Του Στάθη Βασιλόπουλου
Η Τεχνητή Νοηµοσύνη (AI) δεν αποτελεί πλέον µια τεχνολογία του µέλλοντος, αλλά µια "µεταµορφωτική" δύναµη που διαµορφώνει ήδη το παρόν των επιχειρήσεων σε παγκόσµιο επίπεδο.
Το επόμενο εξελικτικό της βήµα είναι η Παραγωγική Τεχνητή Νοηµοσύνη (Generative AI), η οποία δηµιουργεί πρωτογενές περιεχόµενο –κείµενα, εικόνες, κώδικα και βίντεο– προσεγγίζοντας την ανθρώπινη δηµιουργικότητα. Πρόκειται για ένα τεχνολογικό άλµα µε τεράστιες προοπτικές, που έρχεται να ενισχύσει τις επιχειρήσεις σε όλους τους κλάδους.
Στην Ελλάδα η υιοθέτηση της AI παραµένει ακόµη σε πρώιµο στάδιο, ωστόσο τα πρώτα σηµάδια είναι ενθαρρυντικά. Πρόσφατη έρευνα που διεξήχθη για λογαριασµό του Συνδέσµου Επιχειρήσεων και Βιοµηχανιών (ΣΕΒ) αποτυπώνει τη σηµερινή κατάσταση που επικρατεί στη χώρα µας, αναδεικνύοντας τόσο τις προοπτικές όσο και τα κενά που πρέπει να καλυφθούν για να περάσει η χώρα µε επιτυχία στη νέα ψηφιακή εποχή.
Η έρευνα "Business Pulse" διερεύνησε τον βαθµό υιοθέτησης της AI σε ελληνικές επιχειρήσεις, µε τα εξής βασικά συµπεράσµατα:
- Μόνο το 25,4% των εταιρειών διαθέτει κάποια εµπειρία ή έκθεση στην AI, ενώ το 55,1% δεν έχει καν σχέδιο εφαρµογής της την επόµενη χρονιά.
- Οι κύριοι τοµείς πιλοτικής ή µελλοντικής χρήσης AI είναι: Μάρκετινγκ και Πωλήσεις (56,3%), Εσωτερικές Λειτουργίες (50,4%) και IT (35,5%).
- Οι βασικές ωφέλειες που αναµένουν οι επιχειρήσεις είναι η καλύτερη χρήση δεδοµένων (68,4%), η µείωση λαθών (65,1%), η βελτιστοποίηση διαδικασιών (63,8%) και η ταχύτερη, ποιοτικότερη λήψη αποφάσεων (59,5%).
Ωστόσο, ως εµπόδια στη διάδοση της AI εµφανίζονται: η έλλειψη εξειδικευµένου ανθρώπινου δυναµικού (39,8%), οι δυσκολίες συµβατότητας µε υπάρχουσες υποδοµές (30,5%), καθώς και το περιορισµένο ενδιαφέρον συσχέτισης µε τον κλάδο (29,9%). Επιπλέον, το 36,6% των εταιρειών ανησυχεί για διαρροή ευαίσθητων δεδοµένων, ενώ το 26,9% για λανθασµένες αποφάσεις που θα βασίζονται σε προτάσεις από AI.
Οι αριθµοί µαρτυρούν ότι το 75% των επιχειρήσεων είτε δεν έχει ξεκινήσει, είτε δεν σκοπεύει, είτε διαθέτει ανεπαρκές σχέδιο AI – γεγονός που τονίζει την ανάγκη για εθνική στρατηγική επιτάχυνσης της ψηφιακής µετάβασης.
Σε σχέση µε την ετοιµότητα του ανθρώπινου δυναµικού να καλύψει τις ανάγκες της επιχείρησης σε ΑΙ τα επόµενα 3 χρόνια:
- Μόνο το 34,5% την αξιολογεί ως "ισχυρή ή επαρκή".
- Το 58,9% τη χαρακτηρίζει ως "περιορισµένη ή ανεπαρκή".
Ο ΣΕΒ επισηµαίνει ότι η Τεχνητή Νοηµοσύνη αποτελεί πυλώνα ανταγωνιστικότητας και καλεί τις ελληνικές επιχειρήσεις να µεταβούν άµεσα σε στρατηγική προσαρµογής και επένδυσης, πριν βρεθούν αντιµέτωπες µε ένα ταχέως µεταβαλλόµενο διεθνές περιβάλλον στο οποίο η AI θα αποτελεί τον κανόνα και όχι την εξαίρεση.
Προοπτικές και πιθανοί κίνδυνοι
Η Τεχνητή Νοηµοσύνη µπορεί να επιφέρει σηµαντικά οφέλη για την ελληνική οικονοµία, σύµφωνα µε τον ΣΕΒ:
- Αύξηση παραγωγικότητας έως και 15% σε κλάδους όπως η µεταποίηση, ο τουρισµός, οι χρηµατοοικονοµικές υπηρεσίες και η εφοδιαστική αλυσίδα.
- Αναδιάρθρωση µοντέλων εξυπηρέτησης πελατών, µε τα εργαλεία AI να µειώνουν κόστος και να αυξάνουν ταχύτητα.
- Ενίσχυση του decision making, µέσα από αξιοποίηση δεδοµένων σε πραγµατικό χρόνο.
Ωστόσο η µη έγκαιρη προσαρµογή µπορεί να οδηγήσει σε: απώλεια ανταγωνιστικότητας έναντι διεθνών παικτών που έχουν ήδη επενδύσει σοβαρά σε AI, αύξηση ανισοτήτων στην αγορά εργασίας, καθώς οι θέσεις χαµηλής εξειδίκευσης ενδέχεται να απειληθούν περισσότερο από τον αυτοµατισµό, καθώς και απουσία προστατευτικού πλαισίου για τη δεοντολογία, την ιδιωτικότητα και την ακεραιότητα των δεδοµένων.
Για να κεφαλαιοποιήσει η Ελλάδα τις δυνατότητες της AI, απαιτούνται τα παρακάτω:
- Επείγουσα ανάγκη εθνικής στρατηγικής κατάρτισης για την AI, µε έµφαση στις µικροµεσαίες επιχειρήσεις.
- Κίνητρα για υιοθέτηση Τεχνητής Νοηµοσύνης σε τοµείς µε χαµηλή ψηφιακή ωριµότητα, όπως η γεωργία, η βιοτεχνία και οι δηµόσιες υπηρεσίες.
- Δηµιουργία κόµβων καινοτοµίας (AI innovation hubs) που θα φέρνουν σε επαφή επιχειρήσεις, ερευνητικά κέντρα και startups.
- Αξιολόγηση των ηθικών και κοινωνικών συνεπειών της τεχνητής νοηµοσύνης – όχι µόνο τεχνικά, αλλά πολιτικά και κοινωνικά.
Οι επιδόσεις της Ελλάδας σε σύγκριση µε την υπόλοιπη Ευρώπη
Τις χαµηλές επιδόσεις της Ελλάδας καταδεικνύουν και τα στοιχεία της Eurostat, σύµφωνα µε τα οποία η χώρα µας εµφανίζεται στις τελευταίες θέσεις της Ευρώπης όσον αφορά την υιοθέτηση της Τεχνητής Νοηµοσύνης, καθώς λιγότερες από µία στις δέκα εταιρείες κάνουν σήµερα χρήση ΑΙ. Βέβαια, σε σχέση µε το 2023 σηµειώνει σηµαντικές επιδόσεις, αφού, από περίπου 6% το 2023, το ποσοστό χρήσης αυξήθηκε στο 9,8% το 2024, ωστόσο βρίσκεται κάτω από τον µέσο όρο του 13,5% της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Παρά την αύξηση αυτή, η Ελλάδα εξακολουθεί να βρίσκεται µακριά από τις χώρες που ηγούνται στην υιοθέτηση της Τεχνητής Νοηµοσύνης, όπως η Δανία, η Σουηδία και το Βέλγιο. Η τάση, όµως, είναι ενθαρρυντική.
Σύµφωνα µε τα στοιχεία της Eurostat, οι επιχειρήσεις στην Ε.Ε. χρησιµοποιούν διάφορες µορφές Τεχνητής Νοηµοσύνης για να ενισχύσουν τη λειτουργικότητά τους. Η πιο δηµοφιλής τεχνολογία είναι η εξόρυξη κειµένων (text mining), µε το 6,9% των επιχειρήσεων να τη χρησιµοποιούν το 2024, σηµειώνοντας αύξηση 4,0 ποσοστιαίων µονάδων σε σχέση µε το 2023. Αυτή η τεχνολογία επιτρέπει στις επιχειρήσεις να αναλύουν γραπτά δεδοµένα και να εξάγουν πληροφορίες που µπορούν να βελτιώσουν τις στρατηγικές τους, όπως είναι οι προβλέψεις αγοράς ή οι ανάγκες των πελατών.
Η πιο συχνά χρησιµοποιούµενη τεχνολογία AI ήταν η ανάλυση του γραπτού λόγου (εξόρυξη κειµένου). Υιοθετήθηκε από το 6,9% των επιχειρήσεων, αφού ακολούθησε αύξηση 4% σε ετήσια βάση. Η δεύτερη πιο συχνά χρησιµοποιούµενη τεχνολογία AI ήταν η παραγωγή γραπτού ή προφορικού λόγου (παραγωγή φυσικής γλώσσας), η οποία χρησιµοποιήθηκε από το 5,4% των επιχειρήσεων (+3,3% σε σύγκριση µε το 2023). Ακολουθούσε η µετατροπή προφορικού λόγου σε µορφή αναγνώσιµη από µηχανήµατα (αναγνώριση οµιλίας), η οποία χρησιµοποιήθηκε από το 4,8% των επιχειρήσεων (+2,2%).
Τα τρία σενάρια για την Ελλάδα
Η παραγωγική τεχνητή νοηµοσύνη (Generative AI) αποτελεί τη φυσική εξέλιξη της ευρύτερης τεχνητής νοηµοσύνης (AI). Ενώ η "παραδοσιακή" AI έχει ως στόχο την αναγνώριση προτύπων, τη λήψη αποφάσεων και την ανάλυση δεδοµένων, η παραγωγική AI προχωρά ένα βήµα παραπέρα: παράγει νέο περιεχόµενο µε βάση όσα έχει "µάθει" από τεράστιους όγκους πληροφορίας.
Αυτό σηµαίνει ότι µπορεί να δηµιουργήσει κείµενα, εικόνες, µουσική, βίντεο, προγραµµατιστικό κώδικα και πολλά ακόµα, που µοιάζουν να έχουν παραχθεί από ανθρώπους.
Σύµφωνα µε µελέτη του ΣΕΠΕ και της Deloitte, η Παραγωγική Τεχνητή Νοηµοσύνη αναµένεται να έχει σηµαντική συµβολή στην ανάπτυξη της ελληνικής οικονοµίας έως το 2030, µε βάση τρία πιθανά σενάρια:
- Συντηρητικό σενάριο: Αύξηση του ΑΕΠ κατά 5,5%, ήτοι 10,7 δισ. ευρώ.
- Αισιόδοξο σενάριο: Ανάπτυξη 7,3%, µε οικονοµικό όφελος 14,3 δισ. ευρώ.
- Υπεραισιόδοξο σενάριο: Αν η Ελλάδα υιοθετήσει πρακτικές πρωτοπόρων χωρών, προβλέπεται άνοδος 9,8% και όφελος 19,2 δισ. ευρώ. Το 48% αυτής της επίδρασης θα προέλθει από πέντε βασικούς κλάδους:
- Χρηµατοπιστωτικές και Ασφαλιστικές υπηρεσίες: Χρήση έξυπνων εργαλείων για ανίχνευση απάτης, ανάλυση επενδυτικού κινδύνου, προβλέψεις αγορών και παροχή προσωποποιηµένων υπηρεσιών µέσω εικονικών βοηθών.
- Υπηρεσίες Παροχής: Ανάλυση δεδοµένων για βελτίωση αποδοτικότητας, δηµιουργία τεχνικής τεκµηρίωσης και υποστήριξη προσωπικού µέσω εκπαίδευσης.
- Ενηµέρωση και Επικοινωνία: Παραγωγή εξατοµικευµένου marketing περιεχοµένου, προβλέψεις καταναλωτικών συµπεριφορών, εντοπισµός τάσεων και διαχείριση παραπλανητικής πληροφόρησης.
- Χονδρικό Εµπόριο: Βελτιστοποίηση logistics, ανάπτυξη δυναµικής τιµολόγησης και πρόβλεψη κερδοφορίας.
-
Μεταποίηση: Πρόβλεψη δυσλειτουργιών µέσω αισθητήρων, προσοµοίωση λειτουργικών σεναρίων και ανάλυση ιστορικών δεδοµένων συντήρησης.
