Του David Hambling
Χθες, όταν δύο πολίτες σκοτώθηκαν από έναν πύραυλο που χτύπησε ένα πολωνικό χωριό, πολλοί σχολιαστές στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έσπευσαν να αποδώσουν το περιστατικό ως ρωσική επίθεση σε κράτος-μέλος του ΝΑΤΟ και τόνιζαν ότι η Συμμαχία ΝΑΤΟ πρέπει άμεσα να προχωρήσει σε αντίποινα κατά της Μόσχας. Η επικίνδυνη βιασύνη τους να αποφανθούν δεν κράτησε πολύ - ή μάλλον κράτησε έως τη δήλωση του Τζο Μπάιντεν ότι ο εν λόγω πύραυλος ήταν "απίθανο" να είχε εκτοξευθεί από τη Ρωσία και ότι οι έρευνες συνεχίζονται. Τι έχει συμβεί λοιπόν; Εσκεμμένη πρόκληση, προβοκάτσια, ατύχημα ή κάτι άλλο;
Οι πύραυλοι χτύπησαν έξω από το χωριό Przewodow, περίπου 6 χιλιόμετρα από τα σύνορα Πολωνίας - Ουκρανίας, κατά τη διάρκεια μιας μαζικής ρωσικής πυραυλικής επίθεσης στην Ουκρανία. Σύμφωνα με επίσημες ουκρανικές αναφορές, τουλάχιστον 90 πύραυλοι εκτοξεύτηκαν κατά τη διάρκεια της νύχτας. Οι εκρήξεις στην Πολωνία σημειώθηκαν σε κοντινή απόσταση από έναν ουκρανικό σταθμό παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Οι ρωσικές επιθέσεις επικεντρώθηκαν στο δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας της Ουκρανίας, γεγονός που οδήγησε σε εκτιμήσεις ότι οι Ρώσοι απλώς αστόχησαν και όχι ότι χτύπησαν σκόπιμα την Πολωνία. Πολλοί ρωσικοί πύραυλοι αντιμετωπίζουν προβλήματα καθοδήγησης ή προώθησης, με ορισμένους τύπους πυραύλων να έχουν ποσοστό αποτυχίας αρκετά υψηλό, 60%, σύμφωνα με Αμερικανούς αξιωματούχους.
Οι πρώτες εικόνες από τα συντρίμμια υποδηλώνουν πύραυλο εδάφους-αέρος S-300, ρωσικής κατασκευής μεν, που τον χρησιμοποιούν όμως και οι δύο αντιπαρατιθέμενες πλευρές στην Ουκρανία. Το Κίεβο υποστηρίζει ότι καταρρίφθηκαν τουλάχιστον 73 από τους εισερχόμενους πυραύλους κατά τις χθεσινές επιθέσεις, αλλά είναι πιθανό ένας αριθμός αμυντικών S-300 να μην βρήκε τον στόχο του.
"Ο,τι ανεβαίνει, κατεβαίνει". Αυτή η γνωστή φράση μπορεί να έχει θανατηφόρες συνέπειες στην αεράμυνα. Από τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, αντιαεροπορικά βλήματα που αστοχούν πέφτουν στη γη και σκοτώνουν ή τραυματίζουν ανθρώπους. Στο Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, κατά τις γερμανικές επιδρομές στο Λονδίνο, σκοτώθηκαν περισσότεροι άμαχοι από τα βλήματα που αστόχησαν και προσγειώθηκαν στο έδαφος παρά από τις βόμβες της Luftwaffe. Και οι κατευθυνόμενοι πύραυλοι δεν καταλήγουν πάντα εκεί που πρέπει. Βίντεο δείχνει έναν ρωσικό πύραυλο Pantsir να χτυπά φίλια στρατεύματα σε κοντινή απόσταση, ενώ σε άλλο βίντεο ένας ρωσικός πύραυλος εδάφους-αέρος κινείται σαν μπούμερανγκ και προσγειώνεται ξανά κοντά στον εκτοξευτή.
Ωστόσο, ορισμένοι Ουκρανοί πιστεύουν ότι αυτοί που υποστηρίζουν πως ήταν δικός τους αμυντικός πύραυλος που έπεσε στην Πολωνία υπηρετούν μια θεωρία συνωμοσίας την οποία προωθεί η Ρωσία. (Η Ρωσία εδώ και πολλά χρόνια ισχυρίζεται ότι ουκρανικός πύραυλος κατέρριψε το αεροσκάφος της Malaysia Airlines που εκτελούσε την πτήση MH17 το 2014, όταν πετούσε πάνω από την Περιφέρεια του Ντονέτσκ, αν και όλα τα στοιχεία υποδεικνύουν ως ένοχο τη Ρωσία).
Ένας S-300 που χτυπά έναν επίγειο στόχο μπορεί να μην το κάνει κατά λάθος όμως. Καθώς τα αποθέματα βαλλιστικών πυραύλων και πυραύλων κρουζ της Ρωσίας εξαντλούνται, έχουν αρχίσει να χρησιμοποιούν S-300 εναντίον στόχων εδάφους. Οι βρετανικές Υπηρεσίες Πληροφοριών σημειώνουν ότι ένας τέτοιος πύραυλος χρησιμοποιήθηκε σε επίθεση που σκότωσε 25 πολίτες στη Ζαπορίζια στις 30 Σεπτεμβρίου. Οι S-300 δεν είναι ιδιαίτερα ακριβείς, αλλά η κεφαλή -βάρους 300 κιλών- τους καθιστά μια χρήσιμη, αν και ακριβή, επιλογή όταν δεν υπάρχει άλλη διαθέσιμη επιλογή στο οπλοστάσιο για να χτυπηθούν επίγειοι στόχοι. Σε αυτή την περίπτωση, το μέγιστο βεληνεκές των S-300 εκτείνεται σε μόλις 120 χλμ, και ίσως γι' αυτό οι ΗΠΑ δεν πιστεύουν ότι εκτοξεύθηκε από τους Ρώσους.
Τα συντρίμμια πρέπει να εξεταστούν ώστε να διαπιστωθεί εάν όντως πρόκειται για πύραυλο S-300. Οι ερευνητές ίσως είναι σε θέση να λάβουν σειριακούς αριθμούς από τα εξαρτήματα και να προσδιορίσουν αν ο συγκεκριμένος πύραυλος ανήκει στο ρωσικό ή στο ουκρανικό οπλοστάσιο. Χωρίς αυτό το στοιχείο, είναι αδύνατον να ταυτοποιηθεί αξιόπιστα ο υπεύθυνος. Σε κάθε περίπτωση, όπως πολλοί έχουν επισημάνει, οι θάνατοι στην Πολωνία οφείλονται στη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.
Ακόμη και αν οι πύραυλοι εκτοξεύθηκαν από ρωσικές δυνάμεις, οι φωνές που λένε ότι αυτό σημαίνει αυτόματη ενεργοποίηση του Άρθρου 5 του ΝΑΤΟ δεν είναι ακριβείς. Σύμφωνα με το συγκεκριμένο Άρθρο της Συνθήκης του ΝΑΤΟ, τα κράτη της Συμμαχίας πρέπει να συνδράμουν στην άμυνα ένα μέλος που δέχεται επίθεση, αλλά το κομμάτι αυτό της Συνθήκης δεν ενεργοποιείται αυτόματα και πιθανόν να υπάρξουν χρονοβόρες διαβουλεύσεις για το περιστατικό και την κατάλληλη αντίδραση
Το περιστατικό είναι μια προειδοποίηση για τους κινδύνους που ενέχουν οι εικασίες και οι βιαστικές ενέργειες. Σαφώς και υπάρχει διάθεση στο ΝΑΤΟ για μεγαλύτερη εμπλοκή του στον πόλεμο της Ουκρανίας, ωστόσο οποιαδήποτε δράση πρέπει να εδράζεται σε βάσιμους λόγους και να μην αποτελεί μια σπασμωδική αντίδραση σε μια επίθεση που μπορεί εντέλει να μην είναι επίθεση.
"Η ψυχραιμία είναι η σωστή στάση", έγραψε στο Twitter ο Justin Bronk του βρετανικού thinktank για ζητήματα άμυνας RUSI, αμέσως μετά το συμβάν με τους πυραύλους, επισημαίνοντας ότι είναι αδύνατον να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα. Και αυτή παραμένει μια καλή συμβουλή.
Διαβάστε επίσης:
* Η Ουκρανία επιθυμεί πρόσβαση στο σημείο της έκρηξης στην Πολωνία
* Κίεβο σε Μπάιντεν: "Η Ρωσία ευθύνεται για κάθε περιστατικό με πυραύλους"
* Υπ. Άμυνας Ρωσίας: Τουλάχιστον 35 χιλιόμετρα από τα σύνορα της Πολωνίας τα πλήγματά μας
* Ζελένσκι στην G20: "Το πλήγμα στην Πολωνία είναι μήνυμα του Πούτιν για εσάς"
