Του Γιώργου Λαµπίρη
Σε µια περίοδο έντονων προκλήσεων για την παγκόσµια αγορά καφέ, η Ελλάδα αποτελεί κατεξοχήν πεδίο ανάπτυξης για γνωστές αλυσίδες καφεστίασης. Η άνοδος της θερµοκρασίας, τα παρατεταµένα καλοκαίρια και οι ξηρασίες –λόγω της κλιµατικής αλλαγής– έχουν δραστική επίπτωση σε πολλές από τις σηµαντικότερες χώρες παραγωγής καφέ στον κόσµο.
Ωστόσο η παγκόσµια αγορά καφέ προβλέπεται να καταγράψει µέση ετήσια ανάπτυξη 5,91% κατά την περίοδο πρόβλεψης (2023-2027). Ο τοµέας του καφέ, έχοντας ως βάση µια πρώτη ύλη - αγροτικό προϊόν, είναι ευάλωτος στις διακυµάνσεις των διεθνών τιµών, στα χαµηλά επίπεδα παραγωγικότητας, στις επιπτώσεις της κλιµατικής αλλαγής και στις ζηµιές που προκαλούνται από παράσιτα και ασθένειες σε όλο τον κόσµο. Ταυτόχρονα, η τρέχουσα τάση προς τις ηλεκτρονικές αγορές για οικιακή κατανάλωση, ως απόρροια των lockdown του προηγούµενου χρονικού διαστήµατος, αναγκάζει τους λιανεµπόρους, τις εταιρείες επεξεργασίας καφέ και τους καταναλωτές να προσαρµοστούν σε αυτή την πραγµατικότητα.
Την τελευταία δεκαετία στον κλάδο του HoReCa κυριαρχεί ο εσπρέσο και οι καταναλωτές σταδιακά αφήνουν πίσω καφέδες όπως ο στιγµιαίος και ο ελληνικός. Οι οποίοι, ωστόσο, διατήρησαν ισχυρά µερίδια στην αγορά των σούπερ-µάρκετ, καθώς δεν υπήρχε ισχυρός ανταγωνισµός τα προηγούµενα χρόνια από την κατηγορία εσπρέσο, δεδοµένου ότι ήταν λίγες εταιρείες που δραστηριοποιούνταν στην αγορά, ενώ πέραν των χώρων γραφείου δεν ήταν ακόµη διαδεδοµένες οι µηχανές καφέ στα σπίτια. Σήµερα η συνολική αξία της αγοράς καφέ στην Ελλάδα µε βάση τις πωλήσεις στο κανάλι HoReCa (εστίαση, ξενοδοχεία, catering) ανέρχεται σε περίπου 4 δισεκατοµµύρια ευρώ.
Ιστορικά, η δεκαετία του 1990 ανέδειξε εταιρείες όπως τα Flocafé και ο Γρηγόρης. Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 2000 δηµιουργήθηκαν νέα και σύγχρονα καταστήµατα σε πολλές περιοχές της Ελλάδας, ενώ αναδύθηκαν καινούργιες αλυσίδες στον τοµέα της καφεστίασης. Δεν είναι τυχαίο ότι η Λάρισα έλαβε τον τίτλο "πόλη του καφέ", έχοντας διαχρονικά τις πειρσσότερες καφετέριες σε αναλογία κατοίκων. Εκεί γεννήθηκε η αλυσίδα Mikel από τον Λευτέρη Κυριακάκη, η οποία έφερε στο προσκήνιο την κουλτούρα κατανάλωσης του καφέ "στο χέρι" µε espresso-based ροφήµατα, ενώ ταυτόχρονα άρχισε να επεκτείνεται πανελλαδικά. Στην Πάτρα δηµιουργήθηκε η αλυσίδα Coffee Island, συνδυάζοντας τη φιλοσοφία του καφεκοπτείου µε την παρασκευή καφέ και ροφηµάτων.
Στην πορεία ήρθαν στο προσκήνιο και άλλες επιχειρήσεις, όπως η Coffee Lab, που ξεκίνησε από τη Χαλκίδα, και η Coffee Berry, που µέσω franchise δηµιούργησε εκατοντάδες σηµεία πώλησης καφέ σε µικρό χρονικό διάστηµα εντός και εκτός Ελλάδας.
Flocafé: Ίδρυση το 1994
Η αλυσίδα ξεκίνησε τη λειτουργία της το 1994, όταν η ΔΕΛΤΑ Α.Ε. και η θυγατρική της, Goody’s, έθεσαν σε λειτουργία το πρώτο κατάστηµα Flocafé σε χώρο επί της λεωφόρου Κηφισίας. Βασικό στοιχείο της διαφοροποίησης αυτού του καταστήµατος από τον ανταγωνισµό ήταν η µεγάλη ποικιλία καφέ, µε 27 διαφορετικά είδη, αλλά κυρίως το γεγονός ότι τοποθέτησε τον espresso ως βασική καταναλωτική επιλογή στο µενού, ανοίγοντας έτσι τον δρόµο στη µαζική κατανάλωσή του.
Το 2023 συνεχίστηκε η διεθνοποίηση του σήµατος µε τη λειτουργία ενός νέου καταστήµατος Flocafé Espresso Room στην Ντόχα (Κατάρ). Οι πωλήσεις των Flocafe ενοποιούνται στον όµιλο Goody’s-Everest και, εποµένως, δεν είναι δυνατή η αποτύπωση των οικονοµικών τους αποτελεσµάτων.
Mikel από τη Λάρισα στον κόσµο
Το 2004 στη Λάρισα ήταν ιδιαίτερα δηµοφιλή για τους ντόπιους τα Chocolat Cafe στην οδό Πανός και στην Ηρώων Πολυτεχνείου, που είχαν δηµιουργηθεί από τον Κώστα Αναστασίου και τον Λευτέρη Κυριακάκη. Ο πρώτος επρόκειτο να συνεχίσει την πορεία του µε το ένα κατάστηµα και τη µετέπειτα αλυσίδα Bruno, ενώ ο δεύτερος µετέτρεψε το δεύτερο σε Mikel, µε το πρώτο κατάστηµα της αλυσίδας να δηµιουργείται το 2008. Αυτό το κατάστηµα µέσα σε εννέα µόλις µήνες θα εξελισσόταν σε τοπικής εµβέλειας αλυσίδα, µε τη λειτουργία ακόµα 5 καταστηµάτων στη θεσσαλική πρωτεύουσα.
Το coffee chain brand ξεχώρισε από την πρώτη στιγµή για το σήµα µε τη φωτογραφία του πατέρα του εµπνευστή τους, Μιχάλη Κυριακάκη, και για το όνοµα, η προέλευση του οποίου έχει λάβει πλέον διαστάσεις θρυλικές: πηγάζει από το όνοµα του πατέρα του εµπνευστή της αλυσίδας, είναι αρκτικόλεξο του µότο της αλυσίδας, "Maybe It’s Knowledge Entering Life", ή και συνδυασµός των ονοµάτων των τριών αδελφών Κυριακάκη, Μίλτου, Κυριάκου και Ελευθέριου.
Το 2013 η Mikel είχε ήδη 60 καταστήµατα στο δίκτυό της και ξεκίνησε η επέκτασή της στην Αττική. Το 2015 ιδρύθηκε η Mikel Coffee Company µε έδρα το Λονδίνο. Σειρά είχε η επέκταση σε άλλες ευρωπαϊκές αγορές, αλλά και εκτός Ευρώπης, σε Αυστραλία και Αµερική, ενώ στη Σαουδική Αραβία και την Αίγυπτο η επιχείρηση σύναψε συµφωνία master franchise. Αυτή τη στιγµή η Mikel αριθµεί περισσότερα από 350 καταστήµατα σε 5 ηπείρους. Πρόσφατες αφίξεις στο δίκτυό της αποτελούν τα σηµεία Mikel σε Εθνικό Θέατρο και Rex, στην Ντόχα και τη Μέκκα της Σαουδικής Αραβίας.
Οι συνολικές πωλήσεις για τη Mikel το 2022 ανήλθαν σε 18,84 εκατ. ευρώ και ο κύκλος εργασιών αυξήθηκε κατά 16,57% σε σχέση µε την προηγούµενη χρήση, που ήταν 16,16 εκατ. ευρώ. Η χρήση 2022 ολοκληρώθηκε µε ζηµίες προ φόρων 123.215 ευρώ, έναντι κερδών 176.805 ευρώ στη χρήση 2021.
Γρηγόρης: Η αλλαγή του µοντέλου λειτουργίας και το δίκτυο των 360 καταστηµάτων
Ο Γρηγόρης αποτελεί την παλαιότερη από τις αλυσίδες ταχείας εστίασης στον τοµέα του καφέ. Η πορεία του ξεκίνησε ακριβώς πενήντα χρόνια πριν. Το 1972 ο επικεφαλής της οικογένειας Γεωργάτου, Γρηγόρης, αποφάσισε να κάνει την πρώτη του επιχειρηµατική κίνηση στην εστίαση.
Ίδρυσε ένα κατάστηµα επί της λεωφόρου Βουλιαγµένης στη Δάφνη. Αυτό ήταν το πρώτο Γρηγόρης Μικρογεύµατα. Στην πορεία, η νεότερη γενιά της οικογένειας, ο Βλάσσης και η Άρτεµις Γεωργάτου, ανέλαβαν καθήκοντα στην επιχείρηση. Το 1994 αποφάσισαν να στραφούν στην ανάπτυξη µέσω franchise.
Στη διάρκεια του περασµένου Αυγούστου ο Γρηγόρης άνοιξε νέα καταστήµατα εκτός Ελλάδας, στη Λάρνακα, σε έναν από τους πιο κεντρικούς δρόµους, στη Λεωφόρο Ελλάδας 76, αλλά και στο Βουκουρέστι. Το κατάστηµα της Λάρνακας ήταν το πέµπτο στην πόλη και το ένατο στην Κύπρο, ενώ αυτό της Ρουµανίας το τέταρτο. Διαθέτει δίκτυο µε περισσότερα από 360 σηµεία σε Ελλάδα, Κύπρο, Γερµανία και Ρουµανία, ενώ κατέχει τη δέκατη θέση στην ευρωπαϊκή κατάταξη µε τις µεγαλύτερες αλυσίδες καφέ. Ο κύκλος εργασιών του οµίλου Γρηγόρης ανήλθε σε 79,8 εκατοµµύρια ευρώ το 2022, αυξηµένος κατά 46,7% έναντι του 2021. Τα κέρδη προ φόρων ήταν 6,75 εκατ. ευρώ, έναντι 6,57 εκατ. ευρώ αντίστοιχα. Coffee Island Απο την Πατρα στην Ελλαδα και τον κοσµο
Η Coffee Island δηµιουργήθηκε το 1999, όταν ο παιδίατρος Ευάγγελος Λιόλιος άνοιξε ένα κατάστηµα πώλησης καφέ και καφεκοπτείου, προσφέροντας τη δυνατότητα άλεσης διαφορετικών ποικιλιών και χαρµανιών καφέ, αλλά και την παρασκευή τους στο κατάστηµα. Το 2006 η εταιρεία προέβη στη δηµιουργία ιδιόκτητης µονάδας επεξεργασίας καφέ στην Πάτρα. Το 2009 εισήλθε στα πράγµατα της Coffee Island ο µηχανικός Κωνσταντίνος Κωνσταντινόπουλος, ο οποίος µαζί µε µια νέα οµάδα στελεχών και ειδικών του καφέ επαναπροσδιορίζουν την ταυτότητα της αλυσίδας, θέτοντας στο επίκεντρο τον specialty coffee.
Eκτός από το δίκτυο των καταστηµάτων που διαθέτει, η Coffee Island έχει επεκταθεί το τελευταίο διάστηµα και στο οργανωµένο λιανεµπόριο τροφίµων, διαθέτοντας επώνυµα προϊόντα σε αλυσίδες όπως Σκλαβενίτης, Θανόπουλος, ΑΒ Βασιλόπουλος.
Για τα Coffee Island ο κύκλος εργασιών του 2022 –τελευταίος δηµοσιευµένος ισολογισµός– ανήλθε σε 34,72 εκατοµµύρια ευρώ, έναντι 36,82 εκατοµµυρίων ευρώ το 2021. Η επιχείρηση αριθµεί περισσότερα από 450 καταστήµατα σε Ελλάδα και εξωτερικό. Τα κέρδη µετά από φόρους για το 2022 ήταν 1,5 εκατοµµύριο ευρώ, έναντι 2,89 εκατοµµυρίων ευρώ το 2021.
Ποσοστό που δεν υπερβαίνει το 10% του κύκλου εργασιών προέρχεται από τη δραστηριότητα της επιχείρησης στο εξωτερικό. Αυτή τη στιγµή η παρουσία της Coffee Island εντοπίζεται στην Κύπρο, στο Τορόντο, το Ντουµπάι, το Λονδίνο, το Κάιρο, το Βουκουρέστι και το Ιβερντόν της Ελβετίας.
Coffee Berry με 220 καταστήµατα σε Ελλάδα και εξωτερικό
Διαπιστώνοντας την ανοδική πορεία της αγοράς take away και αφουγκραζόµενος το ολοένα αυξανόµενο ενδιαφέρον των καταναλωτών για specialty coffee, ο Χάρης Γρυπάρης εγκαινίασε το 2016 στη Γλυφάδα το παρθενικό κατάστηµα της αλυσίδας Coffee Berry. Από εκείνο το πρώτο σηµείο µέχρι σήµερα η αλυσίδα υποστηρίζει ένα ολοκληρωµένο coffee-to-go concept, το οποίο περιλαµβάνει τη λιανική πώληση καφέ, αλλά και ξηρών καρπών, αποξηραµένων φρούτων, βιολογικών προϊόντων, προϊόντων sugar free και hyper foods, σοκολάτες, επιλεγµένες ποικιλίες τσαγιού και σνακ. Κάθε κατάστηµα λειτουργεί ταυτόχρονα ως street coffee shop, που εξυπηρετεί παραγγελίες take away και delivery, αλλά και ως σηµείο λιανικής πώλησης.
Μέσα σε µόλις έξι χρόνια η αλυσίδα κατάφερε να αναπτυχθεί εντός και εκτός Ελλάδας, να δηµιουργήσει κατάστηµα στο αεροδρόµιο "Ελευθέριος Βενιζέλος" και να υπογράψει σύµβαση master franchise µε µεγάλο όµιλο στη Σαουδική Αραβία.
H αλυσίδα αριθµεί 220 καταστήµατα και στο σύνολό τους λειτουργούν µε το µοντέλο franchise σε Ελλάδα και εξωτερικό. Διαθέτει 130 καταστήµατα σε Ελλάδα, 83 στην Κύπρο, 7 στην Αίγυπτο, 1 στο Ριάντ, 1 στη Στουτγκάρδη. Στη διάρκεια του Νοεµβρίου είναι προγραµµατισµένο να λειτουργήσει και ένα ακόµα στο Μαρόκο, ενώ διερευνώνται και άλλες διεθνείς αγορές. Αγορές- στόχοι για την επέκταση της Coffee Berry θα είναι το Κουβέιτ και η Ρουµανία, όπου θα δηµιουργηθούν καταστήµατα εντός του 2025.
Coffee Lab με έµφαση στις γειτονιές
Έχοντας ήδη εµπειρία 12 χρόνων στην αγορά του καφέ ως barista, εκπαιδευτής και υπεύθυνος παραγωγής σε εταιρείες, ο Στέλιος Ρουµελιώτης προχώρησε το 2009 στην ίδρυση της Coffee Lab Microroaster, της πρώτης αλυσίδας στον εγχώριο κλάδο της καφεστίασης που εκπροσώπησε το "Τρίτο Κύµα". Το 2012 πραγµατοποιείται η σύσταση της εταιρείας Coffee Lab µε τη σηµερινή της µορφή και το 2015 ξεκινά η ανάπτυξη του δικτύου franchise µε 5 σηµεία στην Αττική.
Εξαρχής βασικός στόχος της αλυσίδας ήταν η δηµιουργία µιας σειράς από συνοικιακά καταστήµατα, που θα προσφέρουν ποιοτικό καφέ σε ένα ζεστό και οικείο περιβάλλον. Έχοντας στην ονοµασία του τις λέξεις καφές και εργαστήριο, η αλυσίδα παρακολουθεί τον καφέ της από την καλλιέργειά του, ακολουθώντας τις αρχές του direct trade, ενισχύοντας τη βιώσιµη καλλιέργεια και τις δίκαιες συνθήκες εργασίας. Έτσι, εξασφαλίζει την πλήρη ιχνηλασιµότητα του καφέ και γνωρίζει τα ιδιαίτερα γευστικά χαρακτηριστικά κάθε σοδειάς. Στα Coffee Lab χρησιµοποιούν καφέ κατηγορίας Q και είναι η πρώτη αλυσίδα franchise που προσφέρει αποκλειστικά 4 single origin ποικιλίες καφέ από Βραζιλία, Γουατεµάλα, Κένυα και Αιθιοπία.
Μετά την πανδηµία, µάλιστα, η αλυσίδα αποφάσισε να δηµιουργήσει ένα νέο concept στο κέντρο της Αθήνας, την Coffee Lab Croissanterie, µε δικό της εργαστήριο, που παράγει µηνιαίως 30.000 χειροποίητα κρουασάν και τα διανέµει στο δίκτυό της. Σήµερα διαθέτει 170 σηµεία σε Ελλάδα και εξωτερικό.
IL Toto: Από το πρώτο κατάστηµα στην Ιερά Οδό σε πανελλαδική επέκταση
To πρώτο Il Toto δηµιουργήθηκε στην Ιερά Οδό το 2017. Έκτοτε η αλυσίδα συνεχίζει να επεκτείνεται, βασιζόµενη στο franchise. Το µοντέλο ανάπτυξης της επιχείρησης βασίζεται σε καταστήµατα 40 έως και 80 τετραγωνικών µέτρων χωρίς entry fees, ενώ ιδρυτής της είναι ο επιχειρηµατίας Βασίλης Θεοδωρής.
Στη διάρκεια της χρονιάς λειτούργησαν νέα καταστήµατα στη Ρόδο, ένα στο κέντρο της πόλης και ένα στην Ιαλυσό, ενώ η Il Toto επεκτάθηκε στα Τρίκαλα, τα Ιωάννινα, τη Θεσσαλονίκη, τον Βόλο και την Αργολίδα, διευρύνοντας το εκτόπισµά της σε βόρεια και νότια Ελλάδα. Το δίκτυό της αριθµεί περί τα 100 καταστήµατα, ενώ στο πλάνο της επιχείρησης είναι η επέκταση και στο εξωτερικό.
Η χρήση 2022 ολοκληρώθηκε µε κέρδη προ φόρων 748,7 χιλιάδων ευρώ, ο κύκλος εργασιών ήταν 2,72 εκατοµµύρια ευρώ, ενώ η εταιρεία συνεχίζει να επεκτείνεται µε ταχείς ρυθµούς µέσω του µοντέλου franchise. Σηµειώνεται ότι στη φιλοσοφία της επιχείρησης είναι οι συνεργασίες, καθώς στη διάρκεια της φετινής χρονιάς δηµιούργησε κατάστηµα συστεγαζόµενο µε κατάστηµα της αλυσίδας σούπερ-µάρκετ My market στα Ιλίσια.