Για την πορεία της αγοράς φωτοβολταϊκών, τη ραγδαία ανάπτυξη της KRV, αλλά και τις νέες προοπτικές και τις προκλήσεις του κλάδου μιλά στο "Forbes" o Γιώργος Κραββαρίτης, Managing Director της KRV.
Συνέντευξη στον Χάρη Φλουδόπουλο
Πώς βλέπετε την πορεία της αγοράς φωτοβολταϊκών και αποθήκευσης ενέργειας τα τελευταία έτη στην Ελλάδα;
Ξεκινώντας την ενασχόλησή μας με τον χώρο των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) από την πρώτη περίοδο άνθησης των φωτοβολταϊκών, μεταξύ 2010 και 2013, και έπειτα από 7 χρόνια επιβράδυνσης των έργων ΑΠΕ στην Ελλάδα, είδαμε εκ νέου την εκκίνηση, το 2020, της δεύτερης και πιο έντονης περιόδου κινητικότητας της εν λόγω αγοράς στη χώρα μας. Όλος ο κλάδος τα τελευταία 5 χρόνια ακολούθησε πορεία άκρως ανοδική, πολλές εταιρείες είχαμε συμμετοχή σε μεγάλα έργα, μελέτες, σχέδια, επιβλέψεις σε ενεργειακές επενδύσεις δεκάδων εκατομμυρίων από μεγάλες ελληνικές εταιρείες αλλά και παγκόσμιους ενεργειακούς κολοσσούς και επενδυτικούς ομίλους. Έργα τα οποία αδειοδοτήθηκαν (ή και προτεραιοποιήθηκαν), χρηματοδοτήθηκαν και κατασκευάστηκαν εγκαίρως, με πάνω από 14,5 GW να βρίσκονται συνδεδεμένα στο σύστημα. Αναμένουμε αρκετά GW σε ΑΠΕ και περίπου 5 GW έργων αποθήκευσης ενέργειας να συνδεθούν στο ελληνικό σύστημα τα επόμενα 5-6 έτη, κρατώντας την αγορά σε επίπεδα τζίρου κοντά στο 1 δισ. ευρώ ανά έτος, τουλάχιστον έως το 2030.
Πώς βλέπετε τις επενδυτικές προοπτικές για το επόμενο διάστημα στον κλάδο και ποιες είναι οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει αυτή τη στιγμή;
Παράλληλα με τα θετικά που προαναφέρθηκαν παραπάνω, πολλές είναι οι προκλήσεις που πρέπει να αντιμετωπιστούν.
Προκλήσεις για τους επενδυτές υφίστανται σε ένα συνεχώς μεταβαλλόμενο τοπίο υπολογισμού των απολαβών από την πώληση ενέργειας, συνεχών curtailments ενέργειας, βλέποντας επενδύσεις να αποδίδουν σε χαμηλότερα επίπεδα IRR και με μεγαλύτερη περίοδο payback από ό,τι είχαν συνηθίσει. Αυτό το γεγονός δημιουργεί νέες επενδυτικές προοπτικές για τους επενδυτές που έχουν υπομονή, στρατηγική και κεφάλαια, καθώς δύναται να οδηγήσει σε επωφελείς εξαγορές έργων σε μια νέα δευτερογενή αγορά, καθώς στη νέα ενεργειακή πραγματικότητα ρόλο παίζουν ο έξυπνος τρόπος, το σημείο και ο χρόνος διάθεσης της ενέργειας και όχι απλώς η τιμή αγοράς. Έτσι, οι επενδυτές με στοχευμένες κινήσεις μπορούν να δουν τις τοποθετήσεις των κεφαλαίων τους να αποδίδουν σε μεσομακροπρόθεσμο ορίζοντα.
Προκλήσεις για τις εταιρείες του κλάδου Φωτοβολταϊκών, όπως τεχνικές/κατασκευαστικές και εταιρείες ανάπτυξης έργων, αποτελούν η αβεβαιότητα που δημιουργείται στους επενδυτές λόγω των αλλαγών νομοθεσίας (καθυστερήσεις ηλέκτρισης ή αδυναμία σύνδεσης στο δίκτυο, μετάβαση από καθεστώς Net-Metering σε Νet-Billing σε καταναλωτές, επιχειρήσεις, δήμους και βιομηχανία), η καθυστέρηση ανάπτυξης των δικτύων μέσης και υψηλής τάσης κτλ. Αυτά ισχύουν, ναι, αλλά γεννούν και νέες επιχειρηματικές ευκαιρίες και προοπτικές, καθώς, κατανοώντας την αγορά και τις μεταβαλλόμενες ανάγκες της καλύτερα, νέες υπηρεσίες δημιουργούνται, αρκεί να μπορεί κάποιος να εξελιχθεί ως επιχειρηματική οντότητα και να επανεκπαιδεύσει σωστά τους πελάτες/επενδυτές/prosumers στα νέα δεδομένα. Σημαντικά θέματα προς επίλυση, αλλά και ευκαιρίες, είναι ζητήματα αναφορικά με το πώς θα διαχειριστεί σωστά την ενέργεια πλέον ο καταναλωτής, η επιχείρηση, ο δήμος ή η βιομηχανία, αν αξίζει να τοποθετηθεί σύστημα αποθήκευσης, αν υπάρχει επιδότηση και σε πόσα έτη θα γίνει η απόσβεση της επένδυσης, πώς θα γίνει ορθά η διαχείριση των curtailments, που περνάει ακόμα τις λεγόμενες "παιδικές ασθένειες", καθώς βρίσκεται σε φάση προσαρμογής από τους διαχειριστές δικτύου αλλά και τους υπευθύνους Αsset Management των επενδυτών.
Βλέπουμε τις εταιρείες σας, αλλά και εσάς προσωπικά, με έντονη παρουσία στον ενεργειακό χώρο τα τελευταία 10 χρόνια. Μιλήστε μας για την KRV.
Όπως προανέφερα, κατά την περίοδο επιβράδυνσης του κλάδου ΑΠΕ στην Ελλάδα, αντί να μείνουμε σε στασιμότητα ή να προβούμε σε εσωστρέφεια ή γκρίνια παρακολουθώντας τις εξελίξεις, επεκταθήκαμε αποφασιστικά και σε νέες αγορές, όπως η Κύπρος, η Ανατολική Ευρώπη και η Μέση Ανατολή, γεγονός που διεύρυνε την εμπειρία μας, τους κύκλους επαφών μας, αλλά και τον τζίρο μας σε νέες αγορές που άκμαζαν, ιδρύοντας εκτός Ελλάδας τρεις ενεργειακές εταιρείες και έχοντας εξαιρετική κερδοφορία. Λειτουργήσαμε στην κάθε νέα πρόκληση με δυναμισμό και με υψηλό αίσθημα ευθύνης για τους συνεργάτες και την ομάδα μας.
Ως KRV, δραστηριοποιούμαστε σε μελέτες και διαχείριση έργων μεγάλης κλίμακας παγκοσμίως και σε έργα EPC και πλήρους υλοποίησης σε Ελλάδα, Κύπρο και Νοτιοανατολική Ευρώπη, έχοντας ως πλεονέκτημα την εμπειρία από διαφορετικές ενεργειακές αγορές, από διαχείριση διαφορετικών τύπων πελατών και απαιτήσεων (επί παραδείγματι πολυεθνικές εταιρείες, δημοτικές/δημόσιες επιχειρήσεις, βιομηχανίες/επιχειρήσεις, εισοδηματικοί επενδυτές), αλλά και risk allocation σε είδος και χώρα προέλευσης του τζίρου μας (υπηρεσίες μελετών και διαχείρισης έργου, κατασκευές-EPC, έργα και προμήθεια υλικών μέσω διαγωνισμών, Asset Management και Συντήρηση Έργων), κάτι που μας προσφέρει ασφάλεια, εξέλιξη και ευελιξία.
Ποια είναι τα επόμενα σχέδιά σας για την KRV;
Στόχος είναι η διεύρυνση των υπηρεσιών μελέτης/σχεδιασμού και διαχείρισης μεγάλων έργων στην Ανατολική Μεσόγειο μέσω συμμετοχής σε διαγωνισμούς και η υλοποίηση έργων EPC σταθερά και εκτός Ελλάδος (μόλις συμφωνήθηκε έργο στην Κύπρο άνω των 5 MW), καθώς και προσεκτική μας επέκταση σε νέες αγορές. Αναφορικά με νέα πλάνα ανάπτυξης, ετοιμάζουμε τους τελευταίους μήνες το πρώτο μας application (το οποίο χρηματοδοτήθηκε από ίδιους πόρους και εν μέρει από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων), με σκοπό να απευθύνεται σε κάθε συσκευή ενεργειακού έργου παγκοσμίως. Μέσω των παραπάνω, το πλάνο είναι τριπλασιασμός του τζίρου έως το 2027, πάντοτε και με προσοχή στην κερδοφορία μας. Εκτός από τις προαναφερθείσες προοπτικές του κλάδου των ΑΠΕ, στα πλάνα επέκτασής μας είναι για τα επόμενα τρία έτη και οι κοντινές ή συμπληρωματικές τεχνολογίες, όπως η αποθήκευση ενέργειας και η υλοποίηση μελετών για συγκεκριμένου τύπου data centers (ειδικά σε κομβικά σημεία), που θα διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στην περαιτέρω διεύρυνση της ελληνικής ενεργειακής αγοράς.