Του Dominic Dudley
Ρωσία και Ιράν έχουν αρχίσει να κάνουν κάποια μικρά -πλην όμως, σημαντικά- βήματα προς τον εξοστρακισμό του δολαρίου από τις διμερείς εμπορικές τους συναλλαγές, δοκιμάζοντας ένα σύστημα διακανονισμών στα εθνικά τους νομίσματα.
Τον Ιούλιο, μετά την επίσκεψη του διοικητή της κεντρικής τράπεζας του Ιράν Αλί Σαλεχαμπαντί στη Μόσχα, το Ιρανικό Χρηματιστήριο Συναλλάγματος εισήγαγε το ζεύγος ρούβλι-ριάλ.
Με τη ρυθμισή αυτή, οι δύο χώρες αποκτούν τη δυνατότητα να διακανονίζουν εμπορικές οφειλές η μία στο νόμισμα της άλλης. Η πρώτη συναλλαγή πραγματοποιήθηκε στις 19 Ιουλίου, για ένα ποσό 3 εκατ. ρουβλίων (48.000 δολάρια). Την ίδια ημέρα ο Βλαντίμιρ Πούτιν έφτασε στο Ιράν για συνομιλίες με τον πρόεδρο Εμπραχίμ Ραΐσι και τον ανώτατο ηγέτη Αλί Χαμενεΐ.
Τα ιρανικά ΜΜΕ ανέφεραν ότι το νέο σύστημα θα μπορούσε να μειώσει τη ζήτηση των δολαρίων κατά 3 δισ. ετησίως. Το διμερές εμπόριο μεταξύ Ιράν και Ρωσίας είχε αξία 4 δισ. δολαρίων το 2021, αλλά με τη Δύση να τους επιβάλλει "καθεστώς παρία", οι δύο χώρες ευελπιστούν να αυξήσουν σύντομα τις διμερείς εμπορικές συναλλαγές τους στα 8 δισ. δολάρια.
Ο νέος εμπορικός διακανονισμός τούς δίνει τη δυνατότητα να αποφεύγουν τη χρήση δολαρίων και έτσι να παρακάμπτουν τις επιπτώσεις από κυρώσεις που τους έχουν υποβληθεί, στην περίπτωση της Ρωσίας λόγω της εισβολής της στην Ουκρανία και στην περίπτωση του Ιράν κυρίως λόγω του πυρηνικού του προγράμματος.
Ιρανοί αξιωματούχοι ευελπιστούν να επεκταθεί το νέο διμερές σύστημα διακανονισμού ώστε να συμπεριλάβει τα νομίσματα και άλλων βασικών εμπορικών εταίρων της Τεχεράνης, όπως η τουρκική λίρα, η ινδική ρουπία και το ντιρχάμ των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων.
"Θα ανοίξουμε τη διαδικασία και σε άλλα νομίσματα στο μέλλον για να έχουμε ένα διαφοροποιημένο καλάθι και να μειώσουμε την επιρροή του δολαρίου", δήλωσε ο Σαλεχαμπαντί στις 21 Ιουλίου.
Εάν συμβεί αυτό, θα προκύψει ένα δίκτυο συμφωνιών που θα επιτρέπει στο Ιράν να πραγματοποιεί εμπορικές συναλλαγές χωρίς να χρειάζεται να καταφεύγει στο δολάριο ή το ευρώ. Ωστόσο, τα αντισυμβαλλόμενα μέρη μπορεί να εξακολουθούν να είναι επιφυλακτικά σταθμίζοντας τον κίνδυνο να εμπλακούν δευτερογενώς σε κυρώσεις.
Ο αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών του Ιράν, αρμόδιος για την οικονομική διπλωματία, Μεχντί Σαφαρί, έχει προτείνει την ανάπτυξη ενός νέου διατραπεζικού συστήματος ανταλλαγής μηνυμάτων μεταξύ Ιράν και Ρωσίας, το οποίο θα μπορούσε να λειτουργήσει ως εναλλακτική λύση για το Swift, το κύριο διεθνές σύστημα για τέτοιους είδους συναλλαγές, με έδρα στο Βέλγιο.
Πολλές ρωσικές και ιρανικές τράπεζες έχουν αποκλειστεί από το Swift, στο πλαίσιο των κυρώσεων που έχουν επιβληθεί σε βάρος Μόσχας και Τεχεράνης.
Η Ρωσία διαθέτει ήδη το δικό της σύστημα τραπεζικών μηνυμάτων, το SPFS (Sistema Peredachi Finansovykh Soobscheniy), το οποίο δημιουργήθηκε μετά την εισβολή στην Κριμαία το 2014. Οι Financial Times ανέφεραν τον προηγούμενο Μάρτιο ότι το εν λόγω σύστημα χρησιμοποιείται όλο και περισσότερο από τις τράπεζες για πληρωμές εντός της Ευρασιατικής Οικονομικής Ένωσης - μιας ομάδας που περιλαμβάνει γείτονες χώρες της Ρωσίας και συγκεκριμένα τις: Αρμενία, Λευκορωσία, Καζακστάν και Κιργιστάν. Το Ιράν έχει ξεκινήσει τις διαβουλεύσεις για να ενταχθεί στο SPFS.
Τον Ιούνιο, η ρωσική Rostec ανακοίνωσε ότι ανέπτυξε μια πλατφόρμα blockchain με την ονομασία CELLS, η οποία θα μπορούσε να υποκαταστήσει το Swift.
Στα τέλη Ιουλίου, ο διοικητής της κεντρικής τράπεζας του Ιράν δήλωσε στα ΜΜΕ της χώρας του: "Δύο κράτη που θέλουν να αποδολαριοποιήσουν τις συναλλαγές τους πρέπει να αναπτύξουν ένα ειδικό σύστημα παρόμοιο με το Swift. Πρακτικά έχουμε καταλήξει σε μια επωφελή συμφωνία".
Με αυτές τις πρωτοβουλίες, Ρωσία και Ιράν ακολουθούν τον δρόμο που χάραξαν άλλες χώρες στην προσπάθειά τους για τη μέγιστη δυνατή απεξάρτηση από τα δυτικά δίκτυα.
Η Κίνα έχει αναπτύξει από το 2015 το δικό της διατραπεζικό σύστημα διακανονισμού, το CIPS. Τον Απρίλιο, ο υπουργός Οικονομικών της Ρωσίας Αντόν Σιλουάνοφ κάλεσε τους BRICS (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα και Νότια Αφρική) να προχωρήσουν σε στενότερη διασύνδεση των συστημάτων τους πληρωμών.
Εντούτοις, αυτές οι εναλλακτικές λύσεις διέπονται από σημαντικούς περιορισμούς. Μπορεί να είναι πιο αργές, πιο δαπανηρές και πιο επιρρεπείς σε λάθη...
Διαβάστε ακόμα:
* Ποιος είναι κερδισμένος από τη Σύνοδο Τουρκίας-Ρωσίας-Ιράν;
* Βloomberg: Το Ιράν δίνει μαθήματα επιβίωσης στη Ρωσία στο πλαίσιο των κυρώσεων
