Του Andrew Binns
Τη Δευτέρα, ο Γερμανός καγκελάριος ηττήθηκε στο κοινοβούλιο και σύντομα θα αποχωρήσει από τη θέση του. Ο Όλαφ Σολτς υπήρξε ένας μέτριος ηγέτης και η Γερμανία μπορεί να βρει κάποιον καλύτερο. Ωστόσο, η Γερμανία χρειάζεται κάτι περισσότερο από μια πολιτική αλλαγή - χρειάζεται να επανεφεύρει την επιχειρηματικότητα για να "αγκαλιάσει" νέες επιχειρήσεις και επιχειρηματικά μοντέλα. Αυτό σημαίνει σοβαρή δέσμευση για επένδυση στην καινοτομία, πέρα από το παραδοσιακό μοντέλο Ε&Α που ακολούθησαν πολλοί από τους γερμανικούς κολοσσούς.
Η Γερμανία είναι ένα κέντρο παγκόσμιας καινοτομίας. Εταιρείες όπως η Siemens, η BMW, η Bosch και η SAP είναι δεσμευμένες στην τεχνολογική καινοτομία, γεγονός που τις έχει αναδείξει στην πρώτη γραμμή της παγκόσμιας οικονομίας εδώ και περισσότερα από πενήντα χρόνια.
Ωστόσο, σήμερα δυσκολεύονται να υιοθετήσουν θεμελιώδεις αλλαγές στις αγορές τους. Η γερμανική αυτοκινητοβιομηχανία χρειάστηκε μια δεκαετία για να λάβει σοβαρά υπόψη της τα ηλεκτρικά οχήματα - ως εκ τούτου, δυσκολεύεται να ανταποκριθεί στην εισροή φθηνότερων κινεζικών οχημάτων. Και παρά την εντυπωσιακή θέση της SAP στον τομέα του επιχειρηματικού λογισμικού, η γερμανική βιομηχανία λογισμικού υπολείπεται σημαντικά σε σύγκριση με αυτή των ΗΠΑ ή της Κίνας. Και σε έναν ψηφιακό κόσμο, αυτό δεν είναι καλό.
Η επανεφεύρεση των ΔΣ
Η αλλαγή όμως είναι δύσκολη. Οι γερμανικές επιχειρήσεις βασίζονται στη συναίνεση για τη λήψη αποφάσεων. Στο επίκεντρο αυτής της ιστορίας βρίσκεται η δομή διακυβέρνησης μιας γερμανικής εταιρείας. Το Εποπτικό της Συμβούλιο είναι αντίστοιχο με το αμερικανικό Διοικητικό Συμβούλιο και το Διοικητικό Συμβούλιο είναι σαν την εκτελεστική ομάδα. Αυτό που διαφέρει είναι ότι τα μέλη του Εποπτικού Συμβουλίου τείνουν να είναι συνταξιούχα στελέχη και όχι ενεργά διευθυντικά στελέχη, ως είθισται στις ΗΠΑ. Τα μέλη του ΔΣ έχουν ατομικές συμβάσεις συνεργασίας, καθιστώντας τον CEO περισσότερο συντονιστή των δραστηριοτήτων, παρά σημείο αναφοράς και λογοδοσίας.
Υπάρχουν πολλά πλεονεκτήματα σε αυτό το σύστημα. Αποφεύγεται η "λατρεία του CEO", που βασανίζει πολλές αμερικανικές εταιρείες. Ωστόσο, δίνει μεγάλη έμφαση στο status quo. Οι βασικές αρχές είναι η τάξη και η σταθερότητα και όχι η ανταπόκριση στην αλλαγή ή η ευελιξία. Μακροπρόθεσμη σκέψη, ναι, αλλά στο πλαίσιο του τρέχοντος επιχειρηματικού μοντέλου. Λήψη συλλογικών αποφάσεων, αλλά μόνο σε αυστηρά καθορισμένους τομείς. Διαφορετικά, δεν παρεμβαίνει κανείς στον τρόπο με τον οποίο διευθύνει κάποιος την επιχείρησή του.
Επανεφεύρεση, όχι δυναμικός συντηρητισμός
Ωστόσο, όπως λέει ο Καναδός πρωθυπουργός, Τζάστιν Τρουντό, "ο ρυθμός της αλλαγής δεν ήταν ποτέ ταχύτερος και, όμως, δεν θα είναι ποτέ ξανά τόσο αργός". Οι Γερμανοί ηγέτες πρέπει να ξυπνήσουν και να συνειδητοποιήσουν ότι η κρίση είναι μεγαλύτερη και ότι εγκυμονεί πολύ μεγαλύτερους κινδύνους απ' ό,τι κατανοούν.
Δυστυχώς, οι γερμανικές επιχειρήσεις οχυρώνονται, περικόπτουν τα κονδύλια στην καινοτομία, ακυρώνουν την εξερεύνηση νέων επιχειρηματικών δραστηριοτήτων και κλάδων της αγοράς. Καθώς η ύφεση έπληξε τη γερμανική οικονομία, πολλές εταιρείες καινοτομίας είτε περιορίστηκαν είτε έκλεισαν εντελώς. Και όλα αυτά τη στιγμή που η Γερμανία χρειάζεται να απαντήσει στα μακροπρόθεσμα προβλήματα καινοτομίας, επιβεβαιώνοντας ότι η "μάρκα" και η "ποιότητα" είναι η αιώνια άμυνα κατά της κρίσης.
Αυτό είναι το φαινόμενο του "δυναμικού συντηρητισμού". Οι εταιρείες λένε ότι δεσμεύονται για την καινοτομία και την αλλαγή, αλλά στην πραγματικότητα προσπαθούν πολύ σκληρά για να μην αλλάξουν. Η Kodak, η Blockbuster, η Nokia και τόσες άλλες εταιρείες αυτό έκαναν. Οι περισσότερες εταιρείες, γερμανικές και αμερικανικές, όταν έρχονται αντιμέτωπες με τον δυνητικά καταστροφικό αντίκτυπο των τεχνολογικών αλλαγών και των αλλαγών των επιχειρηματικών μοντέλων, αποτυγχάνουν να αλλάξουν. Αυτή η αδράνεια ξεκινά από το Εποπτικό και το Διοικητικό Συμβούλιο.
Αμφίδρομη επανεφεύρεση
Το νέο βιβλίο της Dr. Julia Duwe (Aufsichtsrat 2030 - Ambidextrie im Aufsichtsrat) είναι το πρώτο που βλέπω να θέτει το ερώτημα αν το γερμανικό σύστημα εταιρικής διακυβέρνησης είναι κατάλληλο για τη διαχείριση της καινοτομίας.
Είναι ένα ζωτικής σημασίας ερώτημα. Το γερμανικό σύστημα διακυβέρνησης ενισχύει τη σταθερότητα και επομένως αυξάνει τον κίνδυνο μιας ταχείας διαταραχής. Γίνεται πολύς λόγος για την καινοτομία και την ανάληψη κινδύνων στις γερμανικές εταιρείες, αλλά μόνο μέσα σε ασφαλείς ζώνες που δεν αμφισβητούν το status quo στο διοικητικό συμβούλιο. Οτιδήποτε μπορεί να γίνει και να διαταράξει την κατάσταση των εταιρειών φοβίζει.
Το βιβλίο της Duwe συγκεντρώνει στοιχεία από όλες τις γερμανικές εταιρείες για να προσφέρει γνώσεις και παραδείγματα από τον πραγματικό κόσμο για το πώς τα εποπτικά συμβούλια προωθούν την καινοτομία και διευκολύνουν την αλλαγή στις εταιρείες. Είναι εξαιρετικά επίκαιρο.
Περιγράφει ακόμη τα πλεονεκτήματα ενός αμφιδρόμου οργανισμού. Πρόκειται για έναν τρόπο διάρθρωσης των επιχειρήσεων, ώστε να μπορούν να επικεντρώνονται τόσο στη διατήρηση της κύριας δραστηριότητας όσο και στην εξερεύνηση νέων τομέων της αγοράς. Τα οφέλη της προσέγγισης αυτής αποδείχθηκαν σημαντικά για όσους δεσμεύτηκαν σε αυτή την πορεία. Οι εταιρείες που συνδέονται περισσότερο με αυτή την προσέγγιση, η NEC και η AGC στην Ιαπωνία, η IBM και η Analog Devices στις ΗΠΑ, έχουν επιδείξει εντυπωσιακά θετικά αποτελέσματα. Η AGC, για παράδειγμα, μεταμορφώθηκε από την "Ashai Glass Corporation" σε μια εντελώς νέα εταιρεία που αντλεί πλέον το 25% των κερδών της από εγχειρήματα που έχουν ξεκινήσει από το 2015.
Η πρόκληση σε αυτές τις περιπτώσεις είναι ότι θα υπάρχει πάντα ένταση μεταξύ των διαφορετικών ομάδων στον ίδιο οργανισμό. Έχουν διαφορετικούς τρόπους λειτουργίας και διαφορετικά χρονοδιαγράμματα. Η αποστολή των ΔΣ είναι να αγκαλιάσουν αυτή την ένταση και να τη διαχειριστούν, κάνοντας τους συμβιβασμούς που εξυπηρετούν το ευρύτερο πλάνο.
Τα εποπτικά συμβούλια πρέπει να επανεφεύρουν το μοντέλο ηγεσίας
Ως θεματοφύλακες του μέλλοντος, τα εποπτικά συμβούλια έχουν να διαδραματίσουν έναν ιδιαίτερο ρόλο. Έχουν οι CEO και τα ΔΣ που διορίζουν φιλοδοξίες ανάλογες με το μέγεθος της ευκαιρίας ή της απειλής που αντιμετωπίζουν; Είναι πρόθυμοι να αντιμετωπίσουν την ένταση που δημιουργεί στον οργανισμό ο πυρήνας των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων σε συνδυασμό με την εξερεύνηση νέων κλάδων; Διαθέτει ο οργανισμός ένα σοβαρό σχέδιο για την ανάπτυξη της καινοτομίας ή απλώς παριστάνει πως έχει σχέδιο;
Τα εποπτικά συμβούλια πρέπει να ασχοληθούν με αυτή την ένταση και να απαιτήσουν από τα Διοικητικά Συμβούλια να επανεφεύρουν τον ρόλο τους ώστε να ανοίξουν νέες αγορές για τα ταλέντα της Γερμανίας πριν να είναι πολύ αργά. Πρέπει να επαναπροσδιορίσουν τον ρόλο τους τώρα, και να μην έχουν ως πρότυπο τον Όλαφ Σολτς.
