Από την Kelly Phillips Erb
Από τότε που η Federal Reserve ξεκίνησε τη μάχη κατά του πληθωρισμού, το βασικό επιτόκιο των τραπεζών, το οποίο καθορίζει τα βραχυπρόθεσμα δάνεια και τα δάνεια κυμαινόμενου επιτοκίου, έχει σκαρφαλώσει από το 3,5% τον Μάρτιο του 2022 στο 8,5% σήμερα, συμπαρασύροντας τα επιτόκια των μη εξασφαλισμένων δανείων προς τον ιδιωτικό τομέα άνω του 12% και το μέσο επιτόκιο των πιστωτικών καρτών άνω του 21%. Τα δε 30ετή στεγαστικά δάνεια σταθερού επιτοκίου φλερτάρουν με το 8%, από κάτω του 3% το 2021. Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με το ευνοϊκό φορολογικό καθεστώς που διέπει τα ενδοοικογενειακά δάνεια, έχει καταστήσει τον δανεισμό από την "Τράπεζα της Γιαγιάς" μια έξυπνη επιλογή για πολλές εύπορες οικογένειες, ιδιαίτερα αν η παλαιότερη γενιά έχει κάνει γερό κομπόδεμα.
Βασικές προϋποθέσεις, βέβαια, για να λειτουργήσει αυτή η πρακτική είναι ο προγραμματισμός, η προσπέραση της γραφειοκρατίας και, κυρίως, η διάθεση της γιαγιάς να χρεώσει το τρέχον "ισχύον ομοσπονδιακό επιτόκιο" (AFR) − το ελάχιστο σταθερό επιτόκιο που πρέπει να επιβάλει ένας ιδιώτης δανειστής για ένα νέο δάνειο προς αποφυγή ανεπιθύμητων φορολογικών επιπλοκών. Τον Δεκέμβριο το ετήσιο AFR ήταν 5,26% για δάνεια έως τριών ετών, 4,82% για μεσοπρόθεσμα δάνεια έως εννέα ετών και 5,03% για μακροπρόθεσμα δάνεια, π.χ. 15ετή και 30ετή στεγαστικά. Αποτελούν "μια πραγματικά εξαιρετική εναλλακτική έναντι των βασικών επιτοκίων", λέει η Laura Mandel, επικεφαλής πιστώσεων στη Northern Trust Company.
Η επιβολή του ελάχιστου AFR είναι απαραίτητη. Διαφορετικά, η εφορία μπορεί να το εκλάβει ως υποκρυπτόμενο δώρο προς τον δανειολήπτη.
Τον Αύγουστο ο Justin Miller, διευθυντής σχεδιασμού πλούτου στην εταιρεία επενδυτικής τραπεζικής Evercore, βοήθησε ένα ζευγάρι συνταξιούχων να μετατρέψουν το στεγαστικό δάνειο ύψους $2 εκατ. που έχουν χορηγήσει στον 30χρονο γιο και τη νύφη τους ώστε οι τελευταίοι να πληρώνουν κάθε χρόνο μόνο τους τόκους, με υποθήκευση του ακινήτου. Για το νεαρό ζευγάρι οι τόκοι για τα πρώτα $750.000 του δανείου εκπίπτουν από την εφορία, όπως αν είχαν λάβει δάνειο από μια παραδοσιακή τράπεζα. Το ζευγάρι των συνταξιούχων φορολογείται για τους τόκους που εισπράττει, που όμως του αποφέρουν απόδοση συγκρίσιμη με αυτήν ενός αμοιβαίου κεφαλαίου. "Τα παιδιά ζουν πλέον σε ένα σπίτι $2 εκατ., ενώ η όποια ανατίμηση αυτού δεν σχετίζεται με την περιουσία των γονέων", λέει ο Miller. Εν τω μεταξύ, οι δύο συνταξιούχοι, που διαθέτουν ένα γερό κομπόδεμα σε μετρητά χάρη στην πώληση μιας επιχείρησης και μια κληρονομιά, αξιοποιούν τη δυνατότητα παροχής ετησίως μιας αφορολόγητης δωρεάς για να βοηθήσουν περαιτέρω τη νεαρή οικογένεια. (Για το 2024 το ποσό ανέρχεται σε $18.000 ή $36.000 στην περίπτωση ξεχωριστής δωρεάς από τον σύζυγο.)
Θα αναρωτηθεί κανείς γιατί να μην κάνουν οι γονείς μια μεγάλη δωρεά ώστε να γλιτώσει το νεαρό ζευγάρι μια βαρύτερη υποθήκη. Γιατί αν, Θεός φυλάξοι, καταλήξουν σε διαζύγιο, όπως λέει ο Miller, η χρηματική δωρεά για το σπίτι θεωρείται κοινή περιουσία που θα πρέπει να μοιραστούν εξίσου. Αντίθετα, στην περίπτωση του δανείου, το σπίτι πρέπει να πουληθεί και οι συνταξιούχοι θα λάβουν τα $2 εκατ. από το τίμημα της πώλησης.
Οι εξασφαλίσεις και οι τόκοι υπερημερίας είναι επίσης δύο δικλίδες ασφαλείας απαραίτητες σε ένα στεγαστικό δάνειο, αλλά και στην περίπτωση μικρότερων δανείων, συμπληρώνει ο David Oh, επικεφαλής φορολογικού και κτηματομεσιτικού σχεδιασμού στην Arta Finance. Ακόμα και τα μικρά δάνεια θα πρέπει να εξασφαλίζονται με μία υποσχετική που αναφέρει τουλάχιστον το επιτόκιο, τους όρους αποπληρωμής και τι θα συμβεί σε περίπτωση αθέτησης. Κάτι τέτοιο γλιτώνει τους συναλλασσόμενους αφενός από μπελάδες με την εφορία και αφετέρου από τυχόν παρεξηγήσεις.
Επιπλέον, υπάρχει η δυνατότητα μετατροπής ενός δανείου σε δωρεά με τη χρήση του νόμου περί αφορολόγητων δωρεών για την αποφυγή τόσο των τόκων όσο και της αποπληρωμής του κεφαλαίου σε βάθος χρόνου. Η Indrika Arnold, ανώτερη σύμβουλος περιουσίας στο Colony Group, ενθαρρύνει ορισμένους πελάτες της να μετατρέψουν σε δωρεές ακόμα και μεγαλύτερα δάνεια κάνοντας χρήση των φοροαπαλλαγών που δικαιούνται για δωρεές και ακίνητα −ύψους $13,6 εκατ. κατ’ άτομο ή $27,2 εκατ. για παντρεμένο ζευγάρι το 2024−, καθώς, αν δεν αλλάξει απόφαση το Κογκρέσο, το 2026 το ποσό αυτό θα μειωθεί κατά το ήμισυ, χωρίς όμως να επηρεαστούν οι μέχρι τότε συναλλαγές.
Ένα δάνειο μπορεί επίσης να παραγραφεί μετά θάνατον, συνήθως με έναν όρο στη διαθήκη, αλλά πρέπει να ξέρει κανείς ότι ένα εκκρεμές δάνειο μετά τον θάνατο του δανειστή θεωρείται περιουσιακό στοιχείο που συνυπολογίζεται στην αξία της περιουσίας του, προειδοποιεί ο Jim Bertles, δικηγόρος και διευθύνων σύμβουλος της AlTi Tiedemann Global. Εάν στόχος είναι η παραγραφή του δανείου στο σύνολό του, ο δανειστής θα πρέπει να συμπεριλάβει όρους εξισορρόπησης στη διαθήκη του προς τα υπόλοιπα παιδιά του ώστε η περιουσία να διανεμηθεί ισότιμα (αν αυτός είναι ο στόχος). Αυτό βέβαια απαιτεί προσεκτικό σχεδιασμό, διότι η εφορία μπορεί να θεωρήσει ότι δεν υπήρχε εξαρχής πρόθεση δανεισμού, αλλά δωρεάς. Για να αποφευχθεί κάτι τέτοιο, πρέπει να φροντίσει ώστε να κληρονομήσει στα παιδιά του αρκετά χρήματα για την εξόφληση του δανείου.
Υπάρχουν άλλοι, πιο έξυπνοι τρόποι για μεταβίβαση περιουσίας μέσω ενδοοικογενειακών δανείων. Ένας από τους πιο δημοφιλείς είναι ο συνδυασμός ενός δανείου με ένα καταπίστευμα που επιτρέπει στον διαθέτη να δεσμεύσει συγκεκριμένα περιουσιακά στοιχεία, συνήθως ακίνητα, αποφεύγοντας την καταβολή φόρου ακίνητης περιουσίας, ενώ διατηρεί παράλληλα την επικαρπία επ’ αυτών και εισπράττει το εισόδημα που αποφέρουν καταβάλλοντας ο ίδιος τους αναλογούντες φόρους εισοδήματος ετησίως, απαλλάσσοντας το καταπίστευμα από την υποχρέωση καταβολής φόρου. Με αυτόν τον τρόπο οι καταβλητέοι φόροι ουσιαστικά μετατρέπονται σε μια άτυπη δωρεά προς τους κληρονόμους.
Στη συνέχεια, αντί να κάνει δωρεά στο καταπίστευμα, χορηγεί ένα δάνειο προς αυτό, τα χρήματα του οποίου θα χρησιμοποιηθούν για επενδύσεις που (ιδανικά) θα επιφέρουν επίσης εισόδημα, το οποίο θα χρησιμοποιείται για την αποπληρωμή του δανείου. Βασική προϋπόθεση βέβαια, λέει ο Bertles, είναι η απόδοση της επένδυσης να υπερβαίνει το επιτόκιο του δανείου.
Με αυτόν τον τρόπο, η αξία της περιουσίας του καταπιστεύματος αυξάνεται αφορολόγητα, ενώ ο διαθέτης, καταβάλλοντας ο ίδιος τους φόρους, μεταβιβάζει ουσιαστικά στους κληρονόμους του περιουσιακά στοιχεία για τα οποία δεν οφείλουν να καταβάλλουν φόρους παρά μόνο τον αναλογούντα φόρο εισοδήματος όταν πλέον κληρονομήσουν την περιουσία του καταπιστεύματος. Ο διαθέτης μπορεί κάλλιστα να προσθέτει περιουσιακά στοιχεία στο καταπίστευμα καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του, αυξάνοντας το κληροδότημα που αφήνει στους αγαπημένους του.
Επιπροσθέτως, με αυτή την τακτική, η φορολογητέα περιουσία του εντολέα του καταπιστεύματος καταλήγει στο τέλος να είναι μικρότερη από ό,τι θα ήταν αν δεν είχε επιλέξει τη συνδυαστική λύση του καταπιστεύματος και του δανείου. Με άλλα λόγια, η επιλογή της συγκεκριμένης λύσης αποδεικνύεται αμοιβαία επωφελής για όλους τους συμβαλλόμενους και εντέλει για την οικογένεια συνολικά.
