Του David Axe
Στις αρχές του μήνα, οι χειριστές drones του ουκρανικού στρατού έμειναν έκπληκτοι όταν εντόπισαν στο πεδίο της μάχης στα περίχωρα της Κρασνοχορίβκα -δυτικά του Ντονέτσκ, στην ανατολική Ουκρανία- ένα ρωσικό άρμα μάχης T-72 το κύτος και τον πυργίσκο του οποίου προστάτευε ένα μεταλλικό κάλυμμα.
Παραδόξως, δεν ήταν το μόνο. Έκτοτε έχουν αρχίσει να κάνουν την εμφάνισή τους στην Ουκρανία και άλλα στρατιωτικά οχήματα με ανάλογη "θωράκιση”, καθώς τα ρωσικά πληρώματα φαίνεται να κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι αυτή η περίεργη αυτοσχέδια πανοπλία μπορεί πραγματικά να αποδειχθεί αποτελεσματική.
Το πρόβλημα είναι ότι έχει αποτέλεσμα μόνο απέναντι σε μια κατηγορία ουκρανικών όπλων, και ενώ οι Ουκρανοί πρόκειται να διευρύνουν το οπλοστάσιό τους με όπλα που πιθανότατα δεν θα μπορούν να αντιμετωπίσουν αυτά τα αυτοσχέδια άρματα.
Είναι προφανής ποιος ήταν ο στόχος του τριμελούς πληρώματος του συγκεκριμένου άρματος που εντοπίστηκε αρχικά έξω από την Κρασνοχορίβκα: να δημιουργήσει μια ασπίδα για το 51 τόνων άρμα απέναντι στα χιλιάδες drones οπτικής πρώτου προσώπου (FPV) με εκρηκτικά που εξαπολύουν καθημερινά οι ουκρανικές δυνάμεις κατά των ρωσικών δυνάμεων.
Είναι εξίσου προφανές ότι η "πανοπλία” αυτή -η οποία ενέπνευσε το χλευαστικό παρατσούκλι "άρμα-χελώνα”- πιθανότατα έχει αρκετά μειονεκτήματα. Οι κάθετες κολώνες που συγκρατούν το μεταλλικό κάλυμμα λογικά θα εμποδίζουν την περιστροφή του πυργίσκου. Ο δε όγκος του θα περιορίζει την ορατότητα του πληρώματος και την κινητικότητα του άρματος. Και η προσαρμογή του στο κύτος του άρματος αφήνει ένα κενό στο μπροστινό μέρος από όπου θα μπορούσε να περάσει το drone ενός έμπειρου χειριστή.
Το περίεργο άρμα-χελώνα προκάλεσε τον χλευασμό αυτών που το εντόπισαν. Και ο χλευασμός τους εντάθηκε όταν το πρώτο εκείνο άρμα-χελώνα επιβίωσε μεν κατά τη διάρκεια της πρώτης επιχείρησής του στο πεδίο της μάχης -μια επίθεση κατά ουκρανικών θέσεων στην Κρασνοχορίβκα- για να ανατιναχθεί όμως τελικά κατά τη διάρκεια μιας επίθεσης του ουκρανικού πυροβολικού εναντίον της βάσης του στο Ντονέτσκ.
Ωστόσο, τα άρματα-χελώνας συνέχισαν να κάνουν την εμφάνισή τους στο πεδίο της μάχης. Τρεις εβδομάδες μετά, ανάλογα άρματα έχουν αναπτυχθεί σε όλο το ανατολικό μέτωπο της Ουκρανίας, όπου η Ρωσία συνεχίζει να επιχειρεί 26 μήνες μετά την έναρξη του πολέμου.
Εξοπλισμένα συχνά με παρεμβολείς για την αποφυγή των drones και συστήματα εκκαθάρισης ναρκοπεδίων στο κύτος τους, τα εν λόγω άρματα έχουν πρωτοστατήσει σε αρκετές επιθέσεις κατά των ουκρανικών δυνάμεων στην Κρασνοχορίβκα. Τουλάχιστον ένα εξ αυτών υπέστη ζημιές και ακινητοποιήθηκε, αλλά τα ρωσικά στρατεύματα το ρυμούλκησαν μακριά από το πεδίο της μάχης.
Τα περισσότερα άρματα-χελώνες ανήκουν στην 5η Μηχανοκίνητη Ταξιαρχία Πεζικού, μια πρώην ουκρανική μονάδα αυτονομιστών που εντάχθηκε στον ρωσικό στρατό πέρυσι. Η 5η Μηχανοκίνητη Ταξιαρχία Πεζικού αρκούνταν πάντα σε όσα όπλα μπορούσε να "ζητιανέψει”, να δανειστεί ή να κλέψει.
Πλέον, όμως, άρματα-χελώνες έχουν αρχίζει να εμφανίζονται και στις καλύτερα εξοπλισμένες ρωσικές μονάδες - όπως η 9η Ταξιαρχία Αρμάτων, η οποία παραμονεύει γύρω από τα ερείπια της Αντιίβκα, περιμένοντας πιθανότατα την ευκαιρία να εκμεταλλευτεί το ρήγμα που προκάλεσαν πρόσφατα τα ρωσικά στρατεύματα στην ουκρανική γραμμή άμυνας γύρω από το χωρίο Οτσέρετιν.
Ο ρωσικός στρατός δεν δίνει πάντοτε ιδιαίτερη έμφαση στην προστασία του εξοπλισμού του και στις ζωές των στρατευμάτων του, ωστόσο δεν οι ηγεσία του δεν είναι ανόητη. Τα άρματα-χελώνες πολλαπλασιάζονται διότι προφανώς αποτελούν τη λύση σε κάποιο πρόβλημα.
"Ξέρω ότι ο κόσμο γελά με αυτά, αλλά δεν νομίζω ότι είναι μια παράλογη προσθήκη”, σημειώνει ο Rob Lee, αναλυτής στο Ιντιστούτο Ερευνών Εξωτερικών Πολιτικής στη Φιλαδέλφεια. "Οι Ρώσοι προσαρμόζονται στις ιδιαίτερες συνθήκες του πεδίου της μάχης”, λέει.
Τους τελευταίους έξι μήνες, η Ουκρανία "διψά” για πυρομαχικά - τα οποία εκλείπουν κυρίως λόγω της πολύμηνης καθυστέρησης που έχουν προκαλέσει φιλικά προσκείμενοι προς τη Ρωσία Ρεπουμπλικανοί βουλευτές στις ΗΠΑ στην έγκριση πρόσθετου πακέτου βοήθειας προς την Ουκρανία από τη Βουλή των Αντιπροσώπων.
Η προσπάθεια έγκρισης του πακέτου που ξεκίνησε τον Οκτώβριο, ευοδώθηκε τελικά μετά από έντονες πιέσεις τον Απρίλιο, και η Ουκρανία αναμένεται να λάβει μέχρι το τέλος του έτους πρόσθετη βοήθεια άνω των 60 δισ. δολαρίων από τις ΗΠΑ, ενώ η πρώτη παρτίδα πυρομαχικών, αξίας 1 δισ. δολαρίων, βρίσκεται ήδη καθ’ οδόν προς το Κίεβο.
Εν μέσω της έλλειψης πυρομαχικών -κυρίως αμερικανικής κατασκευής βλημάτων πυροβολικού και αντιαρματικών πυραύλων Javelin- η Ουκρανία ενίσχυσε ένα εθνικό δίκτυο μικρών εργαστηρίων που παράγουν έως και 100.000 φθηνά drones μηνιαίως, εξοπλισμένα με εκρηκτικά.
Είναι αλήθεια ότι το πλήγμα ενός μόνο drone είναι απίθανο να καταστρέψει ένα άρμα 51 τόνων που προστατεύεται από ισχυρή σύνθετη θωράκιση. Πολλαπλά πλήγματα μπορούν να έχουν αποτέλεσμα, αλλά σίγουρα είναι ευκολότερη η επίτευξη του στόχου εάν ένα άρμα έχει ακινητοποιηθεί πριν την επίθεση των drones από κάποια νάρκη, πύραυλο ή βλήμα πυροβολικού των ουκρανικών δυνάμεων. "Τα FPV drones δεν αποτελούν το κλειδί”, εξηγεί ενός Ουκρανός χειριστής με το κωδικό όνομα "Kriegsforscher. ”
Τα drones μπορεί να μην έχουν την ικανότητα να προκαλέσουν σημαντική ζημιά σε τεθωρακισμένα ή άλλα βαριά θωρακισμένα οχήματα, αλλά μπορούν να επιφέρουν άμεσα, θανατηφόρα πλήγματα στο πεζικό. Οι αναλυτές έχουν επιβεβαιώσει χιλιάδες τέτοιες επιτυχημένες επιθέσεις drones κατά εκτεθειμένων ρωσικών στρατευμάτων.
Σε κάθε περίπτωση, με την κατασκευή και χρήση drones να έχει καταστεί προτεραιότητα για τους Ουκρανούς, η προστασία των αρμάτων από τα μικροσκοπικά drones έχει καταστεί αντίστοιχα προτεραιότητα για τους Ρώσους. Που σημαίνει ότι εξοπλίζουν ολοένα και περισσότερα άρμα με αυτοσχέδιες "πανοπλίες” και παρεμβολείς για την αποφυγή των drones.
Άλλωστε δεν παίζει ρόλο στην παρούσα φάση το γεγονός ότι η πρόσθετη αυτή "ασπίδα” δεν προσφέρει προστασία από τα πυρά του πυροβολικού ή από αντιαρματικούς πυραύλους - ή ακόμα χειρότερα ότι καθιστά τα ρωσικά οχήματα πιο ευάλωτα στα ουκρανικά πυρά περιορίζοντας την ορατότητα των πληρωμάτων και την κινητικότητά τους, καθώς οι Ουκρανοί αντιμετωπίζουν ελλείψεις βαρέων πυρομαχικών εδώ και μήνες.
Η δε τακτική που ακολουθούν οι Ρώσοι, όπως φαίνεται, είναι να στέλνουν ένα άρμα-χελώνα εξοπλισμένο με παρεμβολείς και συστήματα εκκαθάρισης ναρκοπεδίων πριν τα άλλα οχήματα, συχνά φορτωμένα με πεζικό, προκειμένου να ανοίξει ένα ασφαλή δρόμο μέχρι τις γραμμές άμυνας των Ουκρανών.
"Το να θυσιάσουν την ορατότητα και τη δυνατότητα περιστροφής του πυργίσμου ενός άρματος σε κάθε διμοιρία, που μπορεί όμως να μπλοκάρει τις συχνότητες των drones, είναι εύλογη”, σημειώνει ο Lee. "Προτεραιότητα είναι να μπορέσουν να περάσουν οι μονάδες πεζικού τα ακάλυπτα σημεία και να φτάσουν σε κτήρια ή αμυντικές θέσεις” του εχθρού, εξηγεί.
Ως εκ τούτου, υπό τις παρούσες συνθήκες, τα άρματα-χελώνες φαίνεται να επιτυγχάνουν τον στόχο τους. Το πρόβλημα για τους Ρώσους, είναι ότι αυτό θα αλλάξει. Η πρώτη παρτίδα της νέας αμερικανικής βοήθειας αναμένεται να φτάσει στην Ουκρανία από μέρα σε μέρα - και περιλαμβάνει βλήματα πυροβολικού και αντιαρματικούς πυραύλους αξίας εκατοντάδων εκατομμυρίων δολαρίων. Είναι δε σίγουρα πως οι τα επόμενα πακέτα αμερικανικής βοήθειας θα περιλαμβάνουν ακόμη περισσότερα βλήματα και πυραύλους.
Τα drones δεν πρόκειται βέβαια να παροπλιστούν. Ούτε όμως θα παραμείνουν το βασικό όπλο των Ουκρανών στα πεδία της μάχης. Το ποια θα είναι η τύχη των αρμάτων-χελώνων, και των τυφλών εν πολλοίς πληρωμάτων τους, όταν οι Ουκρανοί θα αρχίσουν και πάλι να βάλουν με εναντίον τους όχι μόνο με drone αλλά και με οβίδες και πυραύλους παράλληλα, μένει να το δούμε.
