75 μονάδες βάσης και... με τη βούλα. Η κεντρική Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ αύξησε το επιτόκιο της, ενώ δεν θα πρέπει να αποκλείεται την επόμενη φορά να προχωρήσει σε μια επιθετική κίνηση της 1 ποσοστιαίας μονάδας. Οι αγορές είχαν προεξοφλήσει την αύξηση του Ιουλίου, γι' αυτό και καταρρέουν τα χρηματιστήρια.
Ιδού το σκεπτικό της Fed:
"Οι πρόσφατοι δείκτες δαπανών και παραγωγής έχουν επιβραδυνθεί. Ωστόσο η δημιουργία θέσεων εργασίας παρέμεινε ισχυρή τους τελευταίους μήνες και το ποσοστό ανεργίας εξακολουθεί να είναι χαμηλό. Ο πληθωρισμός παραμένει υψηλός, αντανακλώντας τις ανισορροπίες μεταξύ προσφοράς και ζήτησης που σχετίζονται με την πανδημία, τις αυξημένες τιμές των τροφίμων και της ενέργειας και τις ευρύτερες πληθωριστικές πιέσεις. Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία προκαλεί τεράστιες απώλειες ανθρώπινων ζωών και οικονομικά προβλήματα. Ο πόλεμος και οι περιρρέουσες επιπτώσεις του δημιουργούν επιπλέον πληθωριστικές πιέσεις και επιβαρύνουν την παγκόσμια οικονομική δραστηριότητα".
Εν ολίγοις, η Federal Reserve πιστεύει ότι βραχυπρόθεσμα ο πληθωρισμός θα συνεχίσει να κινείται σε υψηλά επίπεδα. Έπειτα ίσως μειωθεί, ίσως αυξηθεί και άλλο... Όπως και να 'χει, τα οικονομικά των περισσότερων νοικοκυριών θα είναι σφιχτά.
Θα μπορούσαν όλα αυτά να οδηγήσουν σε ύφεση την οικονομία;
Πιθανόν. Αν δεν έχουμε ήδη μπει σε περίοδο ύφεσης. Άλλωστε το Γραφείο Οικονομικής Έρευνας των ΗΠΑ θα χρειαστεί αρκετό καιρό για να επιβεβαιώσει κάτι τέτοιο.
Πάντως, δεν ξέρω κάποιον που θα ήθελε να είναι στη θέση των αξιωματούχων της Fed αυτή την περίοδο. Η Ομοσπονδιακή Τράπεζα υποτίθεται ότι πρέπει να έχει υπό έλεγχο τα επίπεδα πληθωρισμού και ανεργίας. Η τιθάσευση του πληθωρισμού μπορεί να οδηγήσει σε ύφεση: το οικονομικό "ισοδύναμο" τού να τρέχεις στον Μαραθώνιο και, μόλις βρεις σε τοίχο, να διαπιστώνεις ότι είχες στερέψει από αντοχές, οξυγόνο και σωματικές δυνάμεις.
Κάπως έτσι είναι και η ύφεση. Υποτίθεται ότι υπάρχει ένα θεωρητικά βέλτιστο επίπεδο λειτουργίας της οικονομίας. Το επίπεδο αυτό αλλάζει διαρκώς και είναι σχεδόν αδύνατον να προσδιοριστεί. Η ιδέα είναι πως όταν η οικονομία κινείται σε "σκληρούς" ρυθμούς, τότε "καίει" κεφάλαια, πελάτες, πρώτες ύλες, ανθρώπινο δυναμικό και άλλους πόρους και χάνει τον βηματισμό της. Χτυπά στον τοίχο και δεν μπορεί να συνεχίσει ούτε καν στα επίπεδα που λειτουργούσε πριν την υπερδραστηριότητά της.
Η Fed πρέπει να ρίξει τους ρυθμούς, αλλά διαθέτει λίγα εφόδια για να το πετύχει. Η αύξηση του βασικού επιτοκίου συμπαρασύρει ανοδικά και τα άλλα επιτόκια. Η χρηματοδότηση γίνεται πιο ακριβή και ως εκ τούτου πολλές εταιρείες και ιδιώτες περικόπτουν τις δαπάνες τους. Με μειωμένη τη ζήτηση, η επιχειρηματική δραστηριότητα επιβραδύνεται και η οικονομία ανακάμπτει.
Κατά τη διαδικασία αυτή, η ανεργία θα σκαρφαλώσει σε υψηλά επίπεδα. Οι τιμές των προϊόντων θα αυξηθούν και, μολονότι μερικές -όπως οι τιμές της ενέργειας- θα υποχωρήσουν, πολλές θα παραμείνουν στα νέα, ακριβά επίπεδα. Πιέσεις -για να μην αυξηθούν- θα δεχθούν και οι μισθοί. Η πλειονότητα των Αμερικανών θα δεχθεί στωικά τη μισθολογική της στασιμότητα. Και η Fed θα την ανεχθεί - άλλωστε δεν θα έχει και εναλλακτικές.
Αν βλέπετε τους ανθρώπους στον κοινωνικό σας περίγυρο να ανησυχούν για τα οικονομικά τους, μην περιμένετε πως το φαινόμενο θα εξασθενήσει. Είναι απίθανο να δούμε επιστροφή στην κανονικότητα -όπως και αν νοηματοδοτείται η κανονικότητα στις μέρες μας- εντός των επόμενων εβδομάδων ή μηνών. Ίσως χρειαστεί και περισσότερος καιρός.
Αν και η Fed έχει προχωρήσει σε αυξήσεις των επιτοκίων για να επιβραδύνει την οικονομία, μάλλον θα πρέπει να κάνει και άλλες επιθετικές κινήσεις. Ακούγονται πολλές θεωρίες για το τι πρέπει να κάνουν οι κεντρικές τράπεζες, μα η τελική επιλογή κλίνει προς τον "περισσότερο πόνο" για να ανακοπεί το ράλι. Φυσικά, ο "πόνος" θα πλήξει πιο έντονα εκείνους που διαθέτουν τους λιγότερους πόρους για να τον αντιμετωπίσουν - δηλαδή την πλειονότητα.
Διαβάστε ακόμα:
* Ο πληθωρισμός "δαγκώνει" τα νομίσματα και το δολάριο "κρατά το στέμμα"
