Του David Hambling
Τα θαλάσσια drones-καμικάζι, γνωστά και ως USVs (μη επανδρωμένα σκάφη επιφανείας) αποτελούν μία από τις πιο επιτυχημένες καινοτομίες της Ουκρανίας. Το επανδρωμένο ναυτικό της χώρας, άλλωστε, δεν έχει διαδραματίζει κανέναν απολύτως ρόλο στον πόλεμο· η μοναδική φρεγάτα της Ουκρανίας, που βρισκόταν υπό επισκευή κατά την έναρξη της εισβολής, καταστράφηκε προκειμένου να μην πέσει στα χέρια του εχθρού. Αλλά τα ρομποτικά σκάφη έχουν καλύψει το κενό και δη με εντυπωσιακά αποτελέσματα, όπως οι επιθέσεις σε ελλιμενισμένα πλοία του ρωσικού στόλου. Τώρα η Γερμανία ενισχύει τον ρομποτικό στόλο της Ουκρανίας, υποσχόμενη να αποστείλει 50 νέα USVs, αν και δεν είναι γνωστό από που θα προέλθουν.
Ναυτικός πόλεμος νέου τύπου
Η Ρωσία θα έπρεπε να έχει την απόλυτη κυριαρχία στη Μαύρη Θάλασσα, και τους πρώτους μήνες του πολέμου το είχε καταφέρει, με τα πολεμικά πλοία της να πλέουν ελεύθερα, κοντά στα παράλια της Ουκρανίας εξαπολύοντας μπαράζ πυραύλων κρουζ. Όμως, από πέρυσι τον Νοέμβριο έχουν "κρυφτεί” στη Σεβαστούπολη, υπό την απειλή των ουκρανικών καμικάζι USVs.
Τα πλοία του ρωσικού ναυτικού δυσκολεύονται να σταματήσουν τα μικρά, γρήγορα USVs. Τα βίντεο των επιθέσεων, τα δείχνουν να ορμούν προς τους στόχους τους εν μέσω καταιγισμών βλημάτων μικρού διαμετρήματος που χρησιμοποιούν οι Ρώσοι στην προσπάθειά τους να τα καταστρέψουν. Και παρότι τα περισσότερα από τα drones-καμικάζι καταστρέφονται στην πορεία, αρκετά εξ αυτών βρίσκουν τον στόχο τους. Όπως δήλωσε, άλλωστε, ο επικεφαλής της υπηρεσίας πληροφοριών της Ουκρανίας Κίριλο Μπουντάνοφ κατά τη διάρκεια πρόσφατης συνέντευξής του σε μέσα ενημέρωσης: "Καταστρέφουν το 60%, ίσως ακόμη και το 70%. Είναι αλήθεια…, αλλά το πρόβλημά τους είναι το υπόλοιπο 30%”.
Ukrainian kamikaze USV approaching to strike Russian Project 22160 patrol ship Vasily Bykov in the Black Sea.
— Clash Report (@clashreport) September 14, 2023
The attack seems to have failed. pic.twitter.com/9WUzzFCpns
Νωρίτερα αυτόν τον μήνα, μη επανδρωμένα σκάφη έπληξαν τέσσερα ρωσικά πλοία σε διάστημα τριών ημερών. Τα πλήγματα σπάνια καταλήγουν στη βύθιση ενός πλοίου, αλλά φωτογραφίες όπως αυτές από το ρωσικό πολεμικό πλοίο Samum που ρυμουλκείται πίσω στη βάση του καταδεικνύουν ότι οι επιθέσεις αυτές προκαλούν σημαντικές ζημιές. Οι οποίες, μάλιστα, είναι μονόπλευρες: ο στόλος των θαλάσσιων drones προκαλεί αλλεπάλληλες απώλειες στο ρωσικό ναυτικό και μηδενικές στην Ουκρανία.
Τον Αύγουστο, δε, ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι ανακοίνωσε τη δημιουργία μιας νέας μονάδας του ναυτικού, της 385ης Χωριστής Ταξιαρχίας, η οποία απαρτίζεται από μη επανδρωμένα συστήματα. Πρόκειται για την πρώτη ναυτική μονάδα αυτού του είδους στον κόσμο.
Η ανάπτυξη θαλάσσιων drones από την Ουκρανία ήταν εξαιρετικά γρήγορη. Όπως επισημαίνει ο H.I. Sutton στο εγχειρίδιό του για τα θαλάσσια μη επανδρωμένα σκάφη της Ουκρανίας, έχουν εντοπιστεί έξι διαφορετικοί τύποι USVs μέχρι στιγμής, ενώ δεν αποκλείεται να υπάρχουν κι άλλοι που δεν έχουν επιβεβαιωθεί. Η γκάμα τους εκτείνεται από τα ρομποτικά και εξοπλισμένα με οπλισμό τζετ σκι που χρησιμοποιήθηκαν για την επίθεση στο λιμάνι της Σεβαστούπολης ως τα μεγαλύτερα drones Sea Baby, που έπληξαν και κατέστρεψαν τμήματα της Γέφυρας του Κερτς. Σύμφωνα με πληροφορίες, τα Sea Baby έφεραν πολεμικές κεφαλές 1.900 λιβρών, πιθανότατα ειδικού σχεδιασμού που κατευθύνει την έκρηξη προς τα πάνω ώστε να πλήξουν τα εναέρια τμήματα της γέφυρας.
Παρότι δε, οι ΗΠΑ έχουν προμηθεύσει το Κίεβο με ορισμένα USVs, πιθανότατα τύπου Mantas T-12, τα επιθετικά μη επανδρωμένα σκάφη που χρησιμοποιεί η Ουκρανία φαίνεται να είναι εξ ολοκλήρου εγχώριας κατασκευής, με τη χρήση κινητήρων και άλλων εξαρτημάτων εμπορικής χρήσης. Ορισμένα φαίνονται πιο προηγμένης κατασκευής, όπως το Magura V5 που παρουσιάστηκε, τον Ιούλιο, στην έκθεση IDEF 2023 στην Τουρκία. Το 5,5 μέτρων Magura V5 φέρεται να έχει τελική ταχύτητα 42 κόμβων και ωφέλιμο φορτίο 700 λιβρών (>300 κιλών). Η εμβέλεια αυτού του είδους των drones δεν έχει επιβεβαιωθεί. Το Magura φέρεται να έχει εμβέλεια περίπου 500 μιλίων, ωστόσο ορισμένες επιθέσεις φαίνεται να έχουν γίνει σε μεγαλύτερες αποστάσεις και ως εκ τούτου δεν είναι σαφές εάν υπάρχουν περιοχές της Μαύρης Θάλασσας που είναι ασφαλείς.
Θαλάσσια drones "made in Germany”
Τώρα, ο στόλος των μη επανδρωμένων σκαφών της Ουκρανίας λαμβάνει πρόσθετη ενίσχυση… εκ Γερμανίας. Κατά τη διάρκεια της διεθνούς συνόδου στην αεροπορική βάση του Ραμστάιν την Τρίτη, η υφυπουργός Άμυνας Ζίμτιε Μέλερ ανακοίνωσε ένα νέο πακέτο στήριξης για τις ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις ύψους 400 εκατ. ευρώ, το οποίο περιλαμβάνει αντιαεροπορικά όπλα και πυρομαχικά πυροβολικού.
Ωστόσο, η επίσημη ανακοίνωση αναφέρει ότι "Επιπλέον, 50 μη επανδρωμένα σκάφη επιφανείας έχουν στόχο να βοηθήσουν στην απόκρουση των επιτιθέμενων όχι μόνο στην ξηρά αλλά και στη θάλασσα. Τα επιμέρους projects πραγματοποιούνται μέσω δωρεών από τα αποθέματα της Bundeswehr (σ.σ. γερμανικές ένοπλες δυνάμεις) καθώς και από κοινού με εταίρους της βιομηχανίας. Ο εξοπλισμός που υποσχεθήκαμε θα διατεθεί στην Ουκρανία το συντομότερο δυνατό”.
Για κάποιον λόγο, ένας άλλος επίσημος ιστότοπος κάνει λόγο για 10 σκάφη επιφανείας. Το μέγα ερώτημα ωστόσο είναι για τι είδους USVs πρόκειται.
Το ναυτικό της Γερμανίας απέκτησε το 2016 ένα -μόνο- USV ARCIMS από την Atlas Electronik, με στόχο να χρησιμοποιηθεί πειραματικά ως ναρκαλιευτικό, ενώ το 2008 η Rheinmetall Defense είχε μετατρέψει ένα σκάφος σε μη επανδρωμένο. Σε αντίθεση με το ναυτικό των ΗΠΑ, το οποίο έχει ασχοληθεί πολύ πιο ενεργά με τα μικρά μη επανδρωμένα σκάφη επιφανείας, οι γερμανικές ένοπλες δυνάμεις, η Bundeswehr, δεν έχουν αποθέματα, ή εμφανείς συνεργασίες με γερμανικές εταιρείες που θα μπορούσαν να τις προμηθεύσουν με στρατιωτικά drones άμεσα.
Επιπλέον, μια νέα γερμανική έκθεση για τους αμυντικούς εξοπλισμούς, που περιλαμβάνει τους στόχους για το Ναυτικό το 2035, επισημαίνει ότι θα πραγματοποιηθούν σημαντικές επενδύσεις στον τομέα των θαλάσσιων drones που θα λειτουργήσουν συμπληρωματικά στα επανδρωμένα σκάφη την επόμενη δεκαετία, αλλά εστιάζει κυρίως σε μεγαλύτερα μη επανδρωμένα σκάφη που θα συνεπικουρούν τις φρεγάτες, και όχι σε μικρά drones-καμικάζι. Πριν από τον πόλεμο στην Ουκρανία, δε, αυτά τα USVs δεν θεωρούνταν χρήσιμο όπλο για χώρες με ισχυρή ναυτική δύναμη, αλλά τα προτιμούσαν ομάδες ανταρτών όπως οι Χούθι.
Η ουκρανική βιομηχανία έχει αποδείξει, πάντως, ότι θα μπορούσε πολύ γρήγορα να αναπτύξει νέα USVs από το μηδέν, με περιορισμένους μάλιστα πόρους. Και το κατάφερε παρά την άμεση επίθεση που έχει δεχθεί στον τομέα αυτό - τον Αύγουστο η Ρωσία ισχυρίστηκε ότι κατέστρεψε τις εγκαταστάσεις παραγωγής και αποθήκευσης USVs της Ουκρανίας με πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς. Ανακοίνωση που φαντάζει πρόωρη.
Η Γερμανία, που διαθέτει περισσότερες υποδομές, ενδεχομένως να σχεδιάζει την κατασκευή μιας εντελώς νέας σειράς μικρών, μη επανδρωμένων σκαφών επιφανείας, προσαρμοσμένη στις ανάγκες του ουκρανικού πολέμου. Αυτή η κίνηση θα εξασφάλιζε άλλωστε στη Γερμανία το προβάδισμα σε έναν τομέα που θεωρείται όλο και περισσότερο πλέον ως το μέλλον του ναυτικού πολέμου.
