Του Daniel Markind
Όπως είχα προβλέψει σε προηγούμενο άρθρο μου, ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι αρνήθηκε την παράταση της συμφωνίας για εξαγωγή ρωσικού πετρελαίου και φυσικού αερίου μέσω αγωγών που διασχίζουν την Ουκρανία προς την Αυστρία, την Ουγγαρία και άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Έτσι μπήκε τέλος σε μια μακροχρόνια συνεργασία Ουκρανίας - Ρωσίας στον ενεργειακό τομέα - ένας από τους λίγους τομείς συνεργασίας που είχαν επιβιώσει μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία πριν από περίπου τρία χρόνια. Ωστόσο, αν κάποιος πιστεύει ότι τα πράγματα δεν μπορούν να γίνουν πιο... ανεξέλεγκτα -ως απόρροια του πολέμου- όχι μόνο για την Ουκρανία και τη Ρωσία αλλά και για την υπόλοιπη Ευρώπη, η πραγματικότητα θα τον διαψεύσει καθώς ένα αρκτικό ψυχρό μέτωπο έρχεται στην Ευρώπη και σε μεγάλο μέρος του βόρειου ημισφαιρίου.
Την πρώτη ημέρα μετά την παύση της ροής ρωσικού φυσικού αερίου και πετρελαίου μέσω Ουκρανίας, το φυσικό αέριο στην Ευρώπη διαπραγματευόταν κατά 4% υψηλότερα. Και αυτό προτού καν γίνει σαφές το μέγεθος του ψυχρού μετώπου που αναμένεται. Καθώς όλο και περισσότεροι άνθρωποι στο βόρειο ημισφαίριο προετοιμάζονται για την παγωνιά-ρεκόρ, η διαθεσιμότητα του φυσικού αερίου για θέρμανση θα αποδειχθεί ακόμα και ζήτημα ζωής και θανάτου για εκατοντάδες χιλιάδες, αν όχι εκατομμύρια ανθρώπους. Υπό αυτές τις συνθήκες, και με βάση τα ιστορικά δεδομένα, οι τιμές spot του φυσικού αερίου στις πληγείσες περιοχές θα εκτοξευθούν.
Ήδη οι Ευρωπαίοι ηγέτες ανησυχούν για τις επιπτώσεις που θα έχει η αύξηση της τιμής του φυσικού αερίου στη βιομηχανία. Αν και τις τελευταίες δεκαετίες ακούμε συχνά για την "υπερθέρμανση του πλανήτη", η Ευρώπη παρουσιάζει σταθερά χαμηλότερες κατά μέσο θερμοκρασίες από το 2016. Στις αρχές του 2025 τα ευρωπαϊκά αποθέματά σε φυσικό αέριο υποχώρησαν σε επικίνδυνα χαμηλά επίπεδα. Οι τιμές spot στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας βρίσκονται στα υψηλότερα επίπεδά τους από τον Φεβρουάριο του 2023, και αυτό πριν αρχίσει το πραγματικό κρύο.
Η απόφαση της Ουκρανίας καθιστά τη ρωσική ενέργεια μη διαθέσιμη για χώρες της Ευρώπης που συνέχιζαν να εξαρτώνται από τη Μόσχα για να καλύψουν τις ενεργειακές τους ανάγκες. Αυστρία, Σλοβακία και Μολδαβία (μη μέλος της ΕΕ) θα είναι τα κράτη που θα επηρεαστούν περισσότερο από την απόφαση του Κίεβου, η οποία σύμφωνα με εκτιμήσεις θα στοιχίσει στην Ουκρανία 1 δισ. δολάρια ετησίως μόνο από τα τέλη διαμετακόμισης που θα χαθούν. Ωστόσο, η πρόβλεψη για την Gazprom, τον μεγαλύτερο ενεργειακό κολοσσό της Ρωσίας, είναι πως τα έσοδά της θα μειωθούν έως και 5 δισ. δολάρια τον χρόνο. Αν και ούτε η Αυστρία, ούτε η Σλοβακία, ούτε η Μολδαβία δεν εντάσσονται στις μεγάλες ευρωπαϊκές δυνάμεις, η απώλεια του ρωσικού φυσικού αερίου θα ενισχύσει τον ανταγωνισμό στην αγορά spot, με αποτέλεσμα να εκτοξευθούν οι τιμές των ολλανδικών TTF Natural Gas Futures. Η εξέλιξη αυτή θα ενισχύσει τις πιέσεις προς Ρωσία και Ουκρανία ώστε να βρουν έναν τρόπο να βάλουν τέλος στον τριετή του πόλεμο.
Στο μεταξύ, στις 20 Ιανουαρίου ο Ντόναλντ Τραμπ θα ορκιστεί πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών για τη δεύτερη θητεία του. Ο Τραμπ δεν έχει κρύψει την επιθυμία του να τελειώσει αυτός ο πόλεμος το συντομότερο δυνατόν και έχει εκφράσει πολλές φορές τη διαφωνία του με το γεγονός ότι τα κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ, ιδίως οι ΗΠΑ αλλά και η ΕΕ, συνεχίζουν να χρηματοδοτούν την Ουκρανία χωρίς να φαίνεται κοντά το τέλος του πολέμου. Πολλοί αναλυτές εκτιμούν ότι θα ασκηθεί εντονότερη πίεση στον κ. Ζελένσκι να πετύχει έναν έντιμο συμβιβασμό με τον κ. Πούτιν και σταματήσει η εμπόλεμη σύρραξη.
Τις τελευταίες ημέρες, ο κ. Ζελένσκι ζητά περισσότερη υποστήριξη από κράτη-μέλη της ΕΕ, καθώς πλησιάζει η ορκωμοσία του Τραμπ και η επίσημη επιστροφή του στον Λευκό Οίκο. Ωστόσο, οι Ευρωπαίοι σύμμαχοι της Ουκρανίας μπορεί να μην είναι και θετικά διακείμενοι απέναντι στα αιτήματα του κ. Ζελένσκι, και κυρίως να μην φανούν γενναιόδωροι στην αποστολή στρατιωτικού υλικού και εξοπλισμού, αν την ίδια ώρα οι πολίτες τους παγώνουν στα σπίτια τους και οι προϋπολογισμοί τους να αντεπεξέλθουν στις τεράστιες αυξήσεις της τιμής του φυσικού αερίου.
Μια εβδομάδα πριν την ορκωμοσία του Τραμπ, η κακοκαιρία ενισχύει τον ευρωπαϊκό προβληματισμό. Για τον Ζελένσκι και την Ουκρανία, αυτό το ψυχρό μέτωπο θα μπορούσε να αποδειχθεί η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι και να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην έκβαση των διαπραγματεύσεων για κατάπαυσης του πυρός. Έχοντας σταματήσει τη ροή του ρωσικού φυσικού αερίου μέσω της χώρας του, ο Ζελένσκι μπορεί να αισθάνεται ότι κατάφερε ένα σημαντικό πλήγμα κατά της Ρωσίας - και έτσι είναι. Παράλληλα, όμως, τόσο η Ουκρανία όσο και η Ευρώπη γίνονται πιο ευάλωτες στα καιρικά φαινόμενα όσο περισσότερο διαρκεί ο πόλεμος.
Τον πρώτο λόγο πλέον τον έχει η Φύση. Θα δούμε πώς αντιδρούν οι άνθρωποι απέναντι σε μια πανίσχυρη δύναμη και τη στάση τους απέναντι στην οικονομική και στρατιωτική υποστήριξη που παρέχει η Δύση στην Ουκρανία από τότε που ξεκίνησε ο πόλεμος με τη Ρωσία.
