Της Ελευθερίας Πιπεροπούλου
Σε μια εποχή όπου το ελληνικό τεχνολογικό οικοσύστημα αναπτύσσεται με γοργούς ρυθμούς, οι angel investors διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο, προσφέροντας όχι μόνο χρηματοδότηση αλλά και στρατηγική καθοδήγηση, που μπορεί να αποδειχθεί καθοριστική για την επιτυχία μιας νεοφυούς επιχείρησης.
Τέσσερις διακεκριμένοι angel investors, μέλη του Theti Club, ο Γιώργος Βαρβαρέλης (Founder της Augmenta, που εξαγοράστηκε από τη CNH Industrial), η Χρυσάνθη Βακλά (Partner & Deputy CEO της Susten), ο Αργύρης Κανινής (Co-founder της Softomotive, που εξαγοράστηκε από τη Microsoft) και ο Γιώργος Κατινιώτης (CEO της Acromove), μοιράζονται με το Capital.gr την εμπειρία τους από την ελληνική startup σκηνή, τους λόγους για τους οποίους έγιναν angel investors, καθώς και την άποψή τους για τις ευκαιρίες και τις προκλήσεις του οικοσυστήματος.
Τα κίνητρα και ο ρόλος των angel investors
Ο Γιώργος Βαρβαρέλης αναφέρει ότι το κύριο κίνητρό του για να γίνει angel investor ήταν η επιθυμία να επιστρέψει αξία στο οικοσύστημα των ελληνικών startups, το οποίο τον είχε υποστηρίξει όταν ξεκινούσε τη δική του επιχειρηματική πορεία, πριν από δέκα χρόνια. Όπως εξηγεί: "Το θεωρώ χρέος μου να βοηθήσω έστω και ελάχιστα στο να κάνουμε την Ελλάδα έναν πόλο έλξης επιχειρηματικότητας”. Αν και το ελληνικό οικοσύστημα είναι ακόμα σχετικά νέο, με λίγους ώριμους angel investors, η δυναμική που έχει αναπτυχθεί τα τελευταία χρόνια είναι εντυπωσιακή.
Η Χρυσάνθη Βακλά, η οποία έχει μεγάλη εμπειρία στον τραπεζικό τομέα και πλέον δραστηριοποιείται στο venture capital, δήλωσε: "Το angel investing ήταν για μένα το αντίδοτο στη προβλεψιμότητα της πολυεθνικής εταιρικής κουλτούρας. Στην εταιρική πορεία, τα μονοπάτια είναι χαραγμένα, οι εξελίξεις συχνά προδιαγεγραμμένες. Στα startups, όλα είναι ρευστά, ζωντανά, γεμάτα δυνατότητες. Ήθελα να γίνω μέρος αυτής της ενέργειας. Αναλαμβάνοντας επενδυτικό ρίσκο γινόμουν έστω και έμμεσα κομμάτι αυτής της διαδρομής. Ενδεχομένως αυτό να μου έδωσε και την αυτοπεποίθηση μετέπειτα να εγκαταλείψω τη καριέρα στο τραπεζικό κλάδο και να συν-δημιουργήσω τη Susten VC το 2021. Ακόμα και από την πρώτη επένδυση ομολογώ ότι απέκτησα περισσότερη γνώση για την επιχειρηματικότητα απ’ ό,τι στο MBA μου και στην καριέρα μου στο τραπεζικό κλάδο”.
Όσον αφορά τον ρόλο των angel investors στο ελληνικό startup οικοσύστημα, ο Γιώργος Κατινιώτης τονίζει ότι στην Ελλάδα οι angel investors λειτουργούν ως οι πρώτοι καθοδηγητές για τις startups σε ένα ακόμα αναπτυσσόμενο οικοσύστημα. Αν και σε χώρες όπως οι ΗΠΑ και το Ισραήλ υπάρχουν πιο ώριμα συστήματα, στην Ελλάδα οι angel investors παίζουν κρίσιμο ρόλο όχι μόνο στη χρηματοδότηση, αλλά και στη διαμόρφωση στρατηγικής. O κ. Κατινιώτης τονίζει ότι επενδύει για να βοηθήσει τους Έλληνες startupers να ξεπεράσουν τις προκλήσεις της παραγωγής προϊόντων υψηλής προστιθέμενης αξίας. "Οραματίζομαι μια Ελλάδα όπου οι startups παράγουν τεχνολογία που όχι μόνο ανταγωνίζεται σε παγκόσμια κλίμακα αλλά και διατηρεί την πνευματική ιδιοκτησία στη χώρα μας”, λέει.
Ο Αργύρης Κανινής εξήγησε το κίνητρό του για να γίνει angel investor, αναφέροντας ότι η προσωπική του εμπειρία από την ίδρυση της Softomotive, τον έκανε να κατανοήσει την αξία της εξωτερικής υποστήριξης για τις startups. Πρόσθεσε επίσης ότι η εξαγορά της Softomotive από τη Microsoft το 2020 τού έδωσε την ευκαιρία να δει τι λειτουργεί αποτελεσματικά σε μια startup, από το πώς διαμορφώνεται μια δυνατή ομάδα μέχρι το πώς αναπτύσσεται μια καινοτόμος τεχνολογία σε διεθνή κλίμακα. Αυτό τον ώθησε να θέλει να "επιστρέψει” στην κοινότητα. "Θεώρησα, λοιπόν, υποχρέωσή μου αλλά και προσωπική μου πρόκληση να μοιραστώ αυτή την τεχνογνωσία με νέους ιδρυτές, βοηθώντας τους να αποφύγουν λάθη που εγώ έκανα στο ξεκίνημα”.
Η συμβουλή προς τις startups
Όπως επισημαίνει η κ. Βακλά, η επιλογή του σωστού angel investor είναι κρίσιμη για μια startup. "Μην ψάχνετε απλώς χρήματα—βρείτε επενδυτές που μπορούν να σας βοηθήσουν να αναπτυχθείτε. Είτε γιατί γνωρίζουν την συγκεκριμένη αγορά, είτε γιατί μπορούν να σας ανοίξουν πόρτες. Και μην φοβάστε να δώσετε equity στους σωστούς ανθρώπους”, συμβουλεύει, τονίζοντας τη σημασία της σωστής καθοδήγησης και των ρεαλιστικών αποτιμήσεων από τις νεοφυείς επιχειρήσεις. Επιπλέον, εστιάζει στη σημασία του σωστού mentoring, προτείνοντας στους founders να αναζητούν καθοδήγηση όχι μόνο από ακαδημαϊκούς, αλλά και από άτομα που κατανοούν την αγορά τους.
Ο κ. Κατινιώτης αναφέρει ότι η στρατηγική του ως angel investor έχει επηρεαστεί σε μεγάλο βαθμό από τη φιλοσοφία του να επενδύει σε "Painkillers" αντί για "Vitamins". Εξηγεί ότι εστιάζει σε προϊόντα που λύνουν συγκεκριμένα και πιεστικά προβλήματα, αντί για εκείνα που απλώς βελτιώνουν τη ζωή. Σύμφωνα με τον ίδιο, ένα προϊόν-painkiller έχει μεγαλύτερες πιθανότητες να δημιουργήσει πιστούς πελάτες και βιώσιμη ανάπτυξη. Ο κ. Κατινιώτης υπογραμμίζει ότι είναι σημαντικό οι νεοσύστατες startups να εστιάσουν στην ανάπτυξη προϊόντων που λύνουν συγκεκριμένα προβλήματα και έχουν σαφή αξία για τους πελάτες τους. Σημειώνει επίσης την ανάγκη για ένα ξεκάθαρο όραμα, την κατανόηση της αγοράς και την παρουσίαση ενός βιώσιμου επιχειρηματικού μοντέλου που μπορεί να εξελιχθεί σε διεθνές επίπεδο. "Εστιάζω σε τομείς όπως η ναυτιλιακή τεχνολογία, η πράσινη ενέργεια, η αγροτεχνολογία και το edge computing, επειδή ανταποκρίνονται στις στρατηγικές ανάγκες της χώρας μας και υπάρχουν ήδη αναπτυγμένα οικοσυστήματα ή προφανείς χρήστες. Πιστεύω ότι αυτοί οι τομείς έχουν τη δυνατότητα να δημιουργήσουν προϊόντα υψηλής προστιθέμενης αξίας που θα ενισχύσουν τόσο την οικονομία όσο και τη διεθνή παρουσία της Ελλάδας”, τονίζει.
Περιγράφοντας τον ρόλο του ως angel investor, ο κ. Κανινής σημείωσε ότι δεν είναι απλώς να προσφέρει χρηματοδότηση, αλλά προτιμά να λειτουργεί ως "συνεργάτης και μέντορας”. "Με ενθουσιάζει η προοπτική να βλέπω πώς ένα όραμα μετατρέπεται σε προϊόν ή υπηρεσία που μπορεί να σταθεί σε διεθνές επίπεδο, ενώ ταυτόχρονα μου αρέσει να ‘χτίζω γέφυρες’ με ανθρώπους και οργανισμούς που μπορούν να ανοίξουν πόρτες σε ανερχόμενες ομάδες”. "Σκοπός μου είναι να συνεχίσω να προσφέρω σε ακόμα μεγαλύτερη κλίμακα στην κοινότητα, συνεισφέροντας και στα δύο ‘άκρα’ του οικοσυστήματος: αφενός να στηρίξω τη δημιουργία όσο το δυνατόν περισσότερων νέων startups στην Ελλάδα, λειτουργώντας εν μέρει σαν accelerator, αφετέρου να στηρίξω και τις πιο ώριμες εταιρείες που βρίσκονται στη φάση scale-up”.
Για τις νεοσύστατες startups που αναζητούν χρηματοδότηση από angel investors, ο ίδιος προτείνει συγκεκριμένα βήματα: "Πριν αναζητήσετε οποιαδήποτε μορφή χρηματοδότησης, βεβαιωθείτε ότι η λύση σας ανταποκρίνεται σε μια ουσιαστική ανάγκη”, προειδοποίησε, ενώ επισήμανε ότι μια startup με ξεκάθαρο product-market fit γίνεται πιο ελκυστική στα μάτια των angel investors.
Το μέλλον του ελληνικού startup οικοσυστήματος
Όσον αφορά στο ελληνικό οικοσύστημα, όλοι οι επενδυτές συμφωνούν ότι τα τελευταία χρόνια έχουν θεμελιωθεί γερά θεμέλια για τη μελλοντική ανάπτυξή του. Ωστόσο, παραμένουν σημαντικές προκλήσεις που πρέπει να ξεπεραστούν, όπως η γραφειοκρατία και τα νομικά και φορολογικά εμπόδια, τα οποία εμποδίζουν την ταχεία εξέλιξη των επιχειρήσεων. Σύμφωνα με τον κ. Βαρβαρέλη, το οικοσύστημα έχει βάλει γερές βάσεις για να εξελιχθεί πολύ το επόμενο διάστημα αλλά εκτιμά ότι υπάρχει ακόμα χώρος για βελτίωση γύρω από το νομικό και φορολογικό πλαίσιο. "Στο τέλος, τα οικοσυστήματα μεγαλώνουν από τις επιτυχίες των εταιρειών, καθώς αυτό δημιουργεί ένα network effect για όλους τους εμπλεκόμενους. Οι exited founders γίνονται angels και κάνουν και άλλες εταιρείες, οι angels βγάζουν χρήματα και μπορούν να τα επιστρέψουν πάλι πίσω στο οικοσύστημα σε μεγαλύτερη κλίμακα”, τονίζει.
Η κ. Βακλά αναγνωρίζει την πρόοδο, αλλά επισημαίνει τη σημασία της πλήρους εμπλοκής της χρηματοοικονομικής κοινότητας, όχι μόνο των angels και VCs, αλλά και των τραπεζών. "Πρωτοβουλίες όπως το Theti club και το HeBAN χτίζουν το community, ενώ τα φορολογικά κίνητρα βοηθούν αλλά δεν είναι ακόμα πραγματικοί μοχλοί ανάπτυξης”.
Ο κ. Κατινιώτης εκφράζει τη γνώμη ότι το οικοσύστημα startups στην Ελλάδα έχει εξαιρετικές δυνατότητες, κυρίως λόγω του υψηλού επιπέδου ταλέντου και της αυξανόμενης τάσης για καινοτομία. Ωστόσο, σημειώνει ότι "υστερεί σε θέματα υποδομών, χρηματοδότησης και διασύνδεσης με διεθνείς αγορές”.
Από την πλευρά του, ο κ. Κανινής επισημαίνει ότι "το ελληνικό οικοσύστημα startups έχει ωριμάσει αρκετά τα τελευταία χρόνια” και σημειώνει τα δυνατά σημεία του, όπως το εξαιρετικό ανθρώπινο κεφάλαιο και τις διεθνείς διασυνδέσεις με την κοινότητα των Ελλήνων στο εξωτερικό. Από την άλλη, αναφέρει και τα αδύνατα σημεία, όπως η περιορισμένη πρόσβαση σε μεγάλα VC funds, η κουλτούρα ανάληψης ρίσκου, τονίζοντας πως δεν έχει εδραιωθεί πλήρως η νοοτροπία "fail fast, learn faster”, και η διαρροή ταλέντου (brain drain).
Προκλήσεις
Η ελληνική αγορά παρουσιάζει, σύμφωνα με τη κ. Βακλά, δύο βασικές προκλήσεις: την ασύμμετρη κατανομή κεφαλαίων και τη κουλτούρα του FOMO (Fear of Missing Out) και του γρήγορου κέρδους. "Η έλλειψη ιδιωτικών VCs με ελεύθερη στρατηγική έχει οδηγήσει στο ρίσκο μιας φούσκας αποκομμένη από τον διεθνή ανταγωνισμό - κάτι που μακροπρόθεσμα δεν μπορεί να σταθεί”. Την ίδια στιγμή, το startup investing συχνά αντιμετωπίζεται σαν εύκολος δρόμος προς την επιτυχία. Σε αυτό συνδράμει και η τάση του μέσου επενδυτή να μιλάει μόνο για τις επιτυχίες του. "Αυτό ευνοείται όταν υπάρχουν success stories που παρασύρουν περισσότερους επενδυτές στο χώρο του angel investing. Αλλά όπως γνωρίζουμε πάνω από το 80% των startups αποτυγχάνουν, τα περισσότερα μέσα στα 3 πρώτα χρόνια. Αν οι angels υποστούν μεγάλες απώλειες προτού αποκτήσουν εμπειρία, μπορεί να αποτραβηχτούν, αποδυναμώνοντας όλο το οικοσύστημα”, προειδοποιεί.
Ο κ. Κατινιώτης πιστεύει ότι η Ελλάδα έχει τη δυνατότητα να γίνει τεχνολογικός κόμβος, εάν επικεντρωθεί σε στρατηγικούς τομείς που ταιριάζουν στη χώρα. "Η μεγαλύτερη πρόκληση είναι να αναπτυχθεί μια κουλτούρα που στηρίζει και επενδύει στη μακροπρόθεσμη ανάπτυξη των startups”.
Καταλήγοντας, ο κ. Κανινής εκφράζει την πεποίθηση ότι το οικοσύστημα παρουσιάζει δυναμική και ότι "καθώς αυξάνονται οι επιτυχημένες εταιρείες και τα exits, οι νέοι επιχειρηματίες εμπνέονται και επενδυτές εντός και εκτός Ελλάδας αποκτούν μεγαλύτερη εμπιστοσύνη στις προοπτικές του ελληνικού tech σκηνικού”.
