της Ελευθερίας Κούρταλη
Το δεύτερο τρίμηνο αναμένεται να είναι ένα ενδιαφέρον τρίμηνο για τις αγορές, με ένα γεμάτο ξεκίνημα, δεδομένου των αμοιβαίων δασμών των ΗΠΑ που επιβάλλονται από σήμερα 2 Απριλίου σημειώνει η Deutsche Bank. Μετά από αυτό, το βασικό ερώτημα θα είναι εάν αρχίσουμε να βλέπουμε κάποια βεβαιότητα στη διαδικασία των δασμών και επίσης εάν η πρόσφατη αδυναμία στις οικονομικές έρευνες φανεί και στα οικονομικά δεδομένα, όπως τονίζει.
Αυτές είναι πιθανό να είναι οι πιο σημαντικές μεταβλητές, καθώς η συνεχιζόμενη αβεβαιότητα των δασμών και οι ενδείξεις επιβράδυνσης θα επιδεινώσουν τους φόβους για ύφεση, δημιουργώντας τις προϋποθέσεις για ένα νέο sell-off, όπως προειδοποιεί η γερμανική τράπεζα. Πράγματι, όπως έχει δείξει και το πρόσφατο παρελθόν, οι φόβοι για ύφεση είναι αρκετά ικανοί να οδηγήσουν σε αρνητικά αποτελέσματα στην αγορά, ακόμη και αν δεν συμβεί στην πραγματικότητα ύφεση.
Το α’ τρίμηνο ήταν μια περίοδος με πολλά γεγονότα για τις αγορές. Οι ΗΠΑ άρχισαν να επιβάλλουν εκτεταμένους δασμούς, η Ευρώπη ξεκίνησε μια τεράστια στροφή στο δημοσιονομικό καθεστώς προς υψηλότερες αμυντικές δαπάνες, όπου είχε ακόμα και τη Γερμανία να μεταρρυθμίζει το συνταγματικό φρένο χρέους της, ενώ η κυκλοφορία του μοντέλου τεχνητής νοημοσύνης της DeepSeek οδήγησε σε ερωτήματα σχετικά με τις αποτιμήσεις του κλάδου της τεχνολογίας των ΗΠΑ, ωθώντας τις Magnificent 7 σε περιοχή bear market. Και με δεδομένη την αβεβαιότητα των δασμών και το ξεπούλημα στις αγορές, αυξήθηκαν οι ανησυχίες για μια ύφεση στις ΗΠΑ, η οποία ήταν κάτι το αδιανόητο στην αρχή του έτους.
Ποιους κινδύνους λοιπόν κρύβει το δεύτερο τρίμηνο που μόλις ξεκίνησε;
Πρώτον, με τους αμοιβαίους δασμούς να ξεκινούν σήμερα, ένας βασικός κίνδυνος είναι να πυροδοτήσουν μια περαιτέρω κλιμάκωση του εμπορικού πολέμου καθώς άλλες χώρες αντεπιτίθενται πυροδοτώντας ένα ευρύτερο σπιράλ κλιμάκωσης, όπως σημειώνει η Deutsche Bank. Στα θετικά, ωστόσο, το παρελθόν και άλλα γεγονότα υποδηλώνουν ότι εάν αποκτούσαμε περισσότερη βεβαιότητα, αυτό θα μπορούσε να βοηθήσει στην ανάκαμψη της αγοράς.
Οι αγορές έχουν ήδη "ταρακουνηθεί" έντονα στην προοπτική περαιτέρω κλιμάκωσης. Σε τελική ανάλυση, πολλοί από τους πιθανούς στόχους όπως η ΕΕ και ο Καναδάς έχουν πει ότι θα απαντήσουν στους δασμούς των ΗΠΑ. Και με τη σειρά του, ο ίδιος ο Τραμπ έχει προειδοποιήσει ότι μια απάντηση από άλλες χώρες θα μπορούσε να οδηγήσει τις ΗΠΑ να επιβάλουν ακόμη υψηλότερους δασμούς.
Αυτά τα πιο επιθετικά σενάρια θα είχαν σαφείς αρνητικές επιπτώσεις για τις αγορές και την παγκόσμια οικονομία, τονίζει η D.B. Οι οικονομολόγοι της έχουν επισημάνει έναν σημαντικό κίνδυνο ύφεσης στις ΗΠΑ υπό πιο επιθετικά σενάρια δασμών, με την επίδραση των δασμών γενικότερα να είναι η χαμηλότερη ανάπτυξη και ο υψηλότερος πληθωρισμός. Ομοίως, για την ΕΕ οι οικονομολόγοι της διαπίστωσαν ότι οι δασμοί στα αυτοκίνητα και το 20% σε όλα τα άλλα αγαθά θα αφαιρέσουν 0,3% με 0,6% από το ΑΕΠ της ΕΕ.
Επιπλέον, η αβεβαιότητα έχει το δικό της κόστος για την ανάπτυξη, επειδή αποτρέπει τις επενδύσεις, επομένως η συνεχιζόμενη κλιμάκωση και οι απειλές δασμών θα συνεχίσουν να πλήττουν την οικονομία.
Ένας δεύτερος βασικός κίνδυνος είναι το εάν η αδυναμία των πρόσφατων οικονομικών ερευνών αρχίζει να εμφανίζεται στα κύρια δεδομένα της οικονομίας. Εάν ναι, αυτό θα επιδεινώσει τους φόβους για ύφεση και θα δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για ένα νέο ξεπούλημα, όπως ακριβώς είδαμε το περασμένο καλοκαίρι και κυρίως τον Αύγουστο, σημειώνει η γερμανική τράπεζα.
Τρίτον, εάν ο πληθωρισμός παραμείνει επίμονος, οι κεντρικές τράπεζες θα έχουν περισσότερους περιορισμούς καθώς επιδιώκουν να στηρίξουν την ανάπτυξη. Αλλά καθώς οι επενδυτές γίνονται πιο απαισιόδοξοι για τον πληθωρισμό ούτως ή άλλως, αυτό διευκολύνει επίσης τον πληθωρισμό να εκπλήξει από την καθοδική πλευρά.
Οι επενδυτές δικαιολογημένα γίνονται πολύ πιο νευρικοί για τον πληθωρισμό. Ο κύριος μοχλός ήταν η απειλή των δασμών, αλλά υπήρξε επίσης άλμα στις προσδοκίες για τον πληθωρισμό. Επιπλέον, ο πληθωρισμός εξακολουθεί να είναι πάνω από τον στόχο στις μεγάλες οικονομίες, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ, της ευρωζώνης και της Ιαπωνίας.
Ένα στασιμοπληθωριστικό σενάριο είναι ένα από τα πιο δύσκολα πράγματα που μπορούν να αντιμετωπίσουν οι κεντρικές τράπεζες. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι ο υψηλός πληθωρισμός θα υποδήλωνε αυξήσεις επιτοκίων, αλλά στη συνέχεια η ασθενής ανάπτυξη θα υποδείκνυε περισσότερες μειώσεις επιτοκίων. Αυτό θα μοιάζει με την κατάσταση του 2022, όπου κεντρικές τράπεζες όπως η Fed και η ΕΚΤ ξεκίνησαν επιθετικές μειώσεις επιτοκίων για να αντιμετωπίσουν τον πληθωρισμό, παρά τις σοβαρές ανησυχίες για τις επιπτώσεις στην ανάπτυξη.
Πολλά θα εξαρτηθούν από τις προσδοκίες για τον πληθωρισμό, τονίζει η Deutsche Bank. Οι οικονομολόγοι της εκτιμούν ότι η Fed θα "εξετάσει" τον πληθωρισμό που οδηγείται από τους δασμούς, εφόσον οι προσδοκίες για τον πληθωρισμό δεν είναι σταθεροποιημένες. Το ζήτημα των προσδοκιών είναι κρίσιμο, τονίζει η γερμανική τράπεζα, επειδή ο πληθωρισμός μπορεί να γίνει μια αυτοεκπληρούμενη προφητεία καθώς οι εταιρείες καθορίζουν τις τιμές και οι εργαζόμενοι διαπραγματεύονται για τους μισθούς με βάση τις προσδοκίες τους.
Έτσι, εάν οι προσδοκίες δεν σταθεροποιηθούν, αυτό θα δημιουργούσε φόβους για επανάληψη της δεκαετίας του 1970, όταν ο επίμονος πληθωρισμός χρειάστηκε μία τεράστια νομισματική σύσφιξη για να επανέλθει υπό έλεγχο.
Τέλος, "φοβού τις… εκπλήξεις", σημειώνει χαρακτηριστικά η Deutsche Bank. Τα πρόσφατα τρίμηνα έχουν δείξει ότι οποιαδήποτε περίοδος τριών μηνών είναι πιθανό να επιφέρει σημαντικές απροσδόκητες εκπλήξεις.
Αν κοιτάξουμε πίσω στα τρίμηνα από την αρχή του 2024, τα γεγονότα αιφνιδιάζουν σταθερά τους επενδυτές:
Στο α’ τρίμηνο του 2024 o πληθωρισμός αιφνιδίασε ανοδικά και οι κεντρικές τράπεζες δεν στράφηκαν προς ταχείες μειώσεις επιτοκίων όπως αναμενόταν. Αλλά με την ανάπτυξη να εκπλήσσει επίσης ανοδικά, ο S&P 500 κατέγραψε εντυπωσιακό ράλι.
Στο β' τρίμηνο του 2024 οι εντάσεις στη Μέση Ανατολή κλιμακώθηκαν, με το Ιράν να εξαπολύει για πρώτη φορά απευθείας επίθεση στο Ισραήλ. Εν τω μεταξύ, τα γαλλικά περιουσιακά στοιχεία πραγματοποίησαν sell-off αφού ο πρόεδρος Μακρόν ανακοίνωσε πρόωρες βουλευτικές εκλογές.
Στο γ’ τρίμηνο του 2024 τα οικονομικά δεδομένα εξασθένησαν, πυροδοτώντας φόβους για ύφεση των ΗΠΑ. Το carry trade του γεν "γκρέμισε" τις αγορές, ο δείκτης VIX έφτασε στο υψηλότερο ενδοημερήσιο επίπεδό του από το 2020 και η αδυναμία ώθησε τη Fed να μειώσει κατά 50 μονάδες βάσης τα επιτόκια τον Σεπτέμβριο.
Στο δ’ τρίμηνο του 2024, οι αγορές άφησαν πίσω τους τον φόβο για την ανάπτυξη και η απόδοση του 10ετούς ομολόγου των ΗΠΑ αυξήθηκε κατά 79 μονάδες βάσης μέσα σε τρεις μήνες, καθώς οι Ρεπουμπλικάνοι κέρδισαν τον έλεγχο της Προεδρίας και τα δύο σώματα του Κογκρέσου. Στη Γαλλία, η κυβέρνηση αντιμετώπισε την πρώτη επιτυχή ψηφοφορία πρότασης δυσπιστίας από το 1962 και το 10ετές γαλλικό spread έφτασε στο υψηλότερο επίπεδο από το 2012.
Στο α’ τρίμηνο του 2025 οι επιθετικοί δασμοί των ΗΠΑ έστειλαν τον S&P 500 σε έδαφος διόρθωσης για πρώτη φορά από το 2023. Η Ευρώπη ξεκίνησε μια τεράστια ώθηση προς υψηλότερες αμυντικές δαπάνες. Και η κυκλοφορία του μοντέλου τεχνητής νοημοσύνης του DeepSeek προκάλεσε ερωτήματα σχετικά με τις αποτιμήσεις των μετοχών του κλάδου της τεχνολογίας των ΗΠΑ, με τις Magnificent 7 να εισέρχονται σε bear market.
Είναι σαφές ότι είναι δύσκολο να προβλεφθούν εκ των προτέρων εκπλήξεις, αλλά το επόμενο τρίμηνο έχει πολλά σημαντικά πολιτικά γεγονότα, συμπεριλαμβανομένων των συνόδων κορυφής του ΝΑΤΟ και των ηγετών της G7 τον Ιούνιο, οι πρώτες από όταν ο Ντόναλντ Τραμπ έγινε ξανά Πρόεδρος των ΗΠΑ, όπως τονίζει η Deutsche Bank. Έχουμε ήδη δει πώς η νέα κυβέρνηση των ΗΠΑ ήταν ένας κρίσιμος παράγοντας πίσω από τη στροφή της Ευρώπης προς τις υψηλότερες αμυντικές δαπάνες, επομένως το αποτέλεσμα αυτών των συνόδων κορυφής θα είναι πολύ σημαντικό για να δούμε πώς αλλάζουν οι παγκόσμιες δομές συμμαχίας.
Εντωμεταξύ, βρίσκονται επίσης σε εξέλιξη διαπραγματεύσεις για την κατάπαυση του πυρός στην Ουκρανία, παράλληλα με τις εκλογές στον Καναδά (28 Απριλίου) και στην Αυστραλία (3 Μαΐου), επομένως πολλά συμβαίνουν στη γεωπολιτική σφαίρα στο δεύτερο τρίμηνο.
