Της Felicia Jackson
Το νερό έχει γίνει αθόρυβα μία από τις πιο σημαντικές μεταβλητές στην παγκόσμια οικονομία. Καθώς οι πιέσεις από την κλιματική αλλαγή εντείνονται και η τεχνητή νοημοσύνη επιταχύνει τη ζήτηση για ενέργεια και νερό, ο πιο βασικός φυσικός πόρος του κόσμου αποδεικνύεται ότι είναι και ο πιο υποτιμημένος.
Από τα data centers και τα εργοστάσια μέχρι τις αγροκτηνοτροφικές φάρμες και τις πόλεις, η ικανότητα εξασφάλισης, διαχείρισης και τιμολόγησης του νερού πλέον διαμορφώνει τα πάντα, από τις πιστοληπτικές αξιολογήσεις μέχρι τη σταθερότητα των χωρών.
Μετρώντας το Αόρατο
Για δεκαετίες, οι εταιρείες αντιμετώπιζαν το νερό ως ένα ζήτημα περιβαλλοντικής αποκάλυψης, σημειωμένο στις εκθέσεις βιωσιμότητας, αλλά σπάνια ποσοτικοποιημένο πέρα από τις άμεσες αντλήσεις, που συνήθως αντιπροσώπευαν λιγότερο από το 10% του συνολικού τους αποτυπώματος. Αυτό αλλάζει γρήγορα, καθώς νέα εργαλεία καθιστούν την εξάρτηση από το νερό ορατή σε ολόκληρες τις εφοδιαστικές αλυσίδες.
Ένα από τα πιο προηγμένα είναι το εργαλείο Water Footprint Assessment, που βασίζεται σε δεκαετίες έρευνας στο Πανεπιστήμιο του Twente. Υπολογίζει τόσο τη άμεση όσο και την έμμεση χρήση νερού με ανάλυση σε επίπεδο λεκάνης, παράγοντας "μπλε" και "γκρι" αποτυπώματα νερού που δείχνουν πού πραγματικά γίνεται η κατανάλωση και η ρύπανση. Ακολουθεί τη μεθοδολογία που χρησιμοποιείται σε αναδυόμενα πλαίσια, όπως η Οδηγία για την Εταιρική Βιωσιμότητα της ΕΕ και οι Επιστημονικά Βασισμένοι Στόχοι για τη Φύση.
Για πολλές εταιρείες, αυτό το επίπεδο λεπτομέρειας είναι νέο. Εάν οι άμεσες αντλήσεις αποτελούν μικρό μέρος της αναφερόμενης χρήσης νερού, το εργαλείο αποκαλύπτει τα υπόλοιπα: τις αγροτικές εισροές, τις χημικές πρόδρομες ουσίες και τα παραγόμενα συστατικά που ενσωματώνονται στις παγκόσμιες εφοδιαστικές αλυσίδες. Χρησιμοποιώντας εξωτερικά επαληθευμένα, γεωγραφικά συγκεκριμένα δεδομένα, τα αποτελέσματα μπορούν να αναπαραχθούν και να ελεγχθούν, κάτι που είναι απαραίτητο καθώς το νερό εισέρχεται στον κύριο χρηματοοικονομικό διάλογο.
Με το να φωτίζει πού και πώς χρησιμοποιείται το νερό, η πλατφόρμα παρέχει στις εταιρείες σαφέστερη εικόνα για την έκθεση στις προμήθειες, την τοπική σπανιότητα, τους κινδύνους ρύπανσης και την πίεση λόγω φήμης. Για εταιρείες που ποτέ δεν είχαν ποσοτικοποιήσει περισσότερα από τον λογαριασμό του νερού τους, αυτά τα δεδομένα μπορούν να είναι μετασχηματιστικά, μετατρέποντας το νερό από θέμα συμμόρφωσης σε στρατηγική μεταβλητή στις προμήθειες, τις επενδύσεις και τη διαχείριση μακροπρόθεσμων κινδύνων.
Αξιολογώντας αυτό που μετράμε
Η μέτρηση λύνει το μισό του προβλήματος. Η αποτίμηση λύνει το άλλο μισό. Η Grundfos, η δανική εταιρεία τεχνολογίας νερού, συνεργάστηκε με το The Economist Impact για να δημιουργήσει το Water Access Tool, που προσεγγίζει το ζήτημα από διαφορετική σκοπιά. Αντί να μετρά αποτυπώματα εταιρειών, ποσοτικοποιεί πώς οι βελτιώσεις στην τοπική πρόσβαση σε νερό μεταφράζονται σε οφέλη για την υγεία, την εκπαίδευση και την παραγωγικότητα και εκφράζει αυτά τα αποτελέσματα σε οικονομικούς όρους.
Το εργαλείο αυτό μοντελοποιεί τους δεσμούς μεταξύ αξιοπιστίας νερού και μείωσης του φορτίου ασθενειών, βελτιωμένης παρακολούθησης σχολείων, υψηλότερης συμμετοχής στην εργασία και αύξησης του τοπικού εισοδήματος. Χαρτογραφεί αυτές τις σχέσεις σε 189 χώρες, δίνοντας σε κυβερνήσεις και εταιρείες έναν τρόπο να εκφράσουν την οικονομική αξία του ασφαλούς νερού με πρακτικούς και συγκριτικούς όρους.
"Η ιδέα ήταν να δείξουμε ότι το νερό είναι ένα περιουσιακό στοιχείο που στηρίζει την ανάπτυξη και την πρόοδο", είπε η Anise Sacranie, επικεφαλής πρόσβασης στο νερό και βιωσιμότητας στη Grundfos. Ο Hamed Heyhat, διευθύνων σύμβουλος της μονάδας επιχειρήσεων ύδρευσης της Grundfos, εξήγησε ότι στόχος τους ήταν να κάνουν την αποτίμηση του νερού τόσο πρακτική και βασισμένη σε δεδομένα όσο και η λογιστική του άνθρακα. "Όταν χώρες και εταιρείες αρχίζουν να κατανοούν την αξία του νερού, αρχίζουν να το διαχειρίζονται διαφορετικά", σημείωσε. "Μετατρέπεται από ένα περιβαλλοντικό στοιχείο σε βασικό θέμα υποδομών".
Τα αποτελέσματα της δουλειάς τους δείχνουν πόσο μεγάλα είναι τα στοιχήματα. Σε περιοχές με τα μεγαλύτερα κενά πρόσβασης, η οικονομική αξία της κάλυψής τους μπορεί να φτάσει σε αρκετές ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ. Σε υψηλότερου εισοδήματος οικονομίες, το μοντέλο βοηθά τους φορείς ύδρευσης και τους πολιτικούς να στοχεύσουν σε επενδύσεις σε επαναχρησιμοποίηση, αποδοτικότητα και ανθεκτικότητα, διασφαλίζοντας ότι οι περιορισμένοι υδατικοί πόροι υποστηρίζουν τη μακροπρόθεσμη οικονομική σταθερότητα.
Όταν οι αγορές προσαρμόζονται
Οι χρηματοπιστωτικές αγορές αρχίζουν να αντικατοπτρίζουν αυτήν τη μετατόπιση. Η Moody's Ratings περιγράφει πλέον το νερό ως "κύριο κανάλι μετάδοσης φυσικού κινδύνου κλίματος", επισημαίνοντας την επίδρασή του στη βιομηχανία, τη γεωργία, τα ενεργειακά συστήματα και τον πληθωρισμό.
"Χώρες και εταιρείες που σχεδιάζουν και χρηματοδοτούν το νερό ως βασική υποδομή τείνουν να απορροφούν τους κραδασμούς πιο αποτελεσματικά", είπε ο Ram Sri, ανώτερος αναλυτής της Moody's Ratings. "Όπου η διακυβέρνηση είναι αδύναμη, παρόμοιοι κίνδυνοι μετατρέπονται σε πιέσεις τιμών και δημοσιονομικό στρες".
Η πρόσφατη έκθεση της Moody’s, Strong Water Management Increases Economic Resilience to Physical Climate Risk, επισημαίνει πώς οι διαφορές στη διακυβέρνηση επηρεάζουν άμεσα τις πιστοληπτικές αξιολογήσεις. Οι περιοχές που επενδύουν σε αφαλάτωση, επαναχρησιμοποίηση και διασύνδεση μπορούν να μετριάσουν τις επιπτώσεις ξηρασίας και πλημμύρας. Άλλες αντιμετωπίζουν μεγαλύτερη δημοσιονομική πίεση και κοινωνική αστάθεια.
Η διαφάνεια στη χρήση, την αποθήκευση και την κατανομή νερού βελτιώνεται καθώς περισσότερα δεδομένα γίνονται δημόσια και οι αγορές αρχίζουν να αντανακλούν αυτές τις πληροφορίες. "Ο χρηματοπιστωτικός τομέας μεταφράζει όλο και περισσότερο τον κίνδυνο νερού σε κόστος και όρους, μέσω διαπραγματευόμενων κατανομών, προτύπων ποιότητας με ανάκτηση κόστους και ομολόγων συνδεδεμένων με μετρήσιμα αποτελέσματα", εξήγησε ο Sri.
Τα ομόλογα προσαρμογής στο νερό, που κάποτε αφορούσαν μόνο τις επιχειρήσεις ύδρευσης, εμφανίζονται πλέον σε κυβερνήσεις και εταιρείες που επενδύουν σε υποδομές για πλημμύρες, ξηρασία και αναβάθμιση επεξεργασίας λυμάτων. "Αυτή η μετατόπιση προς μεγαλύτερη εξειδίκευση και επαλήθευση αποτελεσμάτων", σημείωσε ο Sri, "δείχνει ότι η αγορά χρέους αντιμετωπίζει την προσαρμογή στο νερό ως στρατηγική επένδυση ανθεκτικότητας".
Η έκθεση της Moody’s αναδεικνύει εκδότες όπως η Aguas Andinas στη Χιλή, η China Water Affairs και το SDG sovereign bond του Μεξικού, οι οποίοι συνδέουν τη χρηματοδότηση με μετρήσιμες βελτιώσεις στην αποδοτικότητα, τη διαρροή ή την επεξεργασία. Οι επενδυτές αντιμετωπίζουν αυτά τα μέτρα ως αποδεικτικά στοιχεία ανθεκτικότητας.
Η Moody’s προειδοποιεί επίσης ότι περίπου το 60% του γλυκού νερού παγκοσμίως διασχίζει σύνορα, και οι αδύναμοι μηχανισμοί συνεργασίας μπορούν να μετατρέψουν την έλλειψη σε γεωπολιτικό κίνδυνο. "Ο ανταγωνισμός για κοινά ποτάμια όπως ο Νείλος και ο Μεκόνγκ γίνεται ολοένα και πιο εμφανής παράγοντας πιστοληπτικής αξιολόγησης", προσέθεσε ο Sri. Η έλλειψη νερού λόγω κλίματος αυξάνει την πιθανότητα πολιτικών συγκρούσεων, διακοπής εμπορίου και δημοσιονομικών επιβαρύνσεων.
Από τη λογιστική στην πράξη
Για τους ηγέτες των εταιρειών, αυτή η σύγκλιση μέτρησης, αποτίμησης και χρηματοδότησης αλλάζει τη λογική διαχείρισης του νερού. Εργαλεία όπως το Water Footprint Implementation αποκαλύπτουν πού βρίσκεται η έκθεση, ενώ μοντέλα αποτίμησης όπως το Water Access Tool δείχνουν τι επιτρέπει η βελτιωμένη πρόσβαση. Παράλληλα, οι πιστωτικές αγορές αρχίζουν να τιμολογούν αυτές τις διαφορές.
Αυτό αλλάζει τον τρόπο λήψης αποφάσεων των εταιρειών. Ο κίνδυνος νερού μετακινείται από την έκθεση βιωσιμότητας στις στρατηγικές προμηθειών, την κατανομή κεφαλαίων και τους όρους ασφάλισης. Μόλις οι εταιρείες ποσοτικοποιήσουν τη συνολική εξάρτηση από το νερό, μπορούν να προτεραιοποιήσουν μειώσεις, επαναχρησιμοποίηση και επαληθευμένα έργα αποκατάστασης. Πολλές αρχίζουν να αξιολογούν τη σπανιότητα και την ποιότητα του νερού σε συγκεκριμένες περιοχές όταν τοποθετούν εγκαταστάσεις, προμηθεύονται πρώτες ύλες ή αξιολογούν προμηθευτές.
Οι κυβερνήσεις αντιμετωπίζουν παρόμοιες αποφάσεις. Έρευνα της Moody’s δείχνει πώς τα κενά στη διακυβέρνηση νερού μπορούν να μετατρέψουν τοπικά περιβαλλοντικά σοκ σε συστημικά οικονομικά γεγονότα. Αντίθετα, όπου ο σχεδιασμός και ο συντονισμός είναι ισχυροί, οι ξηρασίες και οι πλημμύρες τείνουν να έχουν βραχύτερης διάρκειας επιπτώσεις στην ανάπτυξη και τους προϋπολογισμούς. Το νερό, με άλλα λόγια, δεν είναι πλέον ένα δευτερεύον ζήτημα στην πολιτική για το κλίμα· είναι το μέσο μέσω του οποίου ο φυσικός κίνδυνος μετατρέπεται σε οικονομικό.
Το βαθύτερο ζήτημα είναι ότι η οικονομική αξία του νερού για πολύ καιρό ήταν αόρατη από σχεδιασμό. Ως δημόσια υπηρεσία, συνήθως ρυθμιζόμενη, επιδοτούμενη ή πολιτικά περιορισμένη, η τιμή του σπάνια αντανακλά σπανιότητα, ποιότητα ή μακροπρόθεσμο κίνδυνο. Αυτό το "μαξιλάρι" προστάτευε τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις από την αστάθεια, αλλά ταυτόχρονα αποθάρρυνε επενδύσεις σε αποδοτικότητα και ανθεκτικότητα. Πολλές επιχειρήσεις ύδρευσης χρεώνουν λιγότερο από το κόστος βιώσιμης παροχής, και τα συστήματα δικαιωμάτων νερού σε πολλές περιοχές καθορίστηκαν δεκαετίες πριν η κλιματική πίεση τα κάνει απρόβλεπτα περιουσιακά στοιχεία.
Οι αγορές αρχίζουν πλέον να γεφυρώνουν το χάσμα μεταξύ φυσικής πραγματικότητας και χρηματοοικονομικού σήματος. Όπως σημείωσε ο Singh, η διαφάνεια στη χρήση και την κατανομή νερού βελτιώνεται και οι χρηματοδοτικές δομές επιβραβεύουν όλο και περισσότερο την ανθεκτικότητα. Τα ομόλογα προσαρμογής, οι συμφωνίες διαπραγματευόμενης κατανομής και τα πρότυπα ανάκτησης κόστους συνδέουν τα αποτελέσματα νερού με όρους πίστωσης. "Οι συμμετέχοντες στην αγορά αρχίζουν να αντιμετωπίζουν την ανθεκτικότητα του νερού ως περιουσιακό στοιχείο και όχι ως κόστος", είπε.
Το νέο νόμισμα της ανθεκτικότητας
Πριν από μια δεκαετία, λίγοι θα είχαν φανταστεί ότι η λογιστική του άνθρακα θα επηρέαζε πιστοληπτικές αξιολογήσεις ή αποτιμήσεις περιουσιακών στοιχείων. Το νερό ακολουθεί παρόμοια πορεία, αλλά ταχύτερα. Καθώς οι πιέσεις του κλίματος εντείνονται, οι οικονομίες ψηφιοποιούνται και οι κεφαλαιαγορές αναζητούν σταθερότητα, η ικανότητα ακριβούς μέτρησης και αποτίμησης του νερού μπορεί να γίνει ένα από τα καθοριστικά πλεονεκτήματα της επόμενης δεκαετίας.
Η πραγματική αξία του νερού δεν είναι το κόστος άντλησης ή καθαρισμού του, αλλά αυτό που προλαμβάνει σε απώλειες και αυτό που επιτρέπει σε ανάπτυξη. Ο κόσμος μόλις αρχίζει να λαμβάνει υπόψη αυτή τη διαφορά.
