Της Kelly Phillips Erd
Σχεδόν δέκα χρόνια μετά από την αποκάλυψη της απάτης-μαμούθ που ενορχηστρώθηκε από τον Bernie Madoff - και πέντε χρόνια αφ’ότου το αμερικανικό υπουργείο Δικαιοσύνης δημιούργησε ταμείο αποζημιώσεων για την υπόθεση - το μέλος του Κογκρέσου, Vern Buchanan, υποστηρίζει ότι τα θύματα του Madoff δεν έχουν λάβει ούτε μία δεκάρα.
Απαντώντας στις ανησυχίες του Buchanan, το αμερικανικό υπουργείο Δικαιοσύνης συμφώνησε να εξετάσει γιατί καθυστερεί τόσο η αποκατάσταση των θυμάτων της απάτης. Σύμφωνα με τον Buchanan, περισσότερα από 4 δισ. δολ. του ταμείου που δημιουργήθηκε το 2012 για να αποζημιώσει τα θύματα του Madoff, μένουν αναξιοποίητα. Στο ταμείο περιλαμβάνονται 2,4 δισ. δολ. από την περιουσία ενός από τους μεγαλύτερους επενδυτές του Madoff, του Jeffry Picower και 1,7 δισ. δολ. από τον διακανονισμό με την JP Morgan.
Τον Μάιο, ο Buchaman απέστειλε μια επιστολή στον Γενικό Εισαγγελέα, Jeff Sessions, ρωτώντας τον γιατί το θύματα δεν έχουν λάβει ούτε δεκάρα, ενώ η εταιρεία που ανέλαβε τη διανομή των χρημάτων έχει πληρωθεί 39 εκατ. δολ.. Ο Buchaman που εκπροσωπεί τη Φλόριντα, σημείωσε επίσης ότι περίπου ένα στα πέντε θύματα του Madoff κατάγονται από τη Φλόριντα, η οποία και συγκεντρώνει τον δεύτερο μεγαλύτερο αριθμό θυμάτων, μετά από τη Νέα Υόρκη. Ο αναπληρωτής Γενικός Εισαγγελέας, Rod Rosenstein, εν συνεχεία, δεσμεύτηκε να "ανακαλύψει προς τι αυτή η καθυστέρηση".
Το σκάνδαλο στήθηκε μέσα από την εταιρεία της Wall Street, Bernard L. Madoff Investment Securities LLC, την οποία ο Madoff ίδρυσε το 1960. Για χρόνια, η εταιρεία ακολουθούσε τον νόμο. Στη δεκαετία του 1990, ωστόσο, οι ανταγωνιστές της άρχισαν να διερωτώνται πώς ο Madoff συνέχιζε να αναπτύσσει την επιχείρησή του. Ο Madoff ισχυρίστηκε, τότε, ότι προσέλκυε επενδυτές, υποσχόμενος υψηλές αποδοχές και χαμηλές χρεώσεις. Με τον καιρό, θα γινόταν ξεκάθαρο ότι λειτουργούσε σύμφωνα με το "σχήμα Πόντσι".
Το "σχήμα Πόντσι" δουλεύει ως εξής: Βάζεις τα χρήματά σου σε ένα τσουκάλι μαζί με τα λεφτά όλων των άλλων. Κάθε επενδυτής, βέβαια, θεωρεί ότι η απόδοση της επένδυσης είναι αποτέλεσμα ανάπτυξης. Στο "σχήμα Πόντσι", όμως, αυτό που μοιάζει ως απόδοση επένδυσης είναι στην πραγματικότητα τα χρήματα άλλων (νέων) επενδυτών. Με άλλα λόγια, τα χρήματα δεν αυξάνονται, απλώς μετακινούνται. Εάν για παράδειγμα, επενδύσεις 100 δολ. και εγώ άλλα τόσα, ο απατεώνας που χρησιμοποιεί το "σχήμα Πόντσι" θα σου προβάλλει τα δικά μου 100 δολ. ως απόδειξη του ότι τα δικά σου 100 δολ. "αυξήθηκαν" σε 200 δολ. - ενώ στην πραγματικότητα θα πρόκειται για τα δικά μου χρήματα, όχι για ανάπτυξη. Το κόλπο, ασφαλώς, έγκειται στο να διατηρείς αυξημένη κίνηση στα χρήματα, προκειμένου να καταφέρνεις να προσελκύσεις ολοένα και περισσότερους επενδυτές. Στις απάτες μικρής διάρκειας, τα κεφάλαια είναι περιορισμένα, αλλά στην περίπτωση του Madoff, το σχήμα φέρεται να εμπλέκει περισσότερα από 50 δισ. δολ. (το ακριβές ποσό δεν προσδιορίστηκε ποτέ).
Στις 11 Δεκεμβρίου του 2008, ο Madoff συνελήφθη, ως "εγκέφαλος" της απάτης. Την επόμενη χρονιά, παραδέχθηκε την ενοχή του για 11 κατηγορίες κακουργηματικού χαρακτήρα (συμπεριλαμβανομένων των κατηγοριών για πλαστογράφηση τίτλων και ξέπλυμα βρώμικου χρήματος) και καταδικάστηκε σε 150 χρόνια φυλάκισης. Αρκετοί συγγενείς του και συνεργάτες του τέθηκαν υπό δημόσιο έλεγχο: Η πρώην γραμματέας του Madoff γλίτωσε κάποια χρόνια φυλάκισης, ενώ ο λογιστής του καταδικάστηκε σε κατ’οίκον περιορισμό. Ο αδερφός του Madoff, Peter, καταδικάστηκε σε δέκα χρόνια φυλάκισης. Η ζωή των υιών του μετατράπηκε σε τραγωδία: Ο Mark αυτοκτόνησε το 2010 και ο Andrew απεβίωσε από καρκίνο το 2014.
Οι επιπτώσεις της απάτης για το αμερικανικό Δημόσιο και τη Wall Street ήταν τεράστιες. Οι απώλειες εσόδων ήταν τόσο μεγάλες που το 2009, η Εφορία των ΗΠΑ ανέπτυξε μια στρατηγική για την αντιμετώπιση όσων πέφτουν θύματα του "σχήματος Πόντσι". Η εν λόγω φορολογική μεταχείριση που αφορά σε πρόσωπα τα οποία ενεπλάκησαν σε "κάποιο επενδυτικό σχέδιο που αποδείχθηκε απάτη", δημιουργήθηκε σαφώς λόγω των ανησυχιών που πυροδότησε η σύλληψη του Madoff.
Το εγχείρημα ανάκτησης μέρους των χρημάτων που κάποιος έχασε, μπορεί να είναι δύσκολο. Με ασφάλιση, το θύμα είναι εύκολο να προβλέψει εάν θα λάβει κάποιου είδους αποζημίωση - και σε πολλές περιπτώσεις μπορεί να ξέρει εξ αρχής πόσα να αναμένει. Αλλά στην περίπτωση του ταμείου - όπως έγινε με τα θύματα του Madoff - το εάν θα λάβουν τίποτα (και πόσα) έγκειται στην φαντασία του καθενός. Θα μπορούσαν να περάσουν χρόνια, αλλά πέντε; Ο Buchanan το θεωρεί απαράδεχτο, σημειώνοντας πως τα θύματα "στερήθηκαν τις αποταμιεύσεις μιας ζωής και τώρα στερούνται έγκαιρης αποζημίωσης από ένα ταμείο που δημιουργήθηκε ειδικά για να τους βοηθήσει".
