοντας τα συστήματα αεράμυνας, είναι πιο αργοί σε σύγκριση με τους βαλλιστικούς πυραύλους, οι οποίοι αντισταθμίζουν το μειονέκτημα της ευελιξίας με το πλεονέκτημα της ταχύτητας. Πριν από περίπου τέσσερα χρόνια, η Ρωσία πρόσθεσε στο οπλοστάσιό της υπερηχητικά όπλα. Τα όπλα αυτά συνδυάζουν την ταχύτητα των βαλλιστικών πυραύλων με την ευελιξία των πυραύλων κρουζ - ωστόσο, τα όπλα αυτά είναι περιορισμένα σε αριθμό και ακριβά. Επιπλέον, η Ρωσία έχει αποκτήσει περιφερόμενα πυρομαχικά, όπως τα ιρανικά drones Shahed, τα οποία χαρακτηρίζονται για την ακρίβεια των χτυπημάτων τους, από ένα εύρος υψομέτρων.
Συνδυάζοντας τους διαφορετικούς τύπους πυραύλων σε κάθε μαζική επίθεση, οι ρωσικές δυνάμεις προσπαθούν να εξουδετερώσουν και να αποπροσανατολίσουν τα ουκρανικά συστήματα αεράμυνας, τα οποία έχουν περιορισμένο χρόνο να εντοπίσουν και να αντιδράσουν στις επιθέσεις κατά του ουκρανικού εδάφους. Η στρατηγική αυτή έχει αποδειχθεί αποτελεσματική, με σημαντικό αριθμό πυραύλων να διασπούν την ουκρανική άμυνα. Για παράδειγμα, οι Ουκρανοί μπόρεσαν να αναχαιτίσουν τα 2/3 των ρωσικών πυραύλων που εκτοξεύτηκαν στις 7 Φεβρουαρίου 2024, γεγονός που επέτρεψε σε 15 ρωσικούς πυραύλους να χτυπήσουν τον στόχο τους.
Τους τελευταίους μήνες, το μείγμα των ρωσικών επιθέσεων έχει αλλάξει. Περιορίστηκε η χρήση των μη επανδρωμένων αεροσκαφών Shahed και παρόμοιων περιφερόμενων πυρομαχικών. Στο μεταξύ, έχει αυξηθεί η χρήση βαλλιστικών πυραύλων, ιδίως των Iskander που εκτοξεύονται από την Κριμαία. Η γειτνίαση της Κριμαίας με αυτούς τους στόχους μειώνει σημαντικά τον χρόνο αντίδρασης που διαθέτουν τα ουκρανικά συστήματα αεράμυνας, ενισχύοντας την αποτελεσματικότητα του πλήγματος. Επιπλέον, καθώς η ρωσική αεροπορία αναλαμβάνει όλο και μεγαλύτερο ρόλο στη σύγκρουση, οι πύραυλοι που εκτοξεύονταν από πλοία αντικαθίστανται από πυραύλους που εκτοξεύονται από αέρος, όπως ο Kh-22. Η ουκρανική αεράμυνα δεν κατάφερε με μεγάλη επιτυχία να αναχαιτίσει τους πυραύλους Iskander και Kh-22.
Η απεμπλοκή από τα περιφερόμενα πυρομαχικά και η προτίμηση των Ρώσων στους βαλλιστικούς πυραύλους οφείλεται εν μέρει στη βελτίωση της ουκρανικής τεχνολογίας για την αναχαίτιση των drones, η οποία κατάφερε να εντοπίζει με επιτυχία και να καταρρίπτει τα ρωσικά περιφερόμενα πυρομαχικά. Ειδικότερα, οι Ουκρανοί κατάφεραν να καταρρίψουν από το 75% έως το 100% των drones Shahed που χρησιμοποιήθηκαν σε πρόσφατες επιθέσεις. Αντιθέτως, δυσκολεύονται να αναχαιτίσουν τους βαλλιστικούς πυραύλους μικρού βεληνεκούς, καθότι είναι πολύς σύντομος ο χρόνος τους στον αέρα και επομένως ο χρόνος που έχουν οι Ουκρανοί να αντιδράσουν. Επιπλέον, περιορίζοντας τη χρήση drones στις επιθέσεις αυτής της περιόδου, οι Ρώσοι θα μπορέσουν να τροποποιήσουν τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη ώστε να είναι πιο ανθεκτικά στα ουκρανικά συστήματα αεράμυνας, γεγονός που ενδεχομένως τους επιτρέψει να τα χρησιμοποιήσουν το καλοκαίρι, στο μεγάλο κύμα επίθεσης που ετοιμάζουν.
Η αλλαγή στο "μείγμα" των ρωσικών επιθέσεων συνδέεται επίσης με την έλλειψη ουκρανικών πυρομαχικών και εξοπλισμού. Το προηγούμενο διάστημα, η εκτόξευση βαλλιστικών πυραύλων από την Κριμαία θα ήταν επικίνδυνη, επειδή οι ουκρανικές δυνάμεις θα μπορούσαν να τους εντοπίσουν και να στοχεύσουν ακόμη και τα σημεία από όπου εκτοξεύονται. Η τρέχουσα κατάσταση επιτρέπει στη Ρωσία να χρησιμοποιεί την Κριμαία ως βάση για επιθέσεις με βαλλιστικούς πυραύλους, καθώς οι Ουκρανοί -με τους περιορισμένους στρατιωτικούς πόρους τους- επικεντρώνονται στο να διατηρήσουν τη γραμμή άμυνάς τους στο Ντονμπάς. Η έλλειψη αντιαεροπορικών συστημάτων από ουκρανικής πλευράς επέτρεψε στη ρωσική πολεμική αεροπορία να αναλάβει μεγαλύτερο ρόλο στον πόλεμο: μεταξύ άλλων, να εκτοξεύει τους πυραύλους κρουζ.
Βραχυπρόθεσμα, η Ρωσία θα συνεχίσει να χρησιμοποιεί αυτή το "μείγμα" στις επιθέσεις της και να στηρίζεται περισσότερο στους βαλλιστικούς πυραύλους. Το "μείγμα" ίσως αλλάξει ξανά το καλοκαίρι, όταν οι Ρώσοι εντείνουν τις στρατιωτικές τους επιχειρήσεις, οπότε τα περιφερόμενα πυρομαχικά αναμένεται να επιστρέψουν πιο δυναμικά στο πεδίο της μάχης. Περίπου την ίδια περίοδο, η Ουκρανία θα λάβει την πολυπόθητη στρατιωτική βοήθεια από τις Ηνωμένες Πολιτείες και άλλα κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ, ώστε να αντιμετωπίσει αποτελεσματικότερα τις ρωσικές επίθέσεις. Όπως όλες οι τεχνολογίες που χρησιμοποιούνται στον πόλεμο, τα ρωσικά επιθετικά και τα ουκρανικά συστήματα αεράμυνας θα συνεχίσουν να εξελίσσονται, λαμβάνοντας υπόψη τη δυναμική που αναπτύσσεται επί του πεδίου.
